Cú hích cho kinh tế số

Khách hàng thanh toán qua mã QR code tại siêu thị Đồng Tiến, phường Đông Kinh

Thanh toán không dùng tiền mặt là xu hướng tất yếu trong quá trình phát triển thương mại toàn cầu. Thời gian qua, với sự phối hợp tích cực của các cấp, các ngành, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Từ đó, từng bước thay đổi hành vi, thói quen của người dân, góp phần xây dựng thành công kinh tế số, xã hội số trong tương lai.

Nỗ lực triển khai

Nhằm đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1813 ngày 28/10/2021 phê duyệt Đề án thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025. Để thực hiện hiệu quả đề án, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 100 ngày 28/4/2022 về thực hiện Quyết định số 1813 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, UBND tỉnh đã đề ra các chỉ tiêu, giải pháp, nhiệm vụ cụ thể đối với các sở, ban, ngành, cơ quan, đơn vị nhằm hướng tới mục tiêu là người dân và doanh nghiệp được tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán phù hợp với nhu cầu, chi phí hợp lý; đồng thời chỉ đạo lồng ghép nội dung của Đề án vào các nhiệm vụ, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của tỉnh.

Bên cạnh đó, nhằm thúc đẩy hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trên địa bàn tỉnh, thực hiệu hiệu quả đề án của Chính phủ, UBND tỉnh cũng ban hành nhiều kế hoạch, công văn chỉ đạo triển khai thực hiện. Cụ thể như: Kế hoạch số 90 ngày 14/4/2022 thúc đẩy chuyển đổi số, thanh toán không dùng tiền mặt trong các trường học, cơ sở giáo dục và bệnh viện, cơ sở y tế trên địa bàn giai đoạn 2022-2025; Công văn số 1485 ngày 10/12/2022 thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả an sinh xã hội không dùng tiền mặt trên địa bàn tỉnh; Công văn số 1821 ngày 19/8/2025 về thực hiện Công điện số 124 ngày 30/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Cán bộ Agribank chi nhánh Bắc Sơn Lạng Sơn hướng dẫn khách hàng mở tài khoản thanh toán điện tử

Từ sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, các sở, ban, ngành và các cơ quan, đơn vị liên quan đã tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Các đơn vị đã đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, đồng thời hỗ trợ và hướng dẫn người dân sử dụng các hình thức thanh toán điện tử trong giao dịch, mua sắm cũng như thực hiện dịch vụ công trực tuyến.

Ông Lê Quang Huy, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước khu vực 5 cho biết: Để thực hiện hiệu quả Đề án thanh toán không dùng tiền mặt, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn nay là Ngân hàng Nhà nước Khu vực 5 đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và UBND tỉnh, chỉ đạo các ngân hàng thương mại trên địa tập trung phát triển hạ tầng số, ứng dụng công nghệ hiện đại, số hóa dữ liệu khách hàng, kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, triển khai các dịch vụ thanh toán 24/7, phương thức thanh toán điện tử, trực tuyến thông qua Internetbanking, Mobilebanking, ATM, POS, thanh toán qua mã QR, ví điện tử, thanh toán thẻ nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí giao dịch, tăng tiện ích, trải nghiệm của khách hàng. Đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền về quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thanh toán không dùng tiền mặt; các giải pháp đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật trong thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán điện tử đối với người sử dụng dịch vụ.

Tại Công ty Cổ phần Cấp thoát nước Lạng Sơn, những năm qua, đơn vị đã thực hiện nhiều giải pháp tuyên truyền, hướng dẫn khách hàng thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt với dịch vụ nước. Ông Trần Quang Huy, Phó Tổng Giám đốc công ty cho biết: Thực hiện chủ trương của Chính phủ và của tỉnh, từ năm 2022, công ty đã tuyên truyền đến khách hàng thanh toán tiền nước không dùng tiền mặt, tuy nhiên thời điểm đó chủ yếu là cán bộ, công nhân viên trong công ty và các khách hàng trẻ tuổi thực hiện. Đến năm 2024, công ty đã có những biện pháp quyết liệt hơn nhằm đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, theo đó công ty đã có thông báo về việc ngừng thu tiền nước bằng tiền mặt tại nhà gửi đến các khách hàng sử dụng dịch vụ cấp nước, tuyên truyền rộng rãi đến khách hàng trên các trang thông tin điện tử, phương tiện thông tin đại chúng. Công ty cũng ký hợp đồng với một số ngân hàng thương mại trên địa bàn và các ví điện tử cung cấp dịch vụ thanh toán hóa đơn tiền nước không dùng tiền mặt. Đến nay, tỷ lệ khách hàng cá nhân thanh toán tiền nước không dùng tiền mặt chiếm 95%.

Với sự chỉ đạo sát sao của tỉnh, sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, đơn vị liên quan, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần thực hiện các mục tiêu của Đề án, thực hiện tốt chủ trương của Chính phủ.

Chuyển biến rõ nét

Việc thực hiện hiệu quả đề án thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ đã góp phần tạo sự chuyển biến về thanh toán không dùng tiền mặt trên địa bàn tỉnh, tạo thuận lợi cho khách hàng khi thực hiện giao dịch.

Khách hàng thực hiện giao dịch bằng mã QR code

Hiện nay, nhiều siêu thị, cửa hàng, quầy thuốc, thậm chí các hàng quán nhỏ lẻ cũng đã trang bị mã QR để khách hàng thuận tiện cho việc thanh toán. Anh Nông Văn Hòa, chủ cửa hàng điện thoại Hòa Mobile, phường Kỳ Lừa chia sẻ: Trong thời đại 4.0 như hiện nay, khách hàng chủ yếu đều thanh toán bằng hình thức online thay vì dùng tiền mặt như trước đây. Nắm bắt xu thế đó, cửa hàng cũng chủ động trạng bị các mã QR code của nhiều ngân hàng để khách hàng dễ thao tác. Trung bình mỗi ngày cửa hàng có từ 15 – 20 lượt khách, trong đó có đến 90% là khách hàng thanh toán không dùng tiền mặt. Tôi thấy việc thanh toán này rất tiện lợi, nhanh chóng và an toàn.

Không chỉ những người kinh doanh, người tiêu dùng cũng đã và đang thay đổi thói quen thanh toán, ưu tiên hình thức thanh toán điện tử. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh có tài khoản ngân hàng là khách hàng có thể thanh toán, thực hiện các giao dịch mọi lúc, mọi nơi.

Chị Hoàng Hải Yến, phường Tam Thanh cho biết: Trước đây, khi đi chợ hay mua đồ, tôi phải kiểm tra xem ví còn tiền mặt không rất bất tiện. Từ khi các cửa hàng có hình thức thanh toán qua ví điện tử hoặc quét mã QR code, tôi hầu như không dùng tiền mặt nữa. Ngay cả đi ăn sáng, uống cà phê hay mua rau ở chợ, tôi cũng dùng điện thoại để thanh toán. Hình thức thanh toán này vừa nhanh, vừa tiện, không lo rơi ví hay chuẩn bị tiền lẻ để mua đồ.

Để tạo thuận lợi cho khách hàng, các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh đã tích cực tổ chức các đợt tuyên truyền, hướng dẫn người dân cài đặt, sử dụng ứng dụng ngân hàng; hướng dẫn các cửa hàng, hộ kinh doanh sử dụng mã QR để phục vụ thanh toán. Nhờ đó, đến nay, số lượng tài khoản ngân hàng mở cho người dân từ 15 tuổi trở lên đạt trên 789 nghìn tài khoản, chiếm 89,5% dân số; số lượng giao dịch thanh toán qua kênh Mobile Banking chiếm 72,4% trên tổng thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế; các ngân hàng trên địa bàn đã cung cấp trên 50.000 mã QR cho các cửa hàng, hộ kinh doanh để phục vụ hoạt động thanh toán; trên 92% điểm kinh doanh cố định có dịch vụ thanh toán điện tử qua mã QR.

Đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trong dịch vụ công, các đơn vị cung ứng dịch vụ công đã chủ động phối hợp với các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán trên địa bàn hoàn thiện kết nối hạ tầng thanh toán điện tử phục vụ yêu cầu phối hợp thu, chi ngân sách nhà nước bằng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt; khuyến khích các trường học, bệnh viện, công ty điện, nước, vệ sinh môi trường, viễn thông, bưu chính… trên địa bàn phối hợp với ngành ngân hàng thực hiện thu học phí, viện phí, tiền điện. Đến nay, tỷ lệ cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh chấp nhận thanh toán học phí bằng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đạt 100%; 15/15 cơ sở khám chữa bệnh công lập trên địa bàn chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt, chiếm tỷ lệ 100%; tỷ lệ người hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp thất nghiệp được chi trả thông qua các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đạt trên 74,8%…

Để đảm bảo an toàn hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, các sở, ngành, cơ quan, đơn vị liên quan đã tăng cường phối hợp để kịp thời phát hiện, phòng ngừa, điều tra, xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động thanh toán. Đồng thời, kịp thời phối hợp, trao đổi thông tin về tình hình, phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm trong hoạt động thanh toán để cảnh báo, khuyến nghị với các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, người sử dụng dịch vụ nhằm ngăn chặn, phòng ngừa nguy cơ lợi dụng hoạt động thanh toán cho các hoạt động bất hợp pháp.

Thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ là yêu cầu tất yếu trong tiến trình phát triển hiện đại mà còn là động lực quan trọng để xây dựng nền kinh tế số và xã hội số bền vững. Với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, đơn vị liên quan, cùng sự hưởng ứng tích cực từ người dân và doanh nghiệp, thanh toán không dùng tiền mặt đang từng bước đi vào đời sống, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tăng tính minh bạch và tiện ích trong các giao dịch của người dân.

HIỂU LAM - MAI LINH