Có nên cấm trẻ dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội?

Trước những tác động tiêu cực đến trẻ em, hiện nay một số quốc gia trên thế giới đã ban bố lệnh cấm dùng mạng xã hội với trẻ dưới 16 tuổi. Tại Australia, từ ngày 10/12 tới, sẽ triển khai các biện pháp nhằm xây dựng môi trường trực tuyến nơi trẻ em có thể kết nối, học hỏi và sáng tạo nhưng vẫn được bảo vệ trước các rủi ro từ mạng xã hội. Theo đó, trẻ em dưới 16 tuổi sẽ không được sử dụng các nền tảng mạng xã hội. Australia đã đưa 10 nền tảng vào danh sách cấm đối với nhóm tuổi này, gồm Facebook, Instagram, Kick, Reddit, Snapchat, Threads, TikTok, X, YouTube và Twitch.

Còn tại Việt Nam, theo thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao – A05 (Bộ Công an), có hơn 77% trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam truy cập internet hàng ngày. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã ghi nhận hàng chục vụ lừa đảo, dụ dỗ, thao túng tâm lý và bắt cóc trực tuyến liên quan đến trẻ em và sinh viên. Nhiều nạn nhân bị ép buộc cắt đứt liên lạc với gia đình, bị điều khiển từ xa nhằm mục đích tống tiền hoặc buôn người.

Thống kê cho thấy có hơn 77% trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam truy cập Internet hàng ngày (Ảnh minh họa, nguồn: AI)

Chị Nguyễn Thu Hiền (Phường Hà Đông, Hà Nội) có 2 con trong độ tuổi từ 8- 15 tuổi cho rằng, mỗi ngày các con của chị dành 3-4 giờ để dùng mạng xã hội. Trong đó có cả mục đích phục vụ việc học tập, tìm kiếm thông tin và giải trí.

“Đa số thời gian con vào mạng xã hội không có sự giám sát của người lớn, ngoài những nội dung tích cực, cũng luôn có những tin tức mang tính bạo lực, tiêu cực rình rập trẻ. Với độ tuổi dưới 16, các con đang rất tò mò khám phá thế giới, nhưng lại chưa có đủ kiến thức, kỹ năng phòng ngừa những thông tin xấu độc, do đó rất dễ gặp các vấn đề nguy hiểm khi tham gia môi trường mạng.

Tôi ủng hộ việc cấm trẻ dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội”, chị Hiền bày tỏ.

Anh Vũ Xuân Cường (phường Tây Hồ, Hà Nội) đồng tình việc cấm trẻ dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội, bởi anh cho rằng, khi quá chú ý vào môi trường mạng trẻ sẽ mất tập trung khi học tập, hạn chế giao tiếp, kết nối trong thế giới thực. Nhưng tại các thành phố lớn như Hà Nội, không gian hạn hẹp, thiếu nhiều sân chơi, "nếu không chơi game, không lên mạng thì nhiều trẻ không biết chơi ở đâu, chơi gì".

Theo anh Cường, việc cấm trẻ em dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội có lẽ sẽ "trúng" mong muốn của nhiều phụ huynh, song không dễ thực hiện, trước mắt, cần các biện pháp nâng cao năng lực nhận thức và tự bảo vệ bản thân của trẻ trên môi trường mạng, đẩy mạnh việc tuyên truyền trong chương trình học của nhà trường cũng như trên các phương tiện truyền thông, trong đó có cả mạng xã hội mà trẻ hay dùng.

Ông Phạm Trọng Khang, chuyên gia về phát triển phần mềm, Giám đốc Công ty EcomElite Global cho rằng, với câu hỏi có nên cấm trẻ em sử dụng mạng xã hội hay không, nếu trả lời “có” hay “không” đều tiềm ẩn những mối nguy hại riêng.

Dưới góc nhìn kỹ thuật, ông Phạm Trọng Khang cho biết, bất cứ nền tảng mạng xã hội nào cũng đều có những thuật toán để thu hút người dùng: “Nói đơn giản, thuật toán mạng xã hội giống như một “nhân viên phục vụ vô hình” lúc nào cũng quan sát xem bạn thích gì, sau đó mang đúng món bạn "nghiện" nhất ra… liên tục. Các trang mạng xã hội đều “quan sát” mọi hành vi của người dùng, đo xem bạn dừng lại ở bài nào, thời gian bao lâu, bấm like, comment hay share, bạn hay xem những video, thông tin nào đến hết, những thông tin nào chỉ xem lướt qua, bạn tương tác với ai, tham gia những hội nhóm nào, khu vực nào… Tất cả những tín hiệu đó được hệ thống ghi lại và chấm điểm. Từ đó các trang mạng xã hội sẽ “đoán” được bạn thích gì và cho xem nhiều hơn đúng thứ đó.

Ban đầu, nó chỉ hiển thị những gì bạn tương tác. Nhưng về lâu dài, mạng xã hội có thể đẩy nhiều nội dung có cùng xu hướng, cùng quan điểm, tạo cảm giác “ai trên đời cũng nghĩ giống mình”. Trẻ em xem nhiều video làm đẹp, so sánh ngoại hình, dần dần có thể tự ti về cơ thể. Xem nhiều nội dung cực đoan, thù hằn, dễ bị kéo vào các “bong bóng thông tin”. Đó là lý do vì sao trẻ em với tâm lý chưa ổn định, chưa có khả năng nhìn nhận vấn đề toàn diện rất dễ bị ảnh hưởng bởi cách “định hướng nội dung” của thuật toán”.

Theo ông Phạm Trọng Khang, bên cạnh những tác động tích cực không thể phủ nhận như giúp giải trí, mở ra không gian tìm hiểu tri thức, học tập, kết nối… thì mạng xã hội cũng có những nguy cơ mà phụ huynh rất khó kiểm soát. Khi đã nghiện mạng xã hội, trẻ sẽ bị giảm thời gian vận động, ngủ ít, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và học tập.

Ông Phạm Trọng Khang cho rằng thế hệ của trẻ em ngày nay lớn lên trong môi trường số, việc “cắt” internet với trẻ gần như không thể. Do đó tôi ủng hộ việc nên quản lý và giáo dục trẻ cách sử dụng mạng xã hội hơn là cấm đoán.

“Là người làm trong lĩnh vực công nghệ, đồng thời là một phụ huynh, tôi hoàn toàn hiểu cảm giác lo lắng của nhiều cha mẹ khi con “lạc” trong thế giới online mà mình không thể kiểm soát. Tuy nhiên, nếu cấm hoàn toàn trẻ dưới 16 tuổi không dùng mạng xã hội là không thực tế. Các con vẫn có thể tìm cách dùng chui tài khoản của bạn bè, anh chị, hoặc dùng tài khoản giả. Thế hệ của trẻ em ngày nay lớn lên trong môi trường số, việc “cắt” internet với trẻ gần như không thể. Do đó tôi ủng hộ việc nên quản lý và giáo dục trẻ cách sử dụng mạng xã hội hơn là cấm đoán”.

Ông Khang nhấn mạnh, nên yêu cầu các nền tảng có chế độ “trẻ em với nội dung được lọc kỹ, hạn chế quảng cáo, hạn chế tính năng nhạy cảm. Bên cạnh đó cũng cần đặt “vùng an toàn” theo độ tuổi, ví dụ, dưới 12 tuổi, ưu tiên các nền tảng học tập, giải trí lành mạnh, thời lượng sử dụng giới hạn mỗi ngày, cha mẹ kiểm soát thiết bị. Từ 12–16 tuổi, có thể cho trẻ dùng mạng xã hội nhưng có thời gian sử dụng tối đa trong ngày, đặc biệt cha mẹ cần trao đổi với con về an toàn số, tôn trọng quyền riêng tư nhưng vẫn theo dõi ở mức độ hợp lý.

Thêm vào đó, ông Khang cũng cho rằng, mỗi bậc phụ huynh cần đặc biệt quan tâm tới việc giáo dục kỹ năng sống trong môi trường số cho trẻ từ nhỏ, dạy con biết cách phân biệt thông tin thật, giả, bảo vệ dữ liệu cá nhân, không tùy tiện gửi ảnh, clip nhạy cảm cho bất cứ ai, không chia sẻ địa chỉ, trường học, lịch trình trên mạng xã hội. Đặc biệt, cha mẹ cần dạy con hiểu rằng lượt like, view, follower trên mạng xã hội không định nghĩa được giá trị bản thân.

“Tóm lại, tôi không ủng hộ cấm tuyệt đối, nhưng rất ủng hộ việc siết chặt quản lý nền tảng, nâng cao vai trò của cha mẹ và nhà trường. Mạng xã hội là một “công cụ mạnh”, việc của người lớn là giúp trẻ dùng nó một cách an toàn và có lợi, thay vì chỉ nói “không”, ông Khang bày tỏ quan điểm.

Nguyễn Trang/VOV.VN