Có nên tạm khấu trừ thuế khoản trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp khó khăn?

Mới đây, góp ý về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi, Bộ Công an kiến nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu miễn thuế cho phần “tiền làm thêm giờ”, “tiền ca đêm”, “trợ cấp thôi việc”, “trợ cấp khó khăn”. Bởi, theo Bộ Công an các khoản thu nhập trên có tính động viên, hoặc bù đắp rủi ro cho người lao động.

Việc đánh thuế sẽ làm giảm tính khuyến khích của các chính sách thưởng, thưởng vượt năng suất lao động... Đồng thời sẽ gây thiệt thòi cho người lao động, nhất là lao động làm ca đêm, làm thêm giờ, lao động phổ thông.

Đã khó khăn thì nên được miễn thuế

Trao đổi về vấn đề này, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng, với phần tiền làm thêm giờ, tiền ca đêm... là thu nhập của người lao động. Mà đã có thu nhập thì phải chịu thuế theo quy định định của pháp luật.

Tuy nhiên, với những khoản trợ cấp khó khăn, trợ cấp thất nghiệp... ông Thịnh cho rằng cần cân nhắc miễn tính thuế thu nhập cá nhân vì đây không phải là tiền lương.

"Người lao động không mong muốn nhận được khoản tiền này. Họ nhận được trợ cấp đồng nghĩa với việc bị thất nghiệp, là khó khăn, phải bươn chải để đi tìm một công việc mới. Những lúc thế này đã trợ cấp thì không nên tính thuế để hỗ trợ họ", ông Thịnh nêu quan điểm.

TS Nguyễn Ngọc Tú (chuyên gia cao cấp về thuế) phân tích bản chất của thuế thu nhập cá nhân rất nhân văn. Đối với thu nhập của người lao động, thuế thu nhập cá nhân chỉ thu đối với phần thu nhập trên ngưỡng nào đó.

Các nước họ cũng đưa ra ngưỡng tính thuế này, từ Anh, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản đến các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia... đều áp dụng ngưỡng tính thuế chứ không riêng chỉ Việt Nam.

Như hiện nay, ngưỡng tính thuế thu nhập cá nhân với tiền công tiền lương là phần thu nhập trên 11 triệu đồng. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, Bộ Tài chính lại hướng dẫn trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm, trợ cấp thất nghiệp và các khoản trợ cấp khác được miễn thuế theo quy định của Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội.

"Luật thuế là luật thuế sao lại chiếu sang Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội?", ông Tú đặt vấn đề.

Ông Tú cho hay, hai văn bản này quy định những mức như lương, trợ cấp tối thiểu để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Còn chính sách thuế thì căn cứ đúng vào bản chất của Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Nên theo quy định, Bộ Tài chính chỉ cho trừ đối với khoản trợ cấp tối thiểu mà Luật Bảo hiểm xã hội và Bộ luật Lao động quy định cho thấy người làm chính sách không cởi mở, vì sự tiến bộ của xã hội.

Chuyên gia cho rằng nên bỏ quy định tạm khấu trừ thuế với những khoản trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp khó khăn... trong dự án Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Ông Tú lý giải, trên lý thuyết đây chỉ là tạm khấu trừ, hết năm khi quyết toán, nếu phát sinh số thuế nộp thừa thì người lao động sẽ được hoàn lại. Thế nhưng, trên thực tế họ bị "giam" tiền mất một năm, sau đó lại vất vả đi làm thủ tục hoàn thuế.

Chưa kể không phải ai cũng am hiểu thủ tục hoàn thuế nên nhiều trường hợp chấp nhận mất khoản tiền này.

"Ở các khu công nghiệp, người lao động đa số là nghèo. Nhà còn chưa có mà ở, con còn phải gửi cha mẹ già ở quê chăm, ăn bữa nay còn lo bữa mai, nay lại bị thất nghiệp. Nhận được khoản trợ cấp lúc tuổi đã ngoài 40 thì ai mà vui vẻ sung sướng gì", ông Tú nói.

Thêm nữa, theo ông Tú, chính sách thuế thu nhập cá nhân đối với khoản trợ cấp thất nghiệp không bảo vệ quyền lợi của người lao động, bởi tiền trợ cấp thất nghiệp mà người lao động được doanh nghiệp trợ cấp là cho cả quá trình đóng góp sao lại có thể tính thuế trong một năm. "Như vậy là gây bất lợi cho người nộp thuế"

Do đó, ông Tú kiến nghị cơ quan soạn thảo không nên thu thuế thu nhập cá nhân với những khoản trợ cấp thất nghiệp, mất việc làm. Bởi, các nước còn trợ cấp, hỗ trợ cho người thất nghiệp...

Tạm khấu trừ, nếu thu nhập vượt mức sẽ phải nộp

Tuy nhiên, vẫn có những ý kiến khác xoay quanh đề xuất này, bà Lê Yến, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Thuế Hà Nội cho rằng công cụ thuế mang tính chất công bằng, bình đẳng. Do đó, đã có thu nhập là phải chịu thuế.

Bà cũng cho biết, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định: Người sử dụng lao động có trách nhiệm trả trợ cấp thôi việc (làm ít nhất 12 tháng) mỗi năm nửa tháng lương, với trợ cấp mất việc là một tháng lương.

Tham chiếu theo Luật Thuế thu nhập cá nhân, các khoản phụ cấp, trợ cấp mà công ty trả theo đúng quy định của Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội thì không tính vào thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân.

Còn nếu công ty đã trả một khoản ngoài quy định thì phải tính thuế thu nhập cá nhân trên phần vượt chế độ này. Với phần chi vượt thì công ty phải tạm khấu trừ theo nguyên tắc: nếu khoản chi được chi trả trước thời điểm kết thúc hợp đồng lao động thì công ty khấu trừ theo biểu thuế lũy tiến từng phần.

Nếu khoản chi trả từ 2 triệu đồng/lần trở lên và được chi sau thời điểm kết thúc hợp đồng lao động (người lao động thực tế đã nghỉ việc) thì công ty khấu trừ thuế thu nhập cá nhân theo mức 10%. "Tuy nhiên, phần này chỉ là tạm khấu trừ và công ty phải cấp chứng từ khấu trừ cho người lao động".

Cuối năm khi quyết toán sẽ tính tất cả tổng mức thu nhập trong năm và các khoản giảm trừ, nếu thu nhập không đến ngưỡng phải chịu thuế thì cơ quan thuế sẽ hoàn trả số tiền thuế dư đã tạm nộp.

Như vậy, bà Yến nhấn mạnh, ở đây có hai vấn đề, thứ nhất, tiền trợ cấp mất việc, thôi việc theo luật không phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Thứ hai, phần chi thêm chế độ thì cơ quan thuế tạm thu 10%, sau đó cuối năm quyết toán. Nếu thiếu thì Nhà nước thu thêm, còn thừa thì Nhà nước trả lại.

MINH TRÚC