Cục Khí tượng Thủy văn đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất

Chủ tịch nước vừa ký Quyết định số 1882 về việc tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) vì có nhiều đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm an sinh xã hội, từ thiện nhân đạo, ứng dụng tiến bộ khoa học, kĩ thuật.

Ngày 3/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 41 đưa Sở Thiên văn và Đài Thiên văn Phủ Liễn về trực thuộc Bộ Giao thông Công chính. Đây được coi là cột mốc lịch sử đặt nền móng cho ngành Khí tượng Thủy văn (KTTV) Việt Nam.

Trải qua nhiều giai đoạn, với các lần kiện toàn, sáp nhập và đổi tên, đến nay Cục Khí tượng Thủy văn là đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, quản lý 13 đơn vị thành viên cùng hơn 2.600 cán bộ, công chức, viên chức làm việc trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Các chuyên gia khí tượng trao đổi, phân tích về bão. Ảnh: Cục KTTV

Trong suốt chặng đường 80 năm, ngành KTTV đã đồng hành cùng đất nước vượt qua nhiều thời khắc khó khăn, từ chiến tranh đến thời kỳ tái thiết và hội nhập quốc tế. Năm 1975, Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), mở ra cơ hội hợp tác và khẳng định vị thế quốc tế.

Trong giai đoạn 2021-2025, Cục Khí tượng Thủy văn đã đạt nhiều thành tựu, góp phần nâng cao chất lượng công tác dự báo, cảnh báo và khẳng định vai trò tuyến đầu trong phòng, chống thiên tai.

Mạng lưới quan trắc được đầu tư, nâng tổng số trạm KTTV quốc gia lên hơn 2.800 trạm, tăng 44% so với giai đoạn trước. Tỷ lệ tự động hóa ngày càng cao, với khí tượng đạt 65%, mưa và giông sét 100%, thủy văn 69% và hải văn 74%. Hệ thống ra-đa thời tiết hiện đại đã bao phủ gần như toàn quốc, tạo cơ sở dữ liệu phong phú, chính xác phục vụ dự báo…

Lãnh đạo Trung tâm và các phòng, ban trao đổi, nghiên cứu thực hiện tổ hợp các sản phẩm quan trắc ra-đa thời tiết phục vụ dự báo cảnh báo sớm các cơn bão. Ảnh: Cục KTTV

Công tác dự báo, cảnh báo KTTV có bước tiến cả về thời gian và chất lượng. Thời gian dự báo áp thấp nhiệt đới/bão được nâng từ 24 giờ lên 60-72 giờ, cảnh báo rét đậm, rét hại được phát hành trước 48-72 giờ. Độ tin cậy của nhiều bản tin dự báo đạt 70-90%, thuộc nhóm dẫn đầu khu vực Đông Nam Á và dần tiếp cận trình độ các nước tiên tiến ở châu Á.

Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã chọn cơ quan KTTV Việt Nam là trung tâm dự báo hỗ trợ về các loại hình thời tiết nguy hiểm và Trung tâm hỗ trợ cảnh báo lũ quét cho khu vực ASEAN.

Trong 5 năm, Cục KTTV đã theo dõi, dự báo 46 cơn bão, 11 áp thấp nhiệt đới, 114 đợt không khí lạnh, 76 đợt nắng nóng, 111 đợt mưa lớn và 76 trận lũ, góp phần giảm thiểu thiệt hại đáng kể về người và tài sản.

Đặc biệt, nhiều cơn bão mạnh và phức tạp như siêu bão Noru năm 2022 hay bão Yagi năm 2024 đã được cảnh báo sớm, giúp các cấp chính quyền và nhân dân chủ động ứng phó kịp thời.

Quan trắc viên Trạm Khí tượng Yên Sơn tại thôn Đồng Mưa, xã Yên Sơn, Tuyên Quang thực hiện công việc ghi chép, số liệu quan trắc hàng ngày. Ảnh: Cục KTTV

Cục Khí tượng Thủy văn được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất. Ảnh: Hoài Linh

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng phức tạp, thiên tai cực đoan gia tăng, ngành KTTV từng bước nâng cấp công nghệ mô hình dự báo thời tiết số; AI được ứng dụng trong nhận dạng bão, phân tích ảnh vệ tinh Himawari; cải thiện dự báo cường độ xoáy thuận nhiệt đới... Đây là bước chuẩn bị quan trọng để Việt Nam từng bước làm chủ công nghệ dự báo đa quy mô bằng AI, hướng tới phát triển mô hình mang thương hiệu quốc gia.

Bảo Anh