Công ước Hà Nội: Khuôn khổ pháp lý đa phương xử lý tội phạm trên không gian mạng

"Công ước Hà Nội" là kết quả đạt được sau gần 5 năm đàm phán liên tục và kéo dài (2021-2024), là dấu mốc quan trọng trong nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm ứng phó với những mối đe dọa ngày càng tăng trên không gian mạng.

"Công ước Hà Nội" - văn kiện pháp lý đầu tiên của Liên hợp quốc về tư pháp hình sự sau 20 năm

Công ước Liên hợp quốc về Tội phạm mạng đã được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua bằng đồng thuận vào ngày 24/12/2024 (giờ New York, Hoa Kỳ).

Theo quy định tại Điều 64 của Công ước, Công ước của Liên hợp quốc về Tội phạm mạng được mở ký tại Thủ đô Hà Nội trong năm 2025 và có tên gọi là "Công ước Hà Nội."

"Công ước Hà Nội" ra đời trong bối cảnh công nghệ số hiện nay đang đối mặt nhiều rủi ro và nguy cơ về an ninh, đe dọa sự phát triển bền vững của hầu hết các quốc gia, mặc dù không phủ nhận rằng nó cũng có những lợi ích và tiềm năng không giới hạn đối với sự phát triển của nhân loại.

Sự gia tăng đáng báo động của tội phạm mạng cả về quy mô, mức độ phức tạp và phạm vi tác động ước tính đã gây thiệt hại cho kinh tế thế giới khoảng 8.000 tỷ USD trong năm 2023 và dự báo lên đến 10.500 tỷ vào năm 2025, lớn hơn GDP của hầu hết các nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Chiều 24/12/2024 (giờ New York), Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua bằng đồng thuận Công ước Liên hợp quốc về Tội phạm mạng. (Ảnh: TTXVN phát)

Trong bối cảnh đó, "Công ước Hà Nội" góp phần tạo khuôn khổ pháp lý bao trùm, đáp ứng nhu cầu cấp bách về hợp tác quốc tế nhằm thúc đẩy pháp quyền trong không gian mạng.

"Công ước Hà Nội" nhằm xây dựng một khuôn khổ pháp lý đa phương toàn diện để đấu tranh với loại tội phạm nguy hiểm này, ghi dấu mốc sau 20 năm kể từ Công ước Liên hợp quốc về Tội phạm xuyên quốc gia, cộng đồng quốc tế mới có thêm một khuôn khổ pháp lý đa phương để xử lý tội phạm trên không gian mạng.

"Công ước Hà Nội" gồm 9 chương và 71 điều, trong đó có nhiều nội dung quan trọng như: xác định các hành vi được coi là tội phạm mạng, từ truy cập bất hợp pháp, can thiệp hệ thống đến lạm dụng trẻ em trực tuyến, rửa tiền có được từ các hoạt động phạm tội; xác định thẩm quyền và các biện pháp điều tra, cho phép các nước có thể thu thập chứng cứ và truy tố hiệu quả các vụ án liên quan đến tội phạm mạng; các biện pháp thủ tục và thực thi pháp luật; hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố các đối tượng phạm tội mạng; các biện pháp phòng ngừa, trong đó nhấn mạnh việc xây dựng năng lực và nâng cao nhận thức về an ninh mạng; hỗ trợ kỹ thuật và trao đổi thông tin…

Điều 64 của Công ước quy định văn kiện được mở ký tại Thủ đô Hà Nội trong năm 2025. (Ảnh: TTXVN phát)

Việc Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội làm địa điểm tổ chức Lễ mở ký Công ước trong năm 2025 là dấu ấn quan trọng trong lịch sử đối ngoại đa phương của Việt Nam và gần 50 năm quan hệ đối tác Việt Nam-Liên hợp quốc.

Lần đầu tiên một địa điểm của Việt Nam được ghi danh và gắn với một điều ước đa phương toàn cầu liên quan đến một lĩnh vực được cộng đồng quốc tế hết sức quan tâm.

Lựa chọn này phản ánh vị thế, uy tín quốc tế ngày càng cao của đất nước, cũng như sự tham gia đóng góp tích cực, trách nhiệm và thực chất của Việt Nam trong toàn bộ quá trình đàm phán Công ước.

Đăng cai Lễ mở ký "Công ước Hà Nội" cũng là cơ hội để Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò một thành viên có trách nhiệm, tin cậy của cộng đồng quốc tế, tích cực thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, tham gia dẫn dắt quá trình xây dựng và định hình các khuôn khổ quản trị số toàn cầu, bảo đảm an ninh mạng và chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, tạo tiền đề triển khai thành công chiến lược chuyển đổi số để đưa đất nước sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Đây cũng là bước cụ thể góp phần triển khai kịp thời và hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Việt Nam giới thiệu Lễ mở ký Công ước Hà Nội tại Liên hợp quốc

Sự kiện "Con đường tới Hà Nội: Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng-Tôn vinh chủ nghĩa đa phương vì một tương lai số an toàn" tổ chức ngày 22/9/2025 trong khuôn khổ của Tuần lễ Cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc Khóa 80 là hoạt động quan trọng nhất trong chuỗi các sự kiện quảng bá Lễ mở ký Công ước do Việt Nam và Văn phòng Liên hợp quốc về Phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) đồng tổ chức tại các khu vực trên thế giới từ đầu năm 2025.

Sự kiện thu hút sự tham dự của khoảng 120 đại diện các quốc gia thành viên Liên hợp quốc, tổ chức quốc tế và giới nghiên cứu.

Ngày 22/9/2025, Bộ Ngoại giao và Bộ Công an Việt Nam phối hợp với Văn phòng Liên hợp quốc về Phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) đồng tổ chức sự kiện “Con đường tới Hà Nội: Lễ mở ký Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng-Tôn vinh chủ nghĩa đa phương vì một tương lai số an toàn." Trong ảnh: Các đồng chủ tọa buổi lễ. (Ảnh: Thanh Tuấn/TTXVN)

Sự kiện này do Quyền Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung chủ trì, với các diễn giả khách mời đến từ Bộ Công an Việt Nam, đại diện các nước Nigeria, Trinidad & Tobago, Hà Lan, các cơ quan của Liên hợp quốc và các viện nghiên cứu.

Tại sự kiện, Quyền Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung khẳng định hợp tác quốc tế là điều thiết yếu trong phòng, chống tội phạm mạng và sẽ được thực hiện hiệu quả hơn trong thời gian tới với sự ra đời của Công ước - khuôn khổ pháp lý toàn cầu đầu tiên để xử lý vấn đề này.

Quyền Bộ trưởng Lê Hoài Trung nhấn mạnh trong vai trò là nước chủ nhà tổ chức Lễ mở ký Công ước, Việt Nam mong muốn sự kiện thành một cột mốc mới trong việc củng cố chủ nghĩa đa phương nói chung và hợp tác toàn cầu chống lại các mối đe dọa an ninh mạng nói riêng.

Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an khẳng định Việt Nam luôn coi trọng công tác bảo đảm an ninh mạng và đấu tranh với tội phạm sử dụng công nghệ cao. Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ ưu tiên hoàn thiện hệ thống pháp luật trong nước để đảm bảo phù hợp với các quy định của Công ước, đồng thời củng cố cơ chế phối hợp liên ngành trong quá trình ký, phê chuẩn và triển khai thực thi Công ước.

Bà Ghada Waly, Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Tổng Giám đốc Văn phòng Liên hợp quốc về Phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) nhấn mạnh Công ước là bệ phóng để đấu tranh với tội phạm mạng.

Bà nhấn mạnh Công ước là văn kiện pháp lý đầu tiên của Liên hợp quốc về tư pháp hình sự sau hơn 20 năm, được thiết kế để giải quyết các hình thức tội phạm mạng khác nhau hiện tại cũng như trong tương lai.

Bà cũng bày tỏ sự cảm kích trước những nỗ lực của Việt Nam trong quá trình chuẩn bị tổ chức Lễ mở ký và cam kết sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ các quốc hướng tới việc phê chuẩn và thực thi Công ước hiệu quả trong thời gian tới.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nigeria, Bộ trưởng Bộ Hành chính công và Trí tuệ nhân tạo Trinidad & Tobago cùng các đại biểu đã chia sẻ tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương, nhấn mạnh ý nghĩa của Công ước với tư cách là khuôn khổ pháp lý toàn cầu đầu tiên trong phòng chống tội phạm mạng, đồng thời tin tưởng Việt Nam sẽ tổ chức thành công Lễ mở ký Công ước.

Thúc đẩy hợp tác toàn cầu trong chống tội phạm mạng

Trong thông điệp nhân dịp Việt Nam đăng cai lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội, từ ngày 25-26/10, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh trong kỷ nguyên số, tội phạm mạng không chỉ là thách thức của riêng một quốc gia mà còn là hiểm họa toàn cầu, đe dọa an ninh, ổn định chính trị, kinh tế và đời sống xã hội.

Việt Nam luôn coi chống tội phạm mạng là một trong những ưu tiên trong chính sách an ninh quốc gia, đồng thời tích cực tham gia cùng cộng đồng quốc tế trong đấu tranh chống tội phạm mạng.

Chủ tịch nước Lương Cường gửi thông điệp nhân dịp Lễ mở ký Công ước chống tội phạm mạng của Liên hợp quốc được tổ chức từ ngày 25 đến 26/10/2025 tại Hà Nội. (Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN)

Việt Nam nhận thức rõ với đặc tính không biên giới của không gian mạng, muốn chống tội phạm mạng hiệu quả phải thông qua đoàn kết, hợp tác giữa các quốc gia và thượng tôn pháp luật.

Công ước đặt ra khung pháp lý về hợp tác quốc tế trong đấu tranh chống tội phạm mạng, bảo đảm các nước thành viên, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, các quốc gia dễ bị tổn thương, được hỗ trợ, nâng cao năng lực đối phó với loại tội phạm này.

Việc Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua Công ước chống tội phạm mạng (tháng 12/2024) và tổ chức Lễ mở ký tại Hà Nội, là minh chứng sống động cho tinh thần trách nhiệm của các quốc gia trong bảo vệ không gian mạng - tài sản chung của toàn nhân loại.

"Chúng tôi mong muốn sự kiện này không đơn thuần chỉ là một thủ tục pháp lý, mà còn là nền tảng để thúc đẩy đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường quan hệ đối tác giữa các chính phủ, tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân và trở thành diễn đàn để thúc đẩy thực hiện Công ước của Liên hợp quốc và hợp tác toàn cầu trong chống tội phạm mạng," Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh.

Chủ tịch nước Lương Cường tin tưởng rằng với sự tham gia và cam kết của các quốc gia, Lễ mở ký Công ước tại Hà Nội sẽ trở thành dấu mốc lịch sử, khẳng định giá trị của chủ nghĩa đa phương với Liên hợp quốc là trung tâm, gửi đi thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm của chúng ta trong chống tội phạm mạng và xây dựng một thế giới hòa bình, công bằng, thượng tôn pháp luật, vì lợi ích của thế hệ hôm nay và mai sau./.

(Vietnam+)