Công ước 182 của ILO: Hành trình 25 năm Việt Nam hiện thực cam kết bảo vệ trẻ em

Các đại biểu tại lễ kỷ niệm 25 năm Việt Nam phê chuẩn Công ước số 182 của ILO về các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ngày 17/12 tại Hà Nội, Tổ chức Lao động quốc tế tại Việt Nam (ILO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã kỷ niệm 25 năm Việt Nam phê chuẩn Công ước số 182 của ILO về các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất. Đây là một dấu mốc quan trọng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ trẻ em khỏi bóc lột và bảo đảm các quyền của trẻ.

Sự kiện này một lần nữa khẳng định nỗ lực bền bỉ của Việt Nam trong công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội bao trùm và bền vững, phù hợp với các tiêu chuẩn lao động quốc tế.

Những thành tựu đáng ghi nhận

Kể từ khi phê chuẩn Công ước số 182 vào năm 2000, Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng trong công tác phòng ngừa và chấm dứt lao động trẻ em, bao gồm cả các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất. Thông qua việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, triển khai các chương trình quốc gia và tăng cường phối hợp giữa các ngành và tại các cấp, Việt Nam đã củng cố hệ thống bảo vệ trẻ em, mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục và tăng cường việc theo dõi, giám sát tình trạng trẻ em tham gia các hoạt động kinh tế.

Với vai trò là quốc gia tiên phong trong Liên minh 8.7, Việt Nam tiếp tục cho thấy sự chủ động và tinh thần trách nhiệm của quốc gia trong nỗ lực toàn cầu nhằm chấm dứt lao động trẻ em.

Một động lực quan trọng tạo nên những kết quả này là Chương trình Quốc gia về Phòng ngừa và Giảm thiểu Lao động Trẻ em giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, với trọng tâm là phòng ngừa, phát hiện sớm và xây dựng các giải pháp bền vững cho các nhóm trẻ dễ bị tổn thương. Chương trình gắn kết chặt chẽ công tác phòng ngừa lao động trẻ em với các chính sách về giáo dục, giảm nghèo, an sinh xã hội và việc làm, qua đó hình thành một cách tiếp cận toàn diện nhằm bảo vệ quyền trẻ em.

Những tiến bộ rõ rệt trong hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng đã được ghi nhận. Theo các cuộc điều tra quốc gia do Tổng cục Thống kê thực hiện với sự hỗ trợ của ILO, tỷ lệ trẻ em tham gia các hoạt động kinh tế đã giảm từ 9,1% năm 2018 xuống còn 3,5% vào năm 2023.

Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 94.300 trẻ em đang làm các công việc có tính chất nguy hiểm, và gần 12 trên mỗi 100 trẻ em trong lao động trẻ em phải đối mặt với các rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe.

Những cột mốc nhìn lại hành trình 25 năm Việt Nam thực hiện các cam kết Công ước số 182 của ILO về các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Phát biểu tại sự kiện, bà Sinwon Park, Giám đốc Quốc gia ILO tại Việt Nam khẳng định: "Chấm dứt lao động trẻ em không chỉ là bảo vệ quyền của trẻ em, mà còn là đầu tư cho lực lượng lao động tương lai và tăng trưởng kinh tế bao trùm của Việt Nam. Khi trẻ em được đến trường và phát triển kỹ năng, khi người lớn có việc làm thỏa đáng và năng suất, lợi ích sẽ lan tỏa tới gia đình, doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế. Chấm dứt lao động trẻ em chính là một khoản đầu tư chiến lược cho giá trị và sự bền vững của tương lai kinh tế Việt Nam."

Bên cạnh đó, việc tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành và chính quyền địa phương đã đóng vai trò then chốt. Các cơ chế phối hợp liên ngành được củng cố đã hỗ trợ hiệu quả hơn cho công tác thanh tra lao động, thực thi pháp luật và các dịch vụ hỗ trợ, chuyển tuyến đối với trẻ em có nguy cơ. Nhiều hoạt động nâng cao năng lực đã giúp cải thiện nhận thức của thanh tra lao động, cán bộ địa phương, người sử dụng lao động và cộng đồng về trách nhiệm pháp lý cũng như tầm quan trọng của bảo vệ trẻ em.

Thách thức mới trong thời đại số

Trong thời gian tới, các cơ quan hữu quan nhấn mạnh rằng việc chấm dứt lao động trẻ em đòi hỏi sự quan tâm và giám sát thường xuyên, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu vào các chuỗi cung ứng. Trẻ em trong các hộ gia đình dễ bị tổn thương - chịu tác động của nghèo đói, di cư, biến đổi khí hậu, việc làm phi chính thức và hạn chế trong tiếp cận dịch vụ - sẽ tiếp tục là nhóm ưu tiên trong các nỗ lực can thiệp.

Đại diện Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) nhấn mạnh: "Bảo vệ trẻ em là trách nhiệm chung của gia đình, cộng đồng, các cơ quan nhà nước, người lao động, người sử dụng lao động và doanh nghiệp. Không một chủ thể đơn lẻ nào có thể tự mình chấm dứt lao động trẻ em. Điều này đòi hỏi sự chung tay của tất cả các bên từ tăng cường các chính sách an sinh xã hội cho các gia đình dễ bị tổn thương, đến thực thi pháp luật và nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp."

Trong bối cảnh chuyển đổi số, những rủi ro mới như bóc lột trẻ em trên môi trường mạng đang xuất hiện song song với các yếu tố dễ tổn thương hiện hữu như nghèo đói, di cư và việc làm phi chính thức. Điều này đòi hỏi các hệ thống bảo vệ trẻ em phải có khả năng ứng phó hiệu quả cả trên môi trường trực tuyến và ngoại tuyến, dựa trên phòng ngừa, giáo dục và thực thi và tuân thủ pháp luật hiệu quả.

Để hiện thực hóa mục tiêu chung này và thúc đẩy đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế chất lượng cao, Việt Nam cần tiếp tục đặt trọng tâm vào việc bảo vệ các quyền cơ bản của trẻ em thông qua các chương trình tiếp cận lồng ghép, bao gồm cả giáo dục và an sinh xã hội.

Ông Lý Phát Việt Linh, đại diện UNICEF tại Việt Nam chia sẻ: "Mỗi trẻ em đều có quyền được hưởng một tuổi thơ an toàn và có cơ hội học tập, phát triển. Phòng ngừa lao động trẻ em bắt đầu từ việc bảo vệ trẻ em khỏi các nguy cơ gây hại, bảo đảm mọi trẻ em đều được tiếp cận giáo dục và các dịch vụ xã hội, đồng thời các gia đình trong hoàn cảnh dễ bị tổn thương nhận được sự hỗ trợ kịp thời để thoát khỏi vòng luẩn quẩn của nghèo đói."

Tại sự kiện, ILO, UNICEF và Liên Hợp Quốc tại Việt Nam tái khẳng định cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong việc triển khai các chương trình quốc gia và tăng cường thực thi pháp luật lao động và xã hội. Trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2026-2030, dấu mốc 25 năm này là cơ hội quan trọng để thúc đẩy nhanh hơn nữa tiến trình thực hiện Mục tiêu Phát triển Bền vững 8.7 – chấm dứt lao động trẻ em dưới mọi hình thức./.

(Vietnam+)