Con chậm nói, cha mẹ hãy cùng giáo viên giúp con tiến bộ

Gia đình và giáo viên phối hợp hỗ trợ trẻ

Chậm nói là tình trạng trẻ phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với mốc tuổi thông thường. Đây có thể là giai đoạn tạm thời do tính cách hoặc môi trường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của vấn đề cần can thiệp sớm. Vì vậy, phản ứng của cha mẹ đóng vai trò quyết định trong việc giúp con tiến bộ.

Giáo viên Trường mầm non Bình Minh (phường Hoàn Kiếm, Hà Nội) trò chuyện và hướng dẫn trẻ trong giờ học, giúp các bé tự tin giao tiếp hơn.

Nếu cha mẹ quá lo lắng, dễ rơi vào trạng thái so sánh, thúc ép hoặc gán nhãn cho con, sự căng thẳng ấy có thể khiến trẻ càng sợ giao tiếp và thu mình hơn. Ngược lại, nếu quá chủ quan, cho rằng "rồi con sẽ nói thôi" mà không theo dõi sát, cha mẹ có thể bỏ lỡ "thời điểm vàng" để phát hiện và hỗ trợ kịp thời. Điều quan trọng là phải bình tĩnh quan sát, đồng thời chủ động tìm hiểu và phối hợp với nhà trường.

Nhiều phụ huynh chia sẻ rằng họ rất lo lắng khi thấy con 2-3 tuổi vẫn nói rất ít. Chị Nguyễn Thúy Hà (phường Bạch Mai, Hà Nội) kể: "Con tôi 2 tuổi chỉ nói được vài từ như ba, bà, mẹ... Mỗi lần đi chơi, thấy con người khác nói chuyện rôm rả mà mình chỉ biết cười gượng. Tối về, hai vợ chồng lại tự trách không biết có phải do mình ít nói chuyện với con không".

Anh Nguyễn Phương Nam (phường Bồ Đề, Hà Nội) cũng từng lo lắng khi con trai gần 3 tuổi vẫn nói chậm. "Tôi bắt đầu dành 30 phút mỗi ngày chỉ để chơi và trò chuyện với con, không tivi, không điện thoại. Ba tháng sau, con bắt đầu nói nhiều hơn hẳn. Tôi hiểu rằng con chỉ cần được nghe và cảm thấy an toàn khi nói", anh chia sẻ.

Từ góc nhìn giáo viên, cô Lan - Hiệu trưởng một trường mầm non tại Hà Nội cho biết, năm nào trong lớp cũng có vài bé nói chậm hơn bạn cùng tuổi. "Nhiều cha mẹ lo lắng, sợ con có vấn đề sức khỏe, nhưng thực tế phần lớn chỉ cần được trò chuyện và khuyến khích nhiều hơn là các con đã tiến bộ rõ rệt", cô nói.

Theo cô Lan, trẻ chậm nói thường ít được tương tác ở nhà hoặc xem tivi, điện thoại quá nhiều. Khi đến lớp, cô tạo môi trường vui vẻ, khuyến khích trẻ nói qua các hoạt động hát, kể chuyện, chơi đóng vai. "Những bé ban đầu chỉ im lặng, sau vài tháng đã bắt đầu nói, rồi cười và hòa nhập cùng bạn bè.

Cha mẹ đừng quá sợ hãi. Hãy nói chuyện với con thật nhiều bằng tình yêu thương và sự kiên nhẫn. Mỗi đứa trẻ đều có nhịp phát triển riêng, chỉ cần ta tin tưởng và đồng hành, con sẽ cất tiếng nói của riêng mình", cô nhắn nhủ.

Với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề, cô Nguyễn Tuyết Mai, giáo viên mầm non tại Hà Nội cho rằng, trẻ chậm nói thường do ít được trò chuyện hoặc tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử. Khi được khuyến khích và tạo môi trường giao tiếp vui vẻ, các con sẽ tiến bộ rất nhanh.

Đồng quan điểm, cô Nguyễn Thị Thanh, giáo viên một trường mầm non tại Mê Linh nhận định: Chậm nói là hiện tượng phổ biến vì mỗi trẻ có tốc độ phát triển ngôn ngữ khác nhau. Nhà trường luôn theo dõi sát sao từng bé và phối hợp chặt chẽ với gia đình để kịp thời hỗ trợ.

Theo cô, phụ huynh nên dành thời gian trò chuyện, chơi cùng con, hạn chế để trẻ tiếp xúc với thiết bị điện tử và kiên nhẫn khuyến khích con giao tiếp bằng lời. "Sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường chính là chìa khóa giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt nhất. Mỗi trẻ có nhịp phát triển riêng, chỉ cần cha mẹ và giáo viên kiên nhẫn đồng hành, tạo môi trường giao tiếp tích cực, trẻ sẽ dần cất tiếng nói riêng của mình", cô nhấn mạnh.

Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời

Giáo viên mầm non được xem là "người gác cổng" đầu tiên trong việc phát hiện sớm các rối loạn phát triển ở trẻ. Nhờ sự quan sát nhạy bén, phối hợp chặt chẽ với phụ huynh và chuyên gia, giáo viên có thể giúp trẻ được can thiệp sớm, tăng cơ hội phát triển toàn diện. Không chỉ giáo viên, các chuyên gia tâm lý và ngôn ngữ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và can thiệp đúng thời điểm.

Các bé tương tác trong giờ chơi, hình thành kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ.

Từ góc độ chuyên môn, TS.BS. Vũ Sơn Tùng, Trưởng phòng Sức khỏe Tâm thần Trẻ em và Vị thành niên (Viện Sức khỏe Tâm thần), cho biết: Chậm phát triển ngôn ngữ là tình trạng trẻ chậm đạt các mốc ngôn ngữ so với độ tuổi. Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu lời nói, phản ứng với người khác, vốn từ hạn chế hoặc không ghép được từ thành câu.

"24 giờ bên con" giúp trẻ phát triển toàn diện

Sổ tay an toàn giao thông khu vực trường học giúp trẻ đến trường an toàn

"Thông thường, trẻ được coi là chậm nói khi 2 tuổi vẫn chưa nói được khoảng 50 từ đơn hoặc chưa biết nói câu hai từ. Nhiều phụ huynh không nhận ra con mình chậm nói nên đã bỏ lỡ cơ hội can thiệp sớm. Cũng có trường hợp thấy con nói ngọng, khó phát âm liền vội đi cắt thắng lưỡi, trong khi nguyên nhân lại nằm ở rối loạn phát triển ngôn ngữ", bác sĩ Tùng nói.

Theo ông, việc can thiệp cần được thực hiện bằng trị liệu ngôn ngữ, hỗ trợ giáo dục và tổ chức các hoạt động khuyến khích trẻ giao tiếp, do các nhà trị liệu và chuyên gia chuyên ngành thực hiện. Đồng thời, nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của phát hiện sớm là điều vô cùng cần thiết.

"Thời điểm vàng để đưa trẻ đi khám và can thiệp là giai đoạn từ 0–3 tuổi, giúp trẻ cải thiện ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp. Phụ huynh nên quan sát dấu hiệu phát triển ngôn ngữ của con từ khi 3-4 tháng tuổi, đặc biệt là giai đoạn 2-3 tuổi, khi can thiệp sớm mang lại hiệu quả cao nhất", bác sĩ nhấn mạnh.

Chậm nói không phải là điều đáng sợ nếu được phát hiện và can thiệp đúng lúc. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và chuyên gia chính là chìa khóa giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và hòa nhập tốt hơn với cộng đồng. Cha mẹ hãy bình tĩnh, quan sát và đồng hành cùng con trong hành trình quan trọng này.

Phượng Nguyễn