Cục diện 'tam mã' trên đường đua AI

Tác giả: Chu Hằng Tinh / Alpha Books & NXB Công Thương

Sam Altman - Người Kiến Tạo Cuộc Chơi AI Toàn Cầu

Sách viết về cuộc đời của Sam Altman từ thời thơ ấu ở St. Louis (bang Missouri, Mỹ), bỏ dở Stanford để khởi nghiệp cho đến khi trở thành người dẫn dắt OpenAI. Tác phẩm còn đưa người đọc vào những biến động nội bộ đáng chú ý của OpenAI như cuộc đảo chính năm 2023, khi Altman bị sa thải và trở lại vị trí CEO chỉ sau vài ngày.

Cục diện 'tam mã' trên đường đua AI

Trong nội bộ OpenAI, không phải ai cũng hài lòng với những cải tổ mà Altman thực hiện. Một số người coi mối liên kết giữa OpenAI và Microsoft là giao dịch “bán linh hồn”.

Dario Amodei, Giám đốc Nghiên cứu An toàn của OpenAI, là một trong số đó. Anh cho rằng thương vụ này khiến OpenAI đi chệch khỏi tôn chỉ sáng lập, đồng thời lo ngại rằng Microsoft có thể vội vàng bán và sử dụng các công nghệ mạnh mẽ của OpenAI trước khi được kiểm tra an toàn đầy đủ, dẫn đến nguy cơ trục trặc kỹ thuật hoặc bị lạm dụng, từ đó gây ra những hậu quả khó lường.

Sự xung đột này không chỉ thể hiện ở quan điểm mà còn ảnh hưởng đến hướng nghiên cứu cụ thể và phân bổ nguồn lực. Amodei chủ trương dồn nguồn lực vào nghiên cứu cơ bản và các dự án dài hạn mà nhất thời có thể không mang lại lợi nhuận, nhưng mang ý nghĩa sống còn đối với tương lai của AI. Ngược lại, một số thành viên cấp quản lý lại ưu tiên các dự án có khả năng thương mại hóa nhanh, nhằm đạt được mục tiêu lợi nhuận ngắn hạn. Khác biệt này đã dẫn đến tranh cãi về trong việc phân bổ nguồn lực, đồng thời gia tăng căng thẳng giữa hai bên.

Ngoài ra, sự khác biệt về văn hóa công ty và phong cách quản lý cũng khiến mâu thuẫn trở nên phức tạp hơn. Với nền tảng học thuật của mình, Amodei ưa thích môi trường nghiên cứu tự do và mang tính học thuật, đề cao tinh thần sáng tạo và tính tự chủ của đội ngũ. Anh phản đối từ thương mại hóa quá mức, cho rằng điều này sẽ giới hạn không gian đổi mới. Trong khi đó, cấp quản lý mong muốn tăng cường quản lý nghiêm ngặt và áp dụng chiến lược định hướng kết quả, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường và khả năng sinh lời của công ty.

Sau khi rời khỏi OpenAI, Dario Amodei trở thành đối thủ đáng gờm của Sam Altman. Ảnh: Inc. Magazine.

Sự khác biệt về văn hóa và phong cách quản lý này đã khiến mối quan hệ giữa Amodei với Altman và các thành viên khác trong bộ máy quản lý ngày càng căng thẳng.

Cuối cùng, vào cuối năm 2020, mâu thuẫn trở nên không thể hòa giải, Amodei dẫn theo một số cộng sự, bao gồm cả em gái mình là Daniela Amodei, rời OpenAI để thành lập Anthropic - một công ty nghiên cứu chuyên về an toàn AI.

Trong thông báo nói về việc Amodei ra đi, Altman gửi lời cảm ơn tới anh: “Chúng tôi vô cùng biết ơn những đóng góp của Dario trong suốt bốn năm rưỡi qua. Chúng tôi chúc anh và các nhà đồng sáng lập của mình thuận lợi trong dự án mới, và hy vọng sẽ xây dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài với họ trong tương lai.”

Đây là phong cách thường thấy của Altman. Bất kể là nhân viên rời đi hay đối thủ cạnh tranh, anh luôn sẵn sàng ca ngợi và chúc phúc. Nhưng trong lòng, anh biết rõ Anthropic sẽ trở thành một trong những đối thủ lớn nhất của OpenAI, chỉ sau Google.

Tại Anthropic, Amodei tiếp tục theo đuổi tầm nhìn về an toàn AI, nhấn mạnh rằng trong quá trình phát triển các công nghệ AI tiên tiến, cần đảm bảo chúng an toàn và có thể kiểm soát được. Anh cho rằng chỉ khi nằm trong khung an toàn và đạo đức, công nghệ AI mới thực sự có thể mang lại lợi ích cho nhân loại.

Anthropic nhanh chóng thu hút được nhiều nhà đầu tư, trong đó Amazon nhiều lần đặt cược, với tổng số đầu tư vượt 4 tỷ đôla.

Qua việc OpenAI chọn liên kết với Microsoft, Amazon đầu tư vào Anthropic, và trước đó Google mua lại DeepMind, lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đã hình thành cục diện tam mã. Và phía sau mỗi “tam mã” này đều là một tập đoàn khổng lồ. Dù là đầu tư hay mua lại, tất cả đều phản ánh ý chí của các ông lớn. Trí tuệ nhân tạo đã trở thành một chiến trường mới mà các gã khổng lồ đang dòm ngó ráo riết.

Chu Hằng Tinh / Alpha Books & NXB Công Thương