Cơn sốt AI

AI như một cơn sốt, được đề cập rất nhiều trong các bài thuyết trình, được “vẽ” ra rất nhiều triển vọng và thậm chí khái niệm “ngân hàng AI” cũng được đề cập một cách rất… tự nhiên!

Các nhà báo “tò mò” và đặt nhiều câu hỏi về AI, sự tò mò này có tính bản năng nghề nghiệp là tìm hiểu những điều mới để truyền thông tin tới độc giả, nhưng tò mò cũng bởi tư duy phản biện có tính bản năng của những người săn tin rằng “liệu AI có thực sự triển vọng đến thế hay không, hay chỉ là một ‘bong bóng’ dotcom đã từng xảy ra trong lĩnh vực công nghệ số?”

Trong một cuộc gặp mặt báo chí như vậy hồi đầu năm 2025, tổng giám đốc một ngân hàng lớn từng thừa nhận AI mới chỉ được ứng dụng khiêm tốn trong hoạt động tại ngân hàng nơi ông làm việc, dù đưa AI vào hoạt động là định hướng chiến lược. Khi được hỏi sâu về các dịch vụ đã có ứng dụng AI, vị tổng giám đốc này có nhắc lại thông điệp “chưa nhiều” và ví dụ một vài dịch vụ như Chatbot, chấm điểm tín dụng, phê duyệt món vay nhỏ, cấp thẻ tín dụng…, ngân hàng cũng đang nghiên cứu đào tạo AI riêng cho chính mình.

Sau đại dịch Covid-19, trong trụ cột chiến lược của các ngân hàng Việt Nam đều có từ “công nghệ” hoặc thậm chí sâu hơn là “dữ liệu” hay “đám mây”… bên cạnh những trụ cột khác như “khách hàng là trọng tâm” hay “nhân tài”.

Ứng dụng công nghệ vào ngân hàng là “mệnh lệnh chiến lược” bởi thực tế thế giới và ngay tại Việt Nam, công nghệ mang lại hiệu quả to lớn. Ngay trong năm 2025, không khó tìm thông tin một số ngân hàng lớn đóng cửa nhiều phòng giao dịch do người dân chuyển sang kênh số khiến hoạt động của các phòng giao dịch nhỏ với chức năng huy động tiết kiệm và dịch vụ ngân hàng phát hành thẻ, tư vấn bảo hiểm… trở nên kém hiệu quả. Tương tự, cũng không ít ngân hàng công bố quy mô khách hàng tăng gấp đôi nhưng nhân sự ngân hàng không đổi nhờ công nghệ giúp nâng cao khả năng phục vụ.

Vấn đề ở chỗ, công nghệ ngân hàng như một cơn bão đổ bộ, có quá nhiều thứ để đề cập từ nền tảng ngân hàng mở (open banking), blockchain, bigdata, đám mây (cloud), mobile, BaaS,… và giờ là AI. Tất cả đều liên quan tới nhau, đều cần một nền tảng dữ liệu không phân mảnh, có giá trị, được kết nối, đều cần một lực lượng nhân lực đủ mạnh để thiết kế và vận hành, cần hệ thống bảo mật tiên tiến.

Cần rất nhiều, và trên tất cả, cần một sự lựa chọn và lời giải cho câu hỏi “tiền đâu?”

Đầu tư công nghệ cho ngân hàng tốn kém, một sự định hướng sai đều mất nhiều tiền và nhiều cơ hội. Các ngân hàng thương mại Việt Nam từng có bài học lớn cách đây 20 năm khi ồ ạt đầu tư công nghệ ngân hàng lõi (corebanking), không phải sự lựa chọn nào cũng mang lại được kết quả như ý muốn. Lựa chọn công nghệ hay nhà cung cấp chỉ là bước đầu, kết nối và vận hành hiệu quả lại là câu chuyện khác liên quan tới năng lực và văn hóa doanh nghiệp.

Với AI, các ngân hàng Việt Nam đều đang rất quan tâm và đã có sự đầu tư, thành quả đã có bước đầu ở 4 nhóm dịch vụ gồm: tương tác với khách hàng, phân tích rủi ro và chống gian lận, phê duyệt tín dụng, tự động hóa quy trình. Nhưng các nghiên cứu chỉ ra rằng, đây mới chỉ là bước đầu, sự thận trọng luôn song hành trong sự hào hứng với một tiềm năng mới.

Người tiêu dùng có lẽ đã cảm nhận sâu sắc về công nghệ ngân hàng qua thanh toán QR, chuyển tiền điện tử, tiết kiệm online, nhưng trải nghiệm mang tên AI trong giao dịch ngân hàng vẫn còn chưa rõ nét. Ngay cả những công nghệ “cũ hơn” được nhắc tới sớm hơn như blockchain, ngân hàng mở cũng chưa được cảm nhận rõ nét. AI có thể rất tiềm năng, nhưng cũng có thể là một cơn sốt đang có độ nóng vượt mức cần thiết.

Người quan sát