Cơ quan soạn thảo nói gì trước thông tin '96% ô tô xăng dầu phải ngừng bán vào 2030'?

Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Tiêu chuẩn Quốc gia về phương tiện giao thông đường bộ. Trong đó, đề xuất mục tiêu mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ mảng xe con (xe dưới 9 chỗ) tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100 km vào 2030.

Nếu vượt ngưỡng mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km, hãng xe có thể mua tín chỉ bù trừ từ các hãng khác có mức tiêu thụ nhiên liệu dưới ngưỡng. Sau 3 năm, nếu các hãng vẫn không đáp ứng mức tiêu thụ nhiên liệu quy định, cơ quan chức năng sẽ buộc hãng xe đó dừng sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu cho đến khi có phương án phù hợp...

Quy định này đưa ra khiến một số nhà sản xuất xe lo lắng, nhưng cơ quan soạn thảo nói “cần hiểu đúng quy định trên”.

Hiệp hội nói mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km là cao

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km là "quá nghiêm ngặt" và có thể khiến 96% ô tô xăng, dầu cùng 14% xe hybrid hiện nay buộc phải ngừng bán vì không đáp ứng chuẩn.

Chẳng hạn, mẫu xe tiết kiệm nhiên liệu nhất như Toyota Vios (5,08-7,62 lít/100km) cũng không đạt yêu cầu. Còn Toyota Yaris Cross HEV đạt mức 3,56-3,8 lít/100km, Camry HEV 4,11-4,4 lít/100km nằm trong vùng đáp ứng quy định.

Tuy nhiên, để toàn ngành đạt mức trung bình 4,83 lít/100km, các hãng phải tăng gần mười lần sản lượng xe điện hóa (bao gồm hybrid, PHEV, EV) trong 5 năm tới, điều mà VAMA cho rằng không khả thi khi hạ tầng trạm sạc và thói quen tiêu dùng còn hạn chế.

Tiêu chuẩn mới giúp người dân có sự lựa chọn các phương tiện ít tiêu hao năng lượng. Trong ảnh là nhà máy lắp ráp xe ô tô ở Việt Nam. Ảnh: V.LONG

Để giảm áp lực, VAMA đề xuất lộ trình mềm hơn 6,7 lít/100km vào năm 2027; 6,5 lít/100km năm 2028; 6,3 lít/100km năm 2029 và 6 lít/100km vào năm 2030.

Với kịch bản trên, các hãng chỉ cần giảm 34% sản lượng xe xăng và tăng khoảng 366% lượng xe điện hóa, thách thức nhưng khả thi hơn nhiều so với đề xuất hiện tại.

Theo một chuyên gia giao thông, việc áp dụng CAFC là phù hợp với tình hình và xu thế hiện nay. Tuy nhiên, trong nước cần phải cân nhắc kỹ mức, trên quan điểm phải hài hòa giữa lợi ích kinh tế, môi trường và lợi ích của doanh nghiệp.

Cơ quan soạn thảo nói gì?

Trao đổi với PLO, đại diện cơ quan soạn thảo cho biết để kiểm soát lượng khí thải ô tô, Việt Nam đang ở giai đoạn áp dụng việc dán nhãn năng lượng và thử nghiệm khí thải mức 5 (mức cao nhất) đối với ô tô con được sản xuất, lắp ráp từ linh kiện rời, hoàn toàn mới hoặc nhập khẩu chưa qua sử dụng.

Các quy định hiện hành giúp thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu ô tô trong nước đưa công nghệ hiện đại và tiên tiến vào Việt Nam, đồng thời góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường và nâng cao hiệu suất tiết kiệm nhiên liệu cho các dòng xe ô tô con tại Việt Nam.

Năm 2013, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 9854:2013) về giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu và phương pháp xác định cho ô tô con. Tuy các giới hạn tiêu thụ nhiên liệu này chưa được quy định bắt buộc áp dụng nhưng theo thống kê ban đầu của VAMA đa số ô tô con bán ra đạt được giới hạn tiêu thụ nhiên liệu theo quy định. Do vậy, việc áp dụng các mức giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cũ không có hiệu quả trong việc giảm phát thải khí carbon.

Thêm vào đó, Việt Nam có cam kết quốc tế giảm 9% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát thải thông thường (BAU). Song song đó, tại Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26), Thủ tướng công bố các cam kết mạnh mẽ nhằm giải quyết biến đổi khí hậu và cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trước bối cảnh đó, Chính phủ giao cho Bộ Xây dựng thực hiện các giải pháp đối với lĩnh vực giao thông. Trong đó, giải pháp giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu (E17) được cho là có đóng góp giảm phát thải CO2 hiệu quả nhất, chiếm tới 34,33% tổng lượng giảm phát thải.

Vì vậy, cơ quan soạn thảo đề xuất mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km vào 2030, đồng thời gửi cho các đơn vị liên quan để tham vấn ý kiến nhằm đảm bảo tính khách quan.

Thực tế, mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km là mức tiêu thụ chung của toàn doanh nghiệp, không phải áp dụng cho từng phương tiện. Chẳng hạn, doanh nghiệp sản xuất một chiếc xe chỉ tiêu hao nhiên liệu 3 lít/100km và một chiếc xe có mức tiêu hao nhiên liệu gần 5 lít/100km cũng đạt yêu cầu.

“Có nghĩa doanh nghiệp làm sao để vừa sản xuất lượng xe có mức tiêu thụ xăng ít và cao cộng dồn lại với nhau để đáp ứng vùng quy định. Theo đó, họ hoàn toàn có thể sắp xếp sản xuất các xe vừa tiêu thụ nhiên liệu cao vừa tiêu thụ nhiên liệu thấp cho phù hợp”- đại diện cơ quan soạn thảo lý giải.

Hiện các nước ở Châu Âu đang áp dụng CAFC trung bình 3 đến 4lít/100km, Trung Quốc 4 lít/100km, Nhật Bản có lộ trình là 3,4 lít/100km áp dụng từ 2030… Riêng Việt Nam không thể theo các nước này, vì cam kết nước ta thấp hơn, nên việc áp dụng mức CAFC như đề xuất là phù hợp.

Về ý kiến của các nhà sản xuất xe, cơ quan soạn thảo nói rằng mục tiêu trên được ban soạn thảo đánh giá từ nhiều đơn vị. Trong đó, các nhà nhập khẩu ô tô đáp ứng được, vì họ chủ yếu nhập xe theo nhu cầu thị trường như dòng xe Yaris Cross bản hybrid (HEV) với mức tiêu hao nhiên liệu trung bình 3,56-3,8 lít/100 km, họ điều chỉnh kế hoạch nhập khẩu sao phù hợp mục tiêu này.

“Hơn nữa đây là tiêu chuẩn Việt Nam, nó chỉ mang tính khuyến khích doanh nghiệp nào làm được thì đưa lên “khoe” cho người dân biết chứ chưa có chế tài nào…”- đại diện cơ quan soạn thảo khẳng định.

VIẾT LONG