Có nhiều nguồn để huy động vốn cho chuyển đổi năng lượng

Diễn đàn khoa học “Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững” do Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật phối hợp tổ chức ngày 21/8.

Phát biểu khai mạc, TS. Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh, năng lượng chính là huyết mạch của nền kinh tế, là nền tảng của mọi hoạt động kinh tế xã hội và là cơ sở hạ tầng thiết yếu góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia. Không có nguồn năng lượng ổn định và bền vững, không thể có tăng trưởng kinh tế cao, không thể xây dựng một đời sống văn minh, hiện đại, cũng như không thể đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn".

Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên toàn cầu, việc chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh và bền vững đã trở thành xu thế tất yếu, mở ra yêu cầu và cũng là cơ hội để Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn tới. Quá trình chuyển dịch năng lượng đặt ra nhiều thách thức, nhưng đồng thời cũng mở ra một giai đoạn đầy tiềm năng cho mọi thành phần doanh nghiệp từ nhà nước, tư nhân đến các tập đoàn lớn và doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cạnh tranh và sáng tạo.

PGS.TS. Trần Đình Thiên - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cho rằng, trong bối cảnh khát vọng trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2026-2030 cần đạt 8-10%/năm. Điều này đồng nghĩa với nhu cầu năng lượng sẽ tăng vọt, đặt ra áp lực khổng lồ về vốn, công nghệ và năng lực điều hành.

Mục tiêu đến năm 2035 Việt Nam cần bổ sung khoảng 150.000 MW năng lượng tái tạo. Giả định với quy mô bình quân 100 MW mỗi dự án, đồng nghĩa trong vòng 10 năm tới phải triển khai khoảng 1.500 dự án mới, trong đó 600–1.100 dự án điện mặt trời và 400–640 dự án điện gió. Đây được đánh giá là con số “khổng lồ” so với năng lực triển khai hiện nay.

Trong bối cảnh đó, báo cáo của TS. Nguyễn Anh Tuấn, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) cho thấy, theo Quy hoạch Điện VIII, trong tổng số 165,7 tỷ USD đầu tư phát triển điện lực, khoảng 34,5 tỷ USD được dành riêng cho cơ sở hạ tầng lưới điện. Tuy nhiên, Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia, các đơn vị nhà nước chủ chốt, chỉ thu xếp được khoảng 1 tỷ USD mỗi năm cho đầu tư lưới điện truyền tải trong giai đoạn 2011-2020, thấp hơn đáng kể so với nhu cầu ước tính 3,45 tỷ USD mỗi năm.

Do đó, theo ông Tuấn, các tổ chức tín dụng trong nước là nguồn vốn chính và quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam, cung cấp hơn 50% tổng nhu cầu vốn. Ông Tuấn khẳng định, các ngân hàng Việt Nam không chỉ là những người cho vay thụ động mà ngày càng trở thành những người hỗ trợ và xúc tác tích cực cho quá trình chuyển đổi năng lượng.

“Việc họ phát triển các sản phẩm tín dụng xanh chuyên biệt và sự sẵn lòng tham gia vào các dự án năng lượng tái tạo, ngay cả những dự án có sự phức tạp về kỹ thuật, cho thấy sự phù hợp chiến lược với các mục tiêu tăng trưởng xanh quốc gia. Điều này định vị họ là đối tác quan trọng cho cả nhà đầu tư trong nước và quốc tế, vì sự tham gia chủ động của họ có thể giúp giảm rủi ro dự án, đẩy nhanh triển khai và mở rộng khả năng tiếp cận tài chính trong lĩnh vực năng lượng tái tạo” – ông Tuấn nhận định.

Ngoài ra, ngành năng lượng Việt Nam còn có thể thu hút nguồn vốn đầu tư từ hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và các quỹ khí hậu. Ông Tuấn cho rằng, ODA và các quỹ khí hậu chuyên biệt không chỉ là nguồn tài trợ trực tiếp mà còn đóng vai trò chiến lược và xúc tác trong việc giảm rủi ro cho các nhà cho vay thương mại, đồng thời xây dựng năng lực thể chế quan trọng trong nước. Việc cung cấp các cơ chế bảo lãnh và hỗ trợ kỹ thuật từ các quỹ này có thể mở khóa các khoản vốn tư nhân lớn hơn đáng kể bằng cách giảm thiểu các rủi ro nhận thức và cải thiện khả năng tài chính tổng thể của các dự án xanh.

Hoàng Tú