Công nghiệp văn hóa khơi dậy lòng yêu nước

Thấm sâu tinh thần yêu nước

Bản chất của CNVH là một ngành kinh tế đặc biệt, một ngành công nghiệp mới, sử dụng tri thức văn hóa, kết hợp với công nghệ hiện đại để tạo ra những sản phẩm văn hóa đáp ứng nhu cầu đông đảo công chúng. Chiến lược phát triển các ngành CNVH Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 (gọi tắt Chiến lược) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2016 đã xác định 12 ngành CNVH Việt Nam gồm: Quảng cáo; kiến trúc; phần mềm và các trò chơi giải trí; thủ công mỹ nghệ; thiết kế; điện ảnh; xuất bản; thời trang; nghệ thuật biểu diễn; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; truyền hình và phát thanh; du lịch văn hóa.

Đã là một ngành kinh tế thì mục tiêu trên hết và trước hết là phải đạt được giá trị kinh tế. Theo kết quả nghiên cứu vào năm 2018, CNVH đã đạt được thành tựu lớn khi đóng góp 3,6% tổng sản phẩm trong nước (GDP), về đích sớm trước hai năm so với chỉ tiêu đặt ra trong Chiến lược. Dù vậy, hiện nay, một bộ phận dư luận xã hội vẫn còn tâm lý nghi ngại về các sản phẩm CNVH. Bởi lẽ một khi đuổi theo mục đích kinh tế, sẽ xuất hiện những sản phẩm “sốc, sến, sex”, bắt chước, lai căng văn hóa nước ngoài, có hại cho thuần phong mỹ tục, đời sống văn hóa của đất nước. Điều đáng mừng là những sản phẩm CNVH lệch lạc, xấu độc chỉ là thiểu số.

Đại biểu tham quan trưng bày của ngành xuất bản Việt Nam tại Triển lãm thành tựu đất nước.

Về cơ bản các sản phẩm CNVH đều tuân thủ pháp lý, phù hợp đạo lý. Đặc biệt có nhiều tác phẩm khai thác thành công giá trị văn hóa truyền thống, văn hóa cách mạng thời đại Hồ Chí Minh. Tiêu biểu là các ca khúc “Để Mỵ nói cho mà nghe”, “Bắc Bling”, “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, “Một vòng Việt Nam”, phim “Tấm Cám: Chuyện chưa kể”, “Trạng Quỳnh”... Hàng loạt xuất bản phẩm về lịch sử, những bộ phim về đề tài LLVT và chiến tranh cách mạng là “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, “Mưa đỏ”... gây sốt vé tại các phòng chiếu. Đặc biệt là xuất hiện rầm rộ của các nhạc hội (concert) thời gian qua, nhất là nhạc hội chính luận đã tạo ra xu hướng giải trí lành mạnh, tích cực. Không chỉ thành công về mặt doanh thu, đáp ứng nhu cầu công chúng; thông qua các sản phẩm CNVH này, công chúng nhất là thế hệ trẻ biết yêu, biết quý và biết giữ gìn di sản văn hóa ngàn năm mà cha ông ta đã tạo nên và lưu truyền đến hôm nay, cũng như thấu hiểu lịch sử dựng nước và giữ nước oai hùng của dân tộc. Tinh thần yêu nước vì thế được thấm sâu không phải bằng tuyên truyền có tính áp đặt mà bằng sự thuyết phục, quyến rũ bởi hình tượng, thủ pháp nghệ thuật mới mẻ.

Trong không gian triển lãm 12 ngành CNVH đã phản ánh sinh động hành trình phát triển hơn 30 năm từ khi các ngành CNVH ra đời và gần 10 năm có Chiến lược. Có thể thấy bên cạnh những sản phẩm nghe nhìn hiện đại, trò chơi điện tử... xen lẫn là trưng bày tranh dân gian, nghệ thuật tuồng, trình diễn nghệ thuật truyền thống. Đây không phải là cách trưng bày kiểu “lẩu thập cẩm” mà muốn nhấn mạnh thông điệp: Các ngành CNVH Việt Nam muốn chinh phục công chúng, “thắng trên sân nhà” phải khai thác di sản tri thức văn hóa dân tộc, phù hợp với thị hiếu lành mạnh của công chúng.

Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội: “Không gian triển lãm 12 ngành CNVH là nơi hội tụ những thành quả của một lĩnh vực đang được coi là động lực phát triển mới của đất nước. Khách tham quan sẽ thấy điện ảnh Việt Nam với những bộ phim đoạt giải quốc tế, thời trang Việt Nam vươn ra sàn diễn Milan, Paris, những thiết kế sáng tạo từ làng nghề thủ công truyền thống, các sản phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh, trò chơi điện tử do người Việt Nam phát triển, cùng hàng loạt tác phẩm nghệ thuật biểu diễn hiện đại nhưng đậm đà bản sắc”.

“Nhìn vào những hình ảnh và câu chuyện ở đây, người xem dễ dàng hình dung ra một Việt Nam của tương lai: Hiện đại, sáng tạo, xanh và nhân văn-một đất nước vừa gìn giữ hồn cốt ngàn năm, vừa đủ bản lĩnh để cùng thế giới kiến tạo một tương lai hòa bình và thịnh vượng”, PGS, TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Vẫn còn dư địa phát triển

Trong các không gian trưng bày 12 ngành CNVH, ấn tượng là không gian trưng bày của Công ty TNHH Bình Hạnh Đan (BHD)-một trong những doanh nghiệp tư nhân đầu tiên kinh doanh CNVH ở Việt Nam. Đơn vị này giới thiệu dự án phim huyền sử “Hộ Linh tráng sĩ” về thời Vua Đinh Tiên Hoàng sẽ ra mắt năm 2026. Với hàng loạt đạo cụ về trang phục, vũ khí, nội thất... được nghiên cứu kỹ lưỡng, mô phỏng xã hội nước ta ở thế kỷ 10, bộ phim hứa hẹn sẽ chinh phục công chúng, từ đó hiểu hơn về lịch sử dân tộc. Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, bà Ngô Thị Bích Hạnh, Phó chủ tịch BHD, cho rằng: “Sự phát triển các ngành CNVH phần nào phản ánh sự phát triển kinh tế-xã hội đất nước. Bởi lẽ khi kinh tế Việt Nam phát triển, người dân đã thoát khỏi ám ảnh về cái đói, sự thiếu thốn vật chất thì sẽ có nhu cầu hưởng thụ văn hóa, giải trí. CNVH Việt Nam phát triển những năm gần đây rất đúng thời điểm, góp phần thỏa mãn nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân”.

Công chúng tham quan không gian trưng bày của Công ty TNHH Bình Hạnh Đan tại Triển lãm thành tựu đất nước.

“Con đường phát triển CNVH Việt Nam cần phải tính đến những đặc thù, nếu chỉ bắt chước tư duy, cách làm nước ngoài máy móc thì sẽ trở nên xa lạ, mà cần “bám rễ” vào truyền thống văn hóa, thị hiếu công chúng Việt Nam, mới mong gặt hái thành công. Làm phim lịch sử là rất khó, nhưng khó thì mới đáng làm. Dự án phim “Hộ Linh tráng sĩ” là cách để chúng tôi giúp bạn trẻ “chạm” vào lịch sử, văn hóa truyền thống dân tộc”, bà Ngô Thị Bích Hạnh cho biết.

Tại các hội nghị liên quan đến CNVH thời gian qua, bà Ngô Thị Bích Hạnh cùng nhiều doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực CNVH đã đề xuất những kiến nghị mong mỏi sự hỗ trợ, ưu đãi của Đảng, Nhà nước để CNVH Việt Nam có bước phát triển nhảy vọt.

Dư địa phát triển của các ngành CNVH Việt Nam vẫn còn lớn, đặc biệt là năng lực sáng tạo của con người Việt Nam. Vấn đề cần phải sớm ban hành thể chế, chính sách để tạo khơi thông nguồn lực xã hội và cả vốn đầu tư nước ngoài đổ vào 12 ngành CNVH. Khối tư nhân đóng vai trò rường cột, chậm tháo gỡ ngày nào, là CNVH Việt Nam bỏ lỡ cơ hội phát triển. Chỉ khi các ngành CNVH phát triển mới có thêm nhiều sản phẩm “made in Vietnam” vừa đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công chúng, đồng thời định hướng công chúng đến các giá trị chân-thiện-mỹ, trong đó khơi dậy tinh thần yêu nước sẵn có trong dòng máu Việt Nam.

Với lịch sử hơn 30 năm phát triển, CNVH Việt Nam dẫu còn non trẻ nhưng đã có thành tựu đáng ghi nhận, góp phần kết nối di sản truyền thống văn hóa để có những sản phẩm góp phần nâng cao sức mạnh mềm quốc gia trong tương lai. Đến tham quan không gian triển lãm 12 ngành CNVH, công chúng sẽ thêm một lần thấu rõ bản chất CNVH và mường tượng con đường các ngành CNVH Việt Nam sẽ đi trong thời gian tới. Chắc hẳn, bên cạnh niềm tự hào về bề dày truyền thống văn hóa sẽ là niềm tin về sản phẩm CNVH của Việt Nam sẽ vươn ra thế giới trong kỷ nguyên phát triển mới.

Bài và ảnh: TRẦN HOÀNG HOÀNG