Cơn đau đầu mới của ông Trump và đảng Cộng hòa

Ngày 10/11, Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng với lời hứa sẽ sớm giải quyết cuộc khủng hoảng y tế đang gia tăng ở Mỹ - một vấn đề mà ông từng nhiều lần thất bại trong quá khứ.

“Tôi nói với các bạn, chúng tôi sẽ làm việc rất chăm chỉ trong thời gian ngắn tới để người dân nhận được tiền”, ông Trump nhấn mạnh, đề cập tới hàng triệu người Mỹ đang lâm vào khó khăn do các khoản trợ cấp tăng cường theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe Hợp túi tiền (ACA) sắp hết hạn.

“Chúng ta đang nói tới hàng nghìn tỷ USD mà người dân sẽ nhận được”, ông bổ sung, nhưng không cung cấp chi tiết về về kế hoạch gửi tiền trực tiếp cho người dân, bỏ qua các công ty bảo hiểm.

Dẫu vậy, lời giải thích của ông Trump vẫn không thể che giấu mặt trái của “chiến thắng” trong cuộc đóng cửa chính phủ, vốn sắp kết thúc sau khi phe Dân chủ thất bại trong việc giành quyền kéo dài các khoản trợ cấp ACA.

Một lần nữa, ông Trump và đảng Cộng hòa phải đối mặt với vấn đề y tế, khi hàng triệu công dân, không chỉ những người tham gia kế hoạch ACA, đang chịu ảnh hưởng bởi mức phí bảo hiểm tăng cao và chi phí tự chi trả lớn, trong bối cảnh khủng hoảng chi phí sinh hoạt lan rộng.

Ông Trump và bức màn mơ hồ về y tế

Giống như nhiệm kỳ đầu, ông Trump vẫn thiếu một kế hoạch chi tiết, toàn diện để hỗ trợ những người không có bảo hiểm, không đủ khả năng chi trả hoặc biết rằng mất việc có thể đồng nghĩa với mất quyền chăm sóc y tế.

Nếu đảng Cộng hòa không thể giải quyết vấn đề trợ cấp cấp bách và thuyết phục cử tri rằng họ có giải pháp nghiêm túc cho vấn đề này cùng các vấn đề chi phí khác hy vọng thắng cử giữa kỳ năm 2026 có thể giảm sút mạnh.

Cam kết thay thế Obamacare của ông Trump từng thất bại trong nhiệm kỳ đầu. Ảnh: Reuters.

Thực tế, việc ông Trump mập mờ về y tế không phải điều mới. Những lời hứa chưa thực hiện cùng các “tuần lễ cơ sở hạ tầng” bị chế giễu trong nhiệm kỳ đầu, đã trở thành trò cười quen thuộc với nhiều người Mỹ.

Cam kết thay thế Obamacare của ông ngập tràn lời hoa mỹ nhưng chẳng đem lại kết quả, và đạo luật năm 2010 vẫn tồn tại bất chấp nhiều nỗ lực phá bỏ từ phe Cộng hòa.

Ngay đầu nhiệm kỳ, ông Trump vẫn hứa hẹn thay đổi sẽ đến. “Dù truyền thông nói gì, y tế đang tiến triển tốt. Chúng tôi đang nói chuyện với nhiều nhóm và sẽ kết thúc với một bức tranh tuyệt đẹp!”, ông viết trên mạng xã hội Twitter hồi tháng 3/2017.

Tuy nhiên, việc Đảng Cộng hòa thất bại trong bãi bỏ Obamacare (một phần vì không tìm được phương án thay thế) vẫn không ngăn được các dự đoán lạc quan của ông.

“Đảng Cộng hòa sẽ sớm được biết đến như đảng của chăm sóc sức khỏe”, ông tuyên bố tháng 3/2019.

Nhiệm kỳ hai, tình hình tương tự. Trong cuộc tranh luận năm 2024 với ứng viên Dân chủ Kamala Harris, ông Trump bị chế giễu vì nói rằng ông có “ý tưởng về kế hoạch” để làm y tế “tốt hơn và rẻ hơn”. Hơn một năm sau, dù có nỗ lực giảm giá thuốc kê đơn, người dân Mỹ vẫn chờ đợi các giải pháp rộng hơn của ông.

Chia rẽ trong đảng Cộng hòa và lợi ích chính trị của phe Dân chủ

Cuộc chiến về chăm sóc sức khỏe không chỉ là trọng tâm của cuộc chiến đóng cửa chính phủ với đảng Dân chủ mà thực tế, nó còn đang xé nát sự đoàn kết của Đảng Cộng hòa. Nó thậm chí còn khiến ông Trump và một trong những người ủng hộ thẳng thắn nhất của ông - Marjorie Taylor Greene - xa lánh nhau

Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene công khai phản đối kế hoạch của Trump, chỉ ra phí bảo hiểm ACA của gia đình cô có thể tăng gấp đôi. Greene yêu cầu tổng thống tập trung “liên tục” vào chính sách trong nước thay vì gặp lãnh đạo nước ngoài.

Ngoài Greene, nhóm hạ nghị sĩ lo ngại cũng thúc giục Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson giải quyết trợ cấp ACA hết hạn khi chính phủ mở cửa. Lãnh đạo Thượng viện John Thune đồng ý tổ chức bỏ phiếu vào tháng 12, nhưng sự ngập ngừng của ông Mike đã khiến cho đảng Dân chủ tức giận.

Cuộc chiến y tế đã tạo khoảng cách giữa ông Trump và Marjorie Taylor Greene - một trong những người ủng hộ nhiệt thành nhất của ông. Ảnh: Reuters.

Dẫu vậy, đa số mỏng của phe bảo thủ khiến ít người lạc quan rằng vấn đề phức tạp và gây chia rẽ như cải cách y tế có thể được xử lý bởi một Đảng Cộng hòa rối ren và một tổng thống vắng mặt.

Trái ngược với đảng Cộng hòa, một thành quả cụ thể cho Dân chủ trong lần đóng cửa chính phủ dài nhất lịch sử này là nhấn mạnh vấn đề ACA và chỉ trích Cộng hòa thất bại trong việc cải thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe.

Theo khảo sát NBC News trong thời gian đóng cửa, 10% người được hỏi coi chi phí bảo hiểm là vấn đề quan trọng nhất quyết định phiếu bầu cho Quốc hội năm tới. 49% cho rằng Dân chủ làm tốt hơn so với 26% đánh giá Cộng hòa.

Nhiều thượng nghị sĩ Dân chủ giận dữ vì đồng nghiệp trung dung Thượng viện thỏa thuận với Cộng hòa mở cửa lại chính phủ, coi đây là phản bội người dân trong vấn đề y tế. Nhưng Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen, người hỗ trợ thỏa thuận, cho rằng động thái sẽ cho thấy liệu Đảng Cộng hòa có nghiêm túc.

“Cuối cùng, nhờ cuộc chiến đóng cửa, nhiều đảng viên Cộng hòa đã nhận ra đây là vấn đề của họ. Giờ chúng ta sẽ thấy. Liệu họ thực sự hợp tác với chúng tôi để đảm bảo người Mỹ chi trả được bảo hiểm hay không”, Shaheen nói.

Nhìn vào chiến thuật của đảng Dân chủ, một số nhà quan sát có thể tự hỏi: liệu đảng này có đang chủ ý đặt bẫy Đảng Cộng hòa vào vấn đề mà đối thủ luôn thất bại, đặc biệt dưới thời ông Trump hay không, khi mà phe Dân chủ cũng từng không làm trợ cấp ACA vĩnh viễn dưới thời ông Biden?

Rủi ro vẫn treo lơ lửng

Đảng Cộng hòa khẳng định các chính sách Trump đã làm y tế “hợp túi tiền” hơn bằng cách hạn chế quyền lực bảo hiểm, trao thêm quyền cho bang và người dân. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo việc cắt giảm ngân sách Medicaid có thể khiến hàng triệu người mất bảo hiểm và đe dọa nhiều bệnh viện nông thôn.

Chính quyền Trump cũng triển khai sáng kiến giảm giá thuốc kê đơn, như trang web trực tiếp TrumpRx và kế hoạch thuốc béo phì từ 149 USD, nhờ ưu đãi thuế cho các hãng dược phẩm. Một kế hoạch khác là gửi tiền trực tiếp cho các chính sách ACA thay vì trợ cấp, nhằm “khuấy động” ngành bảo hiểm.

Những người ủng hộ giơ biểu ngữ trong cuộc họp báo với các nghị sĩ Dân chủ bên ngoài Điện Capitol vào ngày 6/11. Ảnh: CNN.

Tuy nhiên, ý tưởng này đầy rủi ro: liệu khoản thanh toán có đủ bù đắp toàn bộ trợ cấp? Nó chỉ bù phần thiếu cho phí bảo hiểm, hay là khoản chi riêng cho điều trị trực tiếp? Trường hợp thứ hai có thể khiến người bệnh gánh chi phí khổng lồ nếu chẩn đoán nghiêm trọng.

Chi phí y tế tăng cao không chỉ ảnh hưởng tới ACA. Nếu chính phủ gửi tiền cho một số người, công bằng với cử tri đóng thuế khác ra sao? Và liệu chi trả y tế do bang tài trợ có đi ngược quan điểm cơ bản của đảng Cộng hòa?

Những câu hỏi hóc búa như vậy, cùng với những thất bại trước đây của ông Trump trong việc thực hiện chính sách chăm sóc sức khỏe đã phần nào giải thích cơn ác mộng chính trị mới nhưng quen thuộc của Đảng Cộng hòa về một vấn đề gây lo lắng cho hàng chục triệu cử tri.

Phương Linh