'Cú hích' mới cho xuất nhập khẩu từ chính sách vĩ mô

Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam diễn ra cuối tuần trước, bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết hoạt động xuất nhập khẩu - một trong những trụ cột của tăng trưởng kinh tế đã ghi nhận kết quả tích cực, với kim ngạch xuất khẩu tăng trên 15% trong 9 tháng năm 2025

"Chúng tôi tin tưởng rằng nếu không có cú sốc lớn nào từ thị trường, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu sẽ đạt được, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng chung của nền kinh tế", bà Trang cho biết.

Tiếp sức cho trụ cột xuất nhập khẩu

Kinh tế số, TMĐT xuyên biên giới, logistics hiện đại cùng những cải cách thể chế đang tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vươn ra môi trường thương mại quốc tế.

Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, khó lường, nhất là cạnh tranh chiến lược, xung đột, bất ổn tại một số khu vực, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ… Hoạt động xuất khẩu hàng hóa thời gian tới được nhận định sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Để chủ động thích ứng với tình hình thế giới, tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu, phát triển thị trường ngoài nước, nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,3 - 8,5% trong năm 2025 và 2 con số trong những năm tiếp theo, Thủ tướng Chính phủ đã ký Chỉ thị số 29/CT-TTg ngày 23/9 yêu cầu thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm như thúc đẩy đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng; triển khai chương trình xúc tiến thương mại; cải cách mạnh mẽ, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; tăng cường số hóa; lành mạnh hóa môi trường đầu tư kinh doanh, gỡ bỏ các rào cản kinh doanh không cần thiết….

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, thời gian qua cải cách thể chế và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp tiếp tục là ưu tiên hàng đầu. Các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân… đang được triển khai thực chất.

Các cơ quan quản lý nhà nước đang tiến hành rà soát toàn diện hệ thống pháp lý, từ những quy định gây khó khăn trong thực thi, sự chồng chéo giữa các văn bản cho đến những khoảng trống chưa được điều chỉnh. Với những nội dung cần sửa đổi, bổ sung ở cấp nghị định hoặc luật, các bộ, ngành sẽ xây dựng lộ trình cụ thể để triển khai.

Riêng Bộ Công Thương cùng nhiều bộ khác đang khẩn trương dự thảo sửa đổi nhiều văn bản nhằm xử lý tận gốc các bất cập hiện hữu. Đây được coi là bước đi thiết thực, tạo thêm động lực cho doanh nghiệp phát triển.

Thời cơ của SME và startup

Hành lang pháp lý ngày càng thông thoáng, thủ tục hành chính được đơn giản hóa, chính sách hỗ trợ hội nhập liên tục được triển khai… tất cả đang dồn sức để ngành xuất nhập khẩu, doanh nghiệp xuất nhập khẩu, không chỉ trụ vững mà còn có thể bứt phá.

Đặc biệt, cánh cửa đang mở rộng hơn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thậm chí là startup, vốn được nhận định là yếu thế. SME và startup đang nổi lên như một lực lượng mới, với sự linh hoạt và nhạy bén, có thể tận dụng nhanh nhất những cơ hội, chuyển đổi để vươn ra thị trường quốc tế.

Tính đến hết ngày 15/9, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nước đạt 637,21 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó xuất khẩu đạt 325,26 tỷ USD, tăng 15,8%; nhập khẩu đạt 311,95 tỷ USD, tăng 18,8%. Cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 13,3 tỷ USD.

Ông Nguyễn Trung Thành, CEO Công ty TNHH Xuất nhập khẩu National Fortune cho biết, trong bối cảnh kinh tế số, thương mại điện tử xuyên biên giới và logistics hiện đại, xuất nhập khẩu không còn là “đặc quyền” của doanh nghiệp lớn mà là cơ hội cho cả SME và startup. Theo ông, thành công trong thời kỳ mới không phụ thuộc vào quy mô, vốn hay thâm niên, mà vào giải pháp, tư duy kết nối toàn cầu, tốc độ và giá trị mang lại cho khách hàng, nhà cung cấp.

“Thị trường thế giới với hơn 8 tỷ dân chắc chắn mang lại nhiều cơ hội hơn thị trường nội địa 100 triệu dân. Thậm chí, làm xuất nhập khẩu còn dễ hơn kinh doanh trong nước nếu biết cách, bởi doanh nghiệp có thể tiếp cận mạng lưới nhà cung cấp, khách hàng đa dạng và nhiều lựa chọn hơn”, ông Thành nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm trên, PGS.TS Trịnh Thị Thu Hương, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế, Đại học Ngoại thương, cho rằng bức tranh xuất nhập khẩu hiện nay đã khác rất nhiều so với các mốc 1986 (Đổi mới), 1995 (gia nhập ASEAN) hay 2007 (gia nhập WTO).

“Số lượng doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu ngày càng tăng. Trong số những doanh nghiệp thành lập mới, không ít doanh nghiệp đăng ký ngành nghề kinh doanh hướng ra thị trường nước ngoài. Chuỗi cung ứng cũng ngày càng khẳng định vai trò là hạt nhân của thương mại quốc tế”, bà Hương dẫn chứng thực tế.

Theo chuyên gia, với tình hình thương mại thế giới tiềm ẩn nhiều bất định, doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng nội lực và hệ thống quản trị bên trong. Đặc biệt, việc thực hành ESG là yêu cầu bắt buộc. Nếu không đáp ứng ngay trong ngắn hạn, doanh nghiệp có thể bị loại khỏi thị trường. Dù chi phí lớn, nhưng về dài hạn, đây là khoản đầu tư tất yếu theo xu hướng toàn cầu.

Bà Hương cũng nhấn mạnh giải pháp mang tính bứt phá cho SME là tham gia vào các mạng lưới, hiệp hội; chủ động liên minh và liên kết để tăng sức mạnh cạnh tranh.

Kinh nghiệm đúc rút từ thực thế, theo ông Nguyễn Trung Thành, xuất nhập khẩu trong thời kỳ mới là hướng tới giá trị cho quốc gia, giữ tư duy toàn cầu, tinh thần chia sẻ - học hỏi, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hệ thống quản lý chặt chẽ và tạo lập hệ sinh thái kết nối.

“Từ đó, với hàng loạt chính sách hỗ trợ, doanh nghiệp xuất nhập khẩu có nhiều lợi thế để mở rộng hoạt động, tiếp cận thị trường toàn cầu. Đây là giai đoạn thuận lợi để các SME và startup mạnh dạn bước ra biển lớn”, ông Thành kết luận.

Ông Nguyễn Sanh Đương, Phó Giám đốc Sở Công Thương Khánh Hòa

Với những chuẩn bị nền tảng chính sách vững chắc cho thương mại, Khánh Hòa đang nỗ lực chuyển từ trạng thái "phản ứng" sang "chủ động" trong quản lý và điều hành kinh tế. Tuy vẫn còn nhiều thách thức về logistics, chi phí đầu vào và tiêu chuẩn chất lượng khắt khe từ thị trường, nhưng với đà tăng trưởng 11,1% trong 9 tháng, mục tiêu xuất khẩu cả năm của Khánh Hòa có cơ sở để về đích thành công.

Bà Tô Thị Tường Lan, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam

Xuất khẩu thủy sản trong 8 tháng năm 2025 đạt 7,3 tỷ USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này thể hiện nỗ lực rất lớn của doanh nghiệp cũng như sự đồng hành từ phía Chính phủ. Với đà hiện nay, dự kiến năm 2025 ngành thủy sản sẽ về đích 10 tỷ USD, tăng khoảng 10% so với năm trước.

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

Để đứng vững và vươn xa, doanh nghiệp Việt Nam không chỉ cần nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn phải mở rộng sang các thị trường mới và tận dụng sức mạnh của công nghệ. Thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt là B2B, chính là con đường nhanh nhất để hàng hóa Việt Nam vươn ra thế giới.

Đỗ Kiều