Cơ sở y tế không khói thuốc: Nỗ lực lớn, thách thức vẫn còn

Quang cảnh Hội nghị tập huấn phòng, chống tác hại thuốc lá tại Lâm Đồng ngày 16/9/2025. Ảnh: ST

Lan tỏa mô hình “không khói thuốc” trong các cơ sở y tế

Mới đây, tại Lâm Đồng, Tổng hội Y học Việt Nam tổ chức Hội nghị tập huấn phòng, chống tác hại thuốc lá với sự tham dự của gần 200 đại biểu đến từ nhiều cơ sở y tế. Tại đây, các đại biểu được cập nhật kiến thức khoa học mới nhất về tác hại của thuốc lá truyền thống và thuốc lá thế hệ mới, đồng thời trao đổi kinh nghiệm xây dựng môi trường y tế không khói thuốc.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Giám đốc Sở Y tế Lâm Đồng Tống Trường Ký nhấn mạnh, phòng, chống tác hại thuốc lá là nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội, đặc biệt là đội ngũ cán bộ y tế, những người phải đi đầu trong xây dựng môi trường làm việc và khám chữa bệnh không khói thuốc.

Trong phần giảng dạy, GS.TS Nguyễn Văn Kính - Phó Chủ tịch Hội Y học Việt Nam - khẳng định: “Việc tuân thủ Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá và xây dựng môi trường y tế không khói thuốc vừa là trách nhiệm pháp lý, vừa mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.”

Cũng tại hội nghị, ThS. Nguyễn Thu Hương - Trưởng phòng Nghiệp vụ Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) - trình bày báo cáo tổng quan, nhấn mạnh vai trò phối hợp giữa các cấp, ngành và địa phương. Nhiều cơ sở y tế đã đồng bộ thực hiện các biện pháp như treo biển “Cấm hút thuốc”, lồng ghép tuyên truyền trong khám chữa bệnh, tư vấn cai nghiện thuốc lá cho người bệnh. Những hành động thiết thực ấy góp phần tạo môi trường y tế trong lành, giảm tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc thụ động, từ 23,6% năm 2010 xuống 21,3% năm 2023.

Ý thức thay đổi, hành động chuyển biến

Từ năm 2012, Quốc hội đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, trong đó quy định cấm hút thuốc hoàn toàn trong khuôn viên cơ sở y tế. Với sự hỗ trợ của Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, hàng nghìn cán bộ y tế đã được đào tạo, tập huấn về tư vấn và điều trị cai nghiện thuốc lá. Tổng đài miễn phí 1800 6606 và hệ thống phòng tư vấn tại nhiều bệnh viện trung ương, địa phương đang giúp người dân tiếp cận dịch vụ cai thuốc thuận lợi hơn.

Theo TS.BS Hà Anh Đức - Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) - cơ sở y tế - hơn bất kỳ nơi nào khác, cần phải là môi trường trong lành tuyệt đối để bảo vệ người bệnh, nhân viên y tế và người nhà. Việc duy trì môi trường không khói thuốc không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn khẳng định hình ảnh chuyên nghiệp, nhân văn của ngành y.

Tại các địa phương, nhiều đơn vị đã chuyển biến rõ nét. Ở Trung tâm Y tế khu vực Phan Thiết (Lâm Đồng), biển “Cấm hút thuốc” được đặt ở những nơi dễ quan sát, kèm hình ảnh cảnh báo sinh động về tác hại của thuốc lá. Không gian bệnh viện xanh, sạch, có cây xanh, ghế đá tạo cảm giác thoáng đãng cho người bệnh. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng người nhà bệnh nhân lén hút thuốc tại khuôn viên, bãi xe, ghế đá. Nhân viên y tế thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở, thể hiện nỗ lực duy trì kỷ cương và văn hóa bệnh viện không khói thuốc.

Tình trạng tương tự cũng được ghi nhận tại một số cơ sở khác như Phòng khám Đa khoa khu vực Đông Giang, nơi bác sĩ Thông Thanh Lý cho biết, dù đã có biển cấm, vẫn có người hút lén ở khu vực nhà xe. Những hành vi nhỏ nhưng dai dẳng ấy cho thấy, để môi trường thật sự không khói thuốc, ý thức cộng đồng vẫn cần được củng cố thường xuyên.

Pano cấm hút thuốc được treo ở những nơi dễ quan sát tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh nhằm nâng cao nhận thức của người bệnh. Ảnh: ST

Cần thêm giải pháp để duy trì môi trường y tế xanh, sạch

Tại Hà Tĩnh, phong trào xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc được triển khai bài bản và rộng khắp. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh, với đặc thù điều trị bệnh ung bướu, đã xác định việc không hút thuốc là quy định bắt buộc với cán bộ, viên chức. ThS. Lê Ngọc Thanh - Phó Giám đốc bệnh viện - nhấn mạnh: “Cơ sở y tế là nơi chăm sóc sức khỏe, hướng tới cuộc sống khỏe mạnh cho mọi người, vì vậy xây dựng môi trường không khói thuốc là hết sức cần thiết.”

Bệnh viện đã kiện toàn Ban Chỉ đạo phòng, chống tác hại thuốc lá, đẩy mạnh tuyên truyền trong cán bộ, bệnh nhân và người nhà qua nhiều hình thức: họp cơ quan, phát thanh nội bộ, mít tinh, thi tìm hiểu tác hại thuốc lá… Nhờ đó, nhận thức và hành động của đội ngũ y tế ngày càng thay đổi tích cực.

Không chỉ ở tuyến tỉnh, các trung tâm y tế huyện, xã cũng duy trì nghiêm túc mô hình này. Lãnh đạo Trung tâm Y tế Hương Khê đã ban hành nội quy, giám sát, tuyên truyền và nhắc nhở thường xuyên, biến mỗi cán bộ y tế thành một tuyên truyền viên tích cực.

Theo TS. Đường Công Lự - Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Tĩnh, việc xây dựng môi trường y tế không khói thuốc là yêu cầu cần thiết nhằm đảm bảo môi trường trong lành, phục vụ hiệu quả công tác khám, chữa bệnh. “Cán bộ y tế không hút thuốc không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn giữ gìn hình ảnh đẹp của người thầy thuốc,” ông nhấn mạnh.

Dù vậy, thách thức vẫn hiện hữu. Một bộ phận người nhà bệnh nhân và khách đến thăm vẫn lén hút thuốc ở hành lang, căng tin, khuôn viên bệnh viện. Ngành y tế đang tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền về Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, quy định phạt tiền từ 200.000 - 500.000 đồng đối với hành vi hút thuốc tại nơi cấm.

Những nỗ lực không ngừng này cho thấy, phong trào “Cơ sở y tế không khói thuốc” không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là cam kết văn hóa, thể hiện trách nhiệm xã hội và tinh thần nhân văn của ngành y. Việc duy trì môi trường không khói thuốc không chỉ giúp người bệnh điều trị hiệu quả hơn mà còn lan tỏa thông điệp về một nền y tế hiện đại, xanh, sạch, vì sức khỏe cộng đồng.

ĐỨC MINH