Có khởi đầu mạnh mẽ nhưng kinh tế Việt Nam đối mặt nhiều thách thức

Đây là kết luận của đoàn cán bộ của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) do ông Paulo Medas làm Trưởng đoàn sau khi kết thúc tham vấn Điều IV năm 2025 cho Việt Nam, từ ngày 11-24/6/2025.

Khởi đầu mạnh mẽ trong năm 2025

Kết thúc tham vấn Điều IV, ông Paulo Medas nhận định, kinh tế Việt Nam đã bật trở lại mạnh mẽ trong năm 2024, đạt mức tăng trưởng 7,1% nhờ xuất khẩu mạnh, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có khả năng chống chịu tốt và các chính sách mang tính hỗ trợ.

Đà tăng trưởng mạnh mẽ năm 2024 của Việt Nam được tiếp diễn trong quý đầu tiên năm 2025. Ảnh: LV

Đà tăng trưởng này tiếp diễn trong quý đầu tiên năm 2025, với hoạt động kinh tế tiếp tục mở rộng ở tốc độ 6,9% so cùng kì năm trước. Lạm phát tiếp tục được kiểm soát. Cán cân vãng lai thặng dư ở mức kỉ lục 6,6% GDP trong năm 2024.

“Kinh tế Việt Nam có một khởi đầu mạnh mẽ trong năm 2025. Tuy nhiên, triển vọng kinh tế đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu và mức độ bất định cao”- ông Paulo Medas cho biết.

Kết luận của đoàn chuyên gia IMF cho thấy, triển vọng của nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc vào kết quả đàm phán thương mại và bị hạn chế bởi sự bất định tăng cao trên toàn cầu về chính sách thương mại và tăng trưởng kinh tế.

Các dự báo của đoàn – dựa trên báo cáo Triển vọng kinh tế Thế giới của IMF tháng 4/2025 – giả định rằng mức thuế quan cao sẽ thực sự có hiệu lực áp dụng từ quý III. Trong kịch bản đó, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được dự báo sẽ chậm lại và có thể chỉ đạt 5,4% cho cả năm 2025 và tiếp tục giảm tốc hơn nữa trong năm 2026. Tuy nhiên, nếu căng thẳng thương mại toàn cầu dịu đi thì triển vọng cho nền kinh tế Việt Nam sẽ cải thiện đáng kể.

Theo chuyên gia IMF, các rủi ro tiêu cực đang ở mức cao. Trong trường hợp căng thẳng thương mại toàn cầu tiếp tục leo thang hoặc điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt thì xuất khẩu và đầu tư có thể bị suy yếu hơn nữa. Ở trong nước, tình trạng căng thẳng tài chính có thể tái diễn do điều kiện tài chính thắt chặt và mức độ vay nợ cao của khu vực doanh nghiệp.

Ngược lại, nhìn ở chiều hướng tích cực, đoàn cũng dự báo, việc đạt được thỏa thuận thương mại không phân biệt đối xử và thực hiện thành công những đổi mới về cơ cấu kinh tế và cơ sở hạ tầng như dự kiến có thể thúc đẩy đáng kể tăng trưởng trong trung hạn.

Ưu tiên tập trung giữ vững ổn định tài chính vĩ mô

Với triển vọng kinh tế đầy bất định này, đoàn công tác của IMF khuyến nghị, các ưu tiên chính sách nên tập trung vào giữ vững ổn định tài chính vĩ mô, đồng thời chèo chống nền kinh tế vượt qua những điều chỉnh.

Theo đó, chính sách tài khóa được hỗ trợ bởi mức nợ công thấp nên gánh vác vai trò chủ đạo trong giảm nhẹ tác động ngắn hạn, đặc biệt trong các kịch bản tiêu cực. Việc đẩy nhanh thực hiện đầu tư công và củng cố các lưới an sinh xã hội sẽ có ý nghĩa quan trọng.

Cho phép tỉ giá biến động linh hoạt có ý nghĩa quan trọng khi nền kinh tế điều chỉnh để thích ứng với cú sốc từ bên ngoài. Ảnh minh họa

Chính sách tiền tệ có dư địa hạn chế hơn rất nhiều và nên kiên định tập trung vào neo giữ kì vọng lạm phát. Việc cho phép tỉ giá biến động linh hoạt sẽ có ý nghĩa vô cùng quan trọng khi nền kinh tế điều chỉnh để thích ứng với cú sốc từ bên ngoài. Có thể cân nhắc nới lỏng tiền tệ ở mức độ nào đó trong trường hợp lãi suất toàn cầu giảm như dự kiến và lạm phát giảm.

Đồng thời, cần cảnh giác theo dõi và hành động khi phát sinh áp lực lạm phát, bao gồm cả trường hợp do các cú sốc bên ngoài gây ra. Những áp lực này càng làm nổi bật tầm quan trọng của việc hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực và vai trò neo an toàn của chính sách tiền tệ – trong đó bao gồm cả việc thay thế cơ chế chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng bằng một khuôn khổ an toàn được cải tiến.

Đoàn cũng lưu ý, cần nỗ lực hơn nữa để tăng cường sự lành mạnh cho khu vực tài chính. Để tăng cường khả năng chống chịu cho hệ thống ngân hàng, cần ưu tiên củng cố giám sát ngân hàng, xây dựng các đệm vốn và thanh khoản và cải thiện hơn nữa khuôn khổ xử lý ngân hàng yếu kém.

“Những kế hoạch, dự định của các cơ quan chức năng cho một chương trình cải cách đầy tham vọng là bước đi rất được hoan nghênh và có thể thúc đẩy tăng trưởng trung hạn; nhưng điều mấu chốt vẫn là việc thực hiện trên thực tế. Sự tập trung vào tinh gọn bộ máy nhằm tăng cường hiệu quả, chú trọng phát triển kinh tế tư nhân và những kế hoạch tăng quy mô đầu tư công thể hiện một bước tiến lớn” - ông Paulo Medas nhấn mạnh.

Một yêu cầu quan trọng nữa là cần xây dựng, thực hiện những cải cách cụ thể để cải thiện cơ sở hạ tầng chủ chốt cho nền kinh tế (chẳng hạn, hạ tầng logistics, năng lượng), củng cố sự vận hành của các thị trường vốn, tăng cường giáo dục và đào tạo, nâng cao năng suất.

Để tối đa hóa lợi ích đem lại từ những dự án đầu tư quy mô lớn, theo ông Paulo Medas, yêu cầu rất quan trọng là phải củng cố quản lí đầu tư công và áp dụng một chiến lược tài khóa vĩ mô lành mạnh để bảo vệ tốt sức khỏe của nền tài chính công. Các nỗ lực tăng cường quản trị kinh tế, bao gồm cả củng cố cơ chế phòng chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố (AML/CFT) là việc làm cần thiết và được hoan nghênh.

Thảo Miên