Cơn say nợ của các gã khổng lồ công nghệ tăng rủi ro cho cuộc đua xây dựng thế giới AI

Số tiền khổng lồ mà các hãng công nghệ lớn chi cho AI (trí tuệ nhân tạo) không phải là điều mới, nhưng khối nợ kỷ lục mà họ huy động để làm việc này thì hoàn toàn khác. Điều khiến các nhà đầu tư lo ngại là xu hướng này phá vỡ quy luật gần đây, khi các công ty thường dùng lượng tiền khổng lồ của mình để trả cho các khoản đầu tư vốn. Việc sử dụng đòn bẩy và tính vòng lặp trong nhiều thương vụ tài chính tạo ra mức rủi ro mà trước đây chưa từng có.

Cổ phiếu Mỹ tiếp tục giảm điểm hôm 21.11, với hợp đồng tương lai S&P 500 giảm 0,4% và hợp đồng tương lai Nasdaq 100 giảm 0,8%. Các chỉ số chứng khoán Mỹ đang hướng tới tuần giảm mạnh nhất kể từ đầu tháng 4.

“Tôi xem đây là câu chuyện về AI đang trưởng thành và bước vào một giai đoạn mới, có khả năng đi kèm với biến động nhiều hơn và rủi ro gia tăng”, Lisa Shalett, Giám đốc đầu tư của bộ phận quản lý tài sản thuộc tập đoàn tài chính Morgan Stanley, cho hay.

Chỉ vài tháng trước, chi tiêu cho AI chủ yếu đến từ vài công ty có bảng cân đối tài chính mạnh và dòng tiền tự do tăng trưởng tốt. Điều này đã thay đổi và hồ sơ rủi ro của ngành công nghệ cũng theo đó mà thay đổi.

Động thái mới được thể hiện rõ ràng hôm 20.11, khi cổ phiếu công nghệ dao động mạnh từ tăng vọt sau báo cáo kết quả kinh doanh quý 3/2025 tích cực của Nvidia sang giảm sâu, khi các nhà đầu tư đánh giá lượng vốn cần thiết để tài trợ cho một thế giới AI so với thời gian thu hồi lợi nhuận từ các khoản đầu tư đó.

“Hệ sinh thái AI đang mở rộng, không chỉ còn các công ty tài chính vững mà đã xuất hiện thêm những doanh nghiệp có bảng cân đối yếu hơn như Oracle và CoreWeave, cùng với mức nợ ngày càng tăng. Các công ty cũng ngày càng phụ thuộc lẫn nhau thông qua những mối quan hệ doanh thu đan xen và vòng lặp. Sự gắn kết chằng chịt này khiến toàn bộ hệ thống dễ gặp rủi ro lan truyền”, Lisa Shalett nhận định.

Trung tâm dữ liệu AI của dự án Stargate, một sự hợp tác giữa OpenAI, SoftBank và Oracle, ở thành phố Abilene, bang Texas, Mỹ - Ảnh: Bloomberg

“Cơn say nợ” không chỉ diễn ra ở Oracle

Năm công ty chi tiêu nhiều nhất cho AI, gồm Amazon, Alphabet (công ty mẹ Facebook), Microsoft, Meta Platforms và Oracle, đã huy động tổng cộng 108 tỉ USD nợ trong năm 2025, cao gấp hơn ba lần mức trung bình trong 9 năm trước đó, theo dữ liệu của Bloomberg Intelligence - bộ phận nghiên cứu và phân tích dữ liệu của hãng tin Bloomberg.

Các đợt Oracle phát hành nợ (vay tiền từ thị trường bằng cách bán trái phiếu hoặc các công cụ nợ khác cho nhà đầu tư) đang chịu sự giám sát đặc biệt. Cổ phiếu Oracle tăng vọt vào tháng 9 sau khi bán 18 tỉ USD trái phiếu đầu tư của Mỹ để tăng chi tiêu cho AI và các ngân hàng tung ra đợt phát hành nợ 38 tỉ USD để tài trợ cho các trung tâm dữ liệu liên quan đến Oracle. Tuy nhiên, kể từ khi đạt mức cao kỷ lục vào ngày 10.9, cổ phiếu Oracle đã lao dốc 33% khi các nhà đầu tư đánh giá lại tác động của chi tiêu vốn mạnh mẽ lên bảng cân đối kế toán và cách công ty tài trợ cho các khoản chi khổng lồ này.

Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) kỳ hạn 5 năm của Oracle, phản ánh rủi ro đòn bẩy, đã tăng vọt lên mức cao nhất trong ba năm.

“Việc CDS của Oracle tăng lên không có gì đáng ngạc nhiên. Các công ty này đang đầu tư số tiền khổng lồ và cam kết chi tiêu vốn khổng lồ, một phần sẽ được tài trợ bằng nợ. Điều này không có nghĩa cổ phiếu Oracle tệ, nhưng chắc chắn sẽ biến động hơn”, Arnim Holzer, chiến lược gia vĩ mô toàn cầu tại công ty tư vấn và quản lý rủi ro tài chính Easterly EAB, nhận định.

Oracle dự báo chi tiêu vốn 35 tỉ USD trong năm tài chính hiện tại, phần lớn dành cho mảng điện toán đám mây. Chi tiêu này đang ảnh hưởng đến bảng cân đối công ty, với dòng tiền tự do dự kiến âm 9,7 tỉ USD trong năm 2025, sau khi lần đầu tiên âm vào 2024 kể từ 1990. Thâm hụt dự kiến tiếp tục mở rộng trong hai năm tài chính tiếp theo, âm 24,3 tỉ USD vào năm tài chính 2028.

S&P Global Ratings gần đây đã điều chỉnh triển vọng của Oracle thành tiêu cực “do hồ sơ tín dụng căng thẳng từ chi tiêu vốn dự kiến và phát hành nợ để tài trợ cho sự tăng trưởng hạ tầng AI”, theo ghi chú ngày 6.11.

S&P Global Ratings là một trong ba công ty xếp hạng tín dụng lớn nhất thế giới, chuyên đánh giá uy tín và rủi ro tín dụng của các doanh nghiệp, tổ chức, chính phủ và các công cụ nợ.

Tuy nhiên, “cơn say nợ” không chỉ diễn ra ở Oracle. Meta Platforms đã phát hành 30 tỉ USD trái phiếu, Alphabet bán 38 tỉ USD và Amazon huy động 15 tỉ USD, theo Bloomberg Intelligence.

“Chúng ta có thể chỉ đang ở giai đoạn đầu của việc xây dựng vốn đầu tư cho AI, nhưng điều đó cũng ngụ ý chúng ta có lẽ đang ở giai đoạn đầu của việc sử dụng lại đòn bẩy tài chính trên bảng cân đối kế toán. Tôi lo rằng làn sóng phát hành nợ này có thể chỉ là khởi đầu cho những gì sắp tới trong vài năm tới”, Robert Schiffman, nhà phân tích tín dụng cao cấp tại Bloomberg Intelligence, nhận xét.

Đến gần đây, chi tiêu vốn được xem là điều tất yếu để tham gia cuộc đua AI. Một số nhà đầu tư thậm chí còn coi đó là sự phản ánh tích cực về niềm tin của các công ty. điều này đang ngày càng bị giám sát chặt chẽ hơn khi các chuyên gia Phố Wall muốn thấy lợi nhuận cao hơn từ các khoản đầu tư. Việc vay thêm nợ chỉ làm vấn đề trở nên rủi ro và phức tạp hơn

“Khi các công ty không cần vay tiền vẫn đi vay để đầu tư, điều đó đặt ra tiêu chuẩn cho lợi nhuận từ các khoản đầu tư đó. Chúng ta đang ở giai đoạn: Hãy cho tôi thấy tiền”, Bob Savage, trưởng bộ phận chiến lược vĩ mô thị trường tại BNY, cho hay.

Song dù đòn bẩy tăng, các nhà đầu tư vẫn nhìn chung tích cực với cổ phiếu công nghệ vốn hóa lớn nhờ tăng trưởng lợi nhuận bền vững và vị thế cạnh tranh mạnh. Hơn nữa, khoảng 80 - 90% chi tiêu vốn dự kiến từ các gã khổng lồ công nghệ vẫn đến từ dòng tiền của họ, theo ước tính từ ngân hàng UBS.

“Nói rằng các đợt phát hành nợ này là bước ngoặt lớn và sẽ khiến bong bóng AI vỡ có vẻ hơi quá. Việc vay nợ có thể làm câu chuyện phức tạp hơn, nhưng tôi không nghĩ nó thay đổi cơ bản luận điểm rằng ngành AI vẫn đầy triển vọng”, Bob Savage bình luận.

Sơn Vân