Công tác xây dựng thể chế, pháp luật nhiệm kỳ Chính phủ vừa qua đạt nhiều kết quả rất nổi bật

Sáng 9/10, tại Họp báo về công tác chuẩn bị, tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã nhận được câu hỏi của phóng viên về nội dung liên quan đến công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật

Trả lời câu hỏi, Bộ trưởng nhấn mạnh, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định thể chế là một trong ba đột phá chiến lược. Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị gần đây cũng nêu rất rõ, xác định thể chế, pháp luật phải trở thành đột phá của đột phá. Và yêu cầu công tác xây dựng thể chế, pháp luật không chỉ tháo gỡ những điểm nghẽn trong thực tiễn mà phải tạo thành lợi thế cạnh tranh, tạo thành nền tảng pháp lý vững chắc để huy động mọi nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã luôn quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, quyết liệt công tác này. Các Bộ, cơ quan ngang Bộ và nhất là người đứng đầu, các đồng chí Bộ trưởng, đã thực sự vào cuộc và tạo nên những kết quả rất nổi bật trong công tác xây dựng thể chế, pháp luật.

Cụ thể, trong nhiệm kỳ này, Đảng ủy Chính phủ đã tham mưu trình Bộ Chính trị ban hành rất nhiều văn bản về công tác xây dựng pháp luật. Bộ trưởng lấy ví dụ, trong nhiệm kỳ này đã trình Trung ương ban hành Nghị quyết số 27 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Đây là một nghị quyết nền tảng rất quan trọng cho việc xây dựng Nhà nước pháp quyền của chúng ta. Tiếp đó là trình Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 178 về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật - đã có riêng một quy định của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực trong công tác xây dựng pháp luật.

Gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 66 ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, với nhiều định hướng rất quan trọng, mang tính chất đổi mới cả về tư duy và hành động trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Bên cạnh đó, Đảng ủy Chính phủ cũng đã trình Bộ Chính trị ra quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật do đồng chí Tổng Bí thư làm Trưởng ban, Đảng ủy cơ quan Bộ Tư pháp là Cơ quan thường trực. Đây là những thay đổi hết sức quan trọng, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đối với công tác xây dựng thể chế trong giai đoạn mới.

Bên cạnh đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo sát sao, quyết liệt công tác hoàn thiện thể chế, pháp luật, đạt được nhiều kết quả quan trọng, thể hiện qua số lượng và chất lượng các văn bản được ban hành. Riêng trong nhiệm kỳ này, theo thống kê của Bộ Tư pháp, Chính phủ đã tổ chức 41 phiên họp chuyên đề về công tác xây dựng pháp luật, bên cạnh những phiên họp thường kỳ.

Quang cảnh buổi Họp báo. (Ảnh: N.H)

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành 121 luật và nghị quyết. Trong đó, năm 2021 trình 5 luật và nghị quyết, năm 2022 trình 17 luật và nghị quyết, năm 2023 trình 20 luật và nghị quyết, năm 2024 trình 34 luật và nghị quyết, số lượng tăng dần qua từng năm. Riêng từ đầu năm 2025 đến nay, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành 31 luật, 16 nghị quyết tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 và Kỳ họp lần thứ 9. Tại Kỳ họp lần thứ 10, Chính phủ dự kiến trình Quốc hội xem xét thông qua khoảng 55 dự án luật và nghị quyết. Nếu theo dự kiến này, riêng trong năm 2025, Chính phủ sẽ trình Quốc hội ban hành khoảng 102 luật và nghị quyết - một khối lượng công việc kỷ lục với số lượng văn bản lớn nhất từ trước đến nay trong một năm.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành theo thẩm quyền 988 văn bản, trong đó có 813 nghị định, 11 nghị quyết và 164 quyết định. Đây cũng là một số lượng công việc kỷ lục trong nhiệm kỳ này.

Về chất lượng các văn bản, theo Bộ trưởng, những thành tích trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ta thời gian vừa qua không thể đạt được nếu không có công tác xây dựng thể chế, pháp luật. Trong bất kỳ lĩnh vực nào, muốn tiến hành công việc gì, muốn đổi mới gì thì trước tiên phải đổi mới bằng thể chế, pháp luật. Mặc dù chúng ta thừa nhận còn rất nhiều điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan, nhưng tựu trung lại, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật đã đóng góp một phần quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đóng góp tích cực vào những thành tích nổi bật của Chính phủ trong nhiệm kỳ này. Rộng hơn, trong hơn 40 năm đổi mới vừa qua, với những thành tích rất quan trọng như vậy, nếu không có một hệ thống pháp luật đồng bộ, khả thi, có chất lượng, chúng ta không thể đạt được những thành tích này.

Ngoài ra, Đảng ủy Chính phủ cũng đã chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ cách làm trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Nổi bật là đã chỉ đạo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật với rất nhiều điểm đổi mới. Lần đầu tiên chúng ta ghi nhận cơ chế hướng dẫn áp dụng pháp luật. Đây là một cơ chế rất mới được các doanh nghiệp, chính quyền địa phương và người dân rất ủng hộ và hoan nghênh. Với những văn bản có vướng mắc trong việc áp dụng, chúng ta hoàn toàn có thể kiến nghị tới cơ quan có thẩm quyền để hướng dẫn áp dụng pháp luật, thay vì chỉ có cơ chế giải thích pháp luật như trước đây. Điều này đã tháo gỡ được rất nhiều vấn đề trong thực tiễn.

Cùng với đó, đã chú ý nhiều hơn đến tính công khai, minh bạch trong việc xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Chẳng hạn, Chính phủ đã khai trương và vận hành Cổng Pháp luật quốc gia, một kênh tương tác hai chiều rất tốt giữa các cơ quan có thẩm quyền và người dân, doanh nghiệp, chính quyền địa phương. Đồng thời, đã khai trương và vận hành Hệ thống tiếp nhận thông tin phản ánh chính sách. Bộ Tư pháp đã tiếp nhận được rất nhiều thông tin và có quy chế công khai. Thay vì làm văn bản giấy gửi đến từng Bộ, giờ đây chúng ta có thể gửi phản ánh công khai trên nền tảng số và nhận được câu trả lời công khai cùng với đánh giá kết quả. Điều này đã được các công ty luật, luật sư, doanh nghiệp, chính quyền địa phương đánh giá rất cao. Thủ tướng Chính phủ là Trưởng Ban Chỉ đạo của công tác rà soát và tháo gỡ những vướng mắc trong công tác xây dựng pháp luật của Chính phủ. Đây là một cơ chế rất đặc biệt và vừa qua đã tháo gỡ được nhiều vướng mắc.

Một điểm nữa được Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh thông tin là nhiệm kỳ này đã gắn công tác tổ chức thi hành pháp luật với công tác xây dựng pháp luật. Điển hình là chúng ta đã tổ chức rà soát tổng thể các vướng mắc, khó khăn, những điểm nghẽn do thực hiện pháp luật. Qua 2.088 kiến nghị, phản ánh về khó khăn, vướng mắc, các cơ quan đã sàng lọc, trong đó có khoảng 1.300 không phải là khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật và đã trả lời công khai trên Cổng Pháp luật quốc gia; có 787 nội dung được xác định là cần xử lý. Theo chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, Bộ Tư pháp hiện đang cùng các Bộ, ngành xử lý theo tinh thần những gì cấp bách, khẩn trương thì phải xử lý ngay trong năm 2025, và những gì không cấp bách thì sẽ sử dụng các cơ chế đặc biệt để xử lý và sửa đổi tổng thể trước ngày 1/3/2027.

Mai Hoàng