COP30 bước vào giai đoạn nước rút, Brazil thúc đẩy đạt thỏa thuận sớm

Động thái thúc đẩy thỏa thuận COP30 diễn ra trong bối cảnh hơn 80 quốc gia đã công khai ủng hộ việc xây dựng lộ trình hướng tới chấm dứt sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đây là một trong những chủ đề gây tranh cãi nhất của hội nghị, bên cạnh tài chính khí hậu và các kế hoạch cắt giảm khí thải quốc gia (NDC).

Người dân bản địa Brazil biểu tình kêu gọi bảo vệ môi trường, chống phá rừng nhân dịp COP30. Ảnh: Reuters.

Đặc phái viên khí hậu Quần đảo Marshall Tina Stege nhấn mạnh việc chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch cần trở thành kết quả cốt lõi của COP30. Các tổ chức môi trường quốc tế, trong đó có Greenpeace, hoan nghênh lập trường này, coi đây là dấu hiệu cho thấy cả các nước Bắc bán cầu lẫn Nam bán cầu đều nhận thức được tính cấp bách của việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch.

Tại COP28 ở Dubai, cộng đồng quốc tế lần đầu thừa nhận nhu cầu chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, nhưng không đạt được lộ trình cụ thể do vấp phải sự phản đối từ nhóm các nước sản xuất dầu mỏ. Chính vì vậy, kỳ vọng dành cho COP30 là thiết lập được khung hành động rõ ràng hơn dù vẫn còn nhiều bất đồng.

Phó Tổng thống Brazil Geraldo Alckmin nhấn mạnh: “Chính phủ của Tổng thống Lula Da Silva nhận thức rõ trách nhiệm và những thách thức trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Brazil là quốc gia bảo vệ một trong những hệ sinh thái quan trọng nhất của hành tinh và rừng Amazon giữ vai trò then chốt đối với cân bằng khí hậu toàn cầu. Cam kết của chúng tôi là xây dựng một lộ trình chuyển đổi năng lượng thực chất và khả thi”.

Nước Chủ tịch Brazil hôm qua đã công bố bản dự thảo thỏa thuận đầu tiên của COP30, trong đó lần đầu đưa “lộ trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch” vào danh mục lựa chọn đàm phán. Tuy nhiên, nhiều quốc gia cho rằng văn bản còn quá nhẹ, thiếu mục tiêu định lượng và chưa đề xuất cơ chế thực thi cụ thể. Các quốc đảo Thái Bình Dương như Vanuatu yêu cầu dự thảo phải mạnh mẽ hơn và có các mốc thời gian rõ ràng, trong khi Thụy Điển và nhiều nước châu Âu cho rằng việc đạt đồng thuận sẽ vô cùng khó khăn.

Bản dự thảo dài 9 trang mang tên “Chiến dịch Toàn cầu Mutirão” (Global Mutirão) đã tìm cách dung hòa lập trường giữa các nước muốn có lộ trình loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và khối các nước sản xuất dầu mỏ khi đưa ra nhiều lựa chọn, từ việc tổ chức hội thảo thảo luận giải pháp carbon thấp, hội nghị cấp bộ trưởng về giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, cho đến phương án không đưa vấn đề này vào thỏa thuận cuối cùng.

Ngoài chủ đề năng lượng hóa thạch, dự thảo cũng đề cập hàng loạt vấn đề then chốt như xem xét đánh giá cam kết khí hậu hằng năm thay vì 5 năm/lần, yêu cầu các nước giàu tăng gấp ba hỗ trợ tài chính cho các quốc gia đang phát triển vào năm 2030 - 2035, cũng như xử lý các tranh chấp thương mại liên quan đến chính sách khí hậu.

Tổng thư ký Công ước khung Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu Simon Stiell kêu gọi các đoàn đàm phán đẩy nhanh tiến độ: “Chúng ta có tinh thần, nhưng lại thiếu tốc độ. Chúng ta không thể tiếp tục lãng phí thời gian cho những trì hoãn chiến thuật hay những bước chần chừ vô nghĩa. Thời của ngoại giao mang tính biểu diễn đã kết thúc. Giờ là lúc xắn tay áo, đoàn kết và hoàn thành nhiệm vụ”.

Diễn ra từ ngày 10-21/11, COP30 đặt mục tiêu củng cố nền tảng pháp lý quốc tế nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao khả năng thích ứng trước biến đổi khí hậu. Brazil, nước Chủ tịch hội nghị kỳ vọng đạt được gói thỏa thuận đầu tiên trong ngày 19 hoặc muộn nhất là 20/11, nhưng cũng thừa nhận khoảng cách lập trường giữa các nhóm nước vẫn còn rất lớn.

Thu Hoài/VOV1