Con đường chính trị của tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung

Ông Lee Jae Myung đắc cử tổng thống Hàn Quốc vào ngày 4/6. Ảnh: Reuters.

Sáng 4/6, Ủy ban Bầu cử Quốc gia Hàn Quốc chính thức xác nhận ông Lee Jae Myung, ứng viên Đảng Dân chủ (DP), đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống và ngay lập tức tiếp quản quyền điều hành đất nước, đồng thời đảm nhiệm cương vị Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang.

Với 100% số phiếu được kiểm, ông Lee giành được 49,42% trong tổng số gần 35 triệu phiếu bầu, vượt qua đối thủ Kim Moon Soo thuộc Đảng Quyền lực Nhân dân (PPP), người chỉ đạt 41,15%.

Chiến thắng của ông Lee, 61 tuổi, diễn ra chỉ 6 tháng sau khi lệnh thiết quân luật bất ngờ của cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol đẩy Hàn Quốc vào một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc chưa từng có trong nhiều thập niên.

Khởi đầu gian nan

Sinh năm 1963 trong một gia đình nghèo tại thành phố Andong, Lee là con thứ năm trong 7 anh chị em. Gia đình chuyển đến Seongnam khi ông 12 tuổi, và ông phải làm việc tại nhiều nhà máy, chịu chấn thương ở tay và mất gần như toàn bộ khứu giác, theo Yonhap.

Không có điều kiện đi học chính quy, ông thi lấy bằng tương đương trung học, vào Đại học Chung-Ang theo diện học bổng ngành Luật và đỗ kỳ thi luật sư năm 1986. Trước khi dấn thân vào chính trị, ông là một luật sư nhân quyền.

Tổng thống đắc cử Lee Jae Myung trong bức ảnh chụp năm 1978, khi ông làm việc tại một nhà máy sản xuất găng tay bóng chày. Ảnh: Yonhap.

Sự nghiệp chính trị của ông bắt đầu từ năm 2006 khi tranh cử chức thị trưởng Seongnam nhưng thất bại. Bốn năm sau, ông thắng cử và tái đắc cử vào năm 2014. Thời gian này, ông đẩy mạnh các chính sách phúc lợi như thu nhập cơ bản cho thanh niên, đồng phục học sinh miễn phí và chăm sóc sau sinh không mất phí - chính sách thu nhập cơ bản trở thành dấu ấn cá nhân của ông.

Ông từng tranh cử tổng thống lần đầu vào năm 2017 nhưng chỉ về thứ ba trong vòng sơ bộ. Năm sau đó, ông trở thành thống đốc tự do đầu tiên của tỉnh Gyeonggi - khu vực đông dân nhất Hàn Quốc, trong 16 năm và tiếp tục gia tăng ảnh hưởng chính trị.

Năm 2022, ông đại diện Đảng Dân chủ tranh cử tổng thống nhưng thất bại sát nút trước ông Yoon Suk Yeol với cách biệt chỉ 0,73%. Sau thất bại năm 2022, ông Lee được bầu làm nghị sĩ khu vực Gyeyang-B, thành phố Incheon và sau đó đảm nhiệm hai nhiệm kỳ liên tiếp làm Chủ tịch đảng Dân chủ.

Trong thời gian này, ông không chỉ vượt qua lệnh bắt giữ do Quốc hội thông qua, mà còn sống sót sau một vụ đâm dao vào cổ và đối mặt với hàng loạt cáo buộc hình sự bao gồm 5 phiên tòa với 12 tội danh vẫn đang được xét xử.

Dù vướng vào vô số tranh cãi, ông Lee vẫn thu hút được lực lượng ủng hộ đông đảo từ trong và ngoài giới chính trị. Những người ủng hộ nữ của ông tự gọi mình là “gaettal” - viết tắt của “những cô con gái của cải cách”.

Các nhóm thân tín của ông cũng hình thành dựa trên từng giai đoạn sự nghiệp: từ bạn học đại học, đồng nghiệp khi làm thị trưởng, thống đốc, cho tới các nghị sĩ từng sát cánh khi ông là lãnh đạo đảng.

Từ vị trí bị xem là "kẻ ngoài lề" trong chính nội bộ Đảng Dân chủ vốn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ cựu Tổng thống Moon Jae In, ông Lee đã từng bước vươn lên trở thành ứng cử viên tổng thống không thể thay thế, được mệnh danh là “Eodaemyeong” - viết tắt của câu “Tổng thống dù sao cũng sẽ là Lee Jae Myung”.

Bước ngoặt chính trị và sứ mệnh hàn gắn đất nước

Bước ngoặt lịch sử cho con đường chính trị của ông Lee Jae Myung đến vào ngày 3/12/2024, khi Tổng thống Yoon bất ngờ ban bố thiết quân luật. Trong lúc livestream trên YouTube, ông Lee ngay lập tức lao đến Quốc hội, kêu gọi người dân “bảo vệ đất nước”.

Không thể vào qua cổng do cảnh sát phong tỏa, ông Lee đã trèo tường vào khuôn viên Quốc hội và tiếp tục livestream hành động của mình. Video ngay lập tức thu hút tới 2,4 triệu lượt xem.

Những sự kiện sau đó như Quốc hội hủy bỏ thiết quân luật, luận tội và phế truất Tổng thống Yoon đã tạo thành đòn bẩy chính trị lớn, giúp Lee dồn toàn lực tranh cử với khẩu hiệu: “Phán xét những thế lực đảo chính”.

Tổng thống đắc cử Lee Jae Myung (giữa) phát biểu ngẫu hứng trong chuyến thăm một khu chợ truyền thống tại Jeungpyeong, miền Trung Hàn Quốc, vào ngày 6/5, trong khuôn khổ chiến dịch tranh cử toàn quốc trước cuộc bầu cử tổng thống. Ảnh: Yonhap.

Trở thành tân Tổng thống Hàn Quốc trong bối cảnh nước này đang có những mâu thuẫn chính trị và bất ổn xã hội, ông Lee - người từng được ví như "võ sĩ mặc vest" - sẽ phải đối mặt với hàng loạt thách thức lớn: àn gắn tình trạng chia rẽ sâu sắc sau biến cố thiết quân luật, vực dậy nền kinh tế trì trệ, và đàm phán với Mỹ về vấn đề thuế quan cũng như chi phí duy trì binh sĩ Mỹ tại Hàn Quốc.

Từng so sánh mình với Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, ông Lee gần đây cho biết trên tạp chí Time rằng ông chia sẻ lập trường bảo vệ lợi ích quốc gia tương tự Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trong bài phát biểu vào sáng 4/6 trước hàng nghìn người ủng hộ, ông Lee kêu gọi người dân “bước về phía trước với hy vọng và bắt đầu lại từ hôm nay”.

“Dù từng có những bất đồng, kể cả với những người không ủng hộ, họ vẫn là công dân của cùng một đất nước”, ông nói.

Về chính sách đối ngoại, ông cam kết thúc đẩy đối thoại, giao lưu và hợp tác với Triều Tiên, nhằm hướng tới “một tương lai chung sống hòa bình và thịnh vượng.” Tuy nhiên, cam kết cải thiện quan hệ với Trung Quốc và Nga có thể làm nảy sinh bất đồng trong quan hệ với Washington.

Trên mặt trận kinh tế, Tổng thống Lee nhấn mạnh việc đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo để đưa Hàn Quốc vào một chu kỳ tăng trưởng mới, đồng thời ưu tiên hỗ trợ các hộ gia đình có thu nhập trung bình và thấp.

Phương Linh