Cơ hội mở ra cho sản phẩm phân hủy sinh học và môi trường

Sau năm 2025 không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi nylon khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm) tại các trung tâm thương mại, siêu thị, khách sạn, khu du lịch.

Sau ngày 31-12-2030 dừng sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi nylon khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm) và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Nội dung trên đây được quy định tại điều 64, Nghị định 08 ban hành ngày 10-1-2022 quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. Quy định trên không áp dụng với bao bì của sản phẩm, hàng hóa và trường hợp sản xuất để xuất khẩu hoặc sản xuất, nhập khẩu để đóng gói sản phẩm, hàng hóa bán ra thị trường.

Có thể thấy, nếu quy định này được thực thi một cách triệt để thì ngày 1-1-2026 sẽ là điểm khởi đầu cho quá trình kết thúc của sản phẩm nhựa khó phân hủy sinh học sử dụng một lần. Đồng thời, nó cũng mở ra cơ hội rất lớn để hồi sinh và phát triển những sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường vốn đã bị suy tàn trước sự lên ngôi của nhựa.

Việc thực thi điều 64 của Nghị định 08 sẽ đẩy nhiều cơ sở sản xuất bao bì nhựa vào khó khăn. Những đơn vị nào không thể chuyển đổi sản phẩm thì chỉ còn một con đường là đóng cửa. Tuy nhiên đây vẫn là sự đánh đổi được nhiều hơn mất, vì với 1,8 triệu tấn rác nhựa thải ra môi trường hàng năm và chỉ 10% trong số đó được thu hồi để tái chế, tác hại của rác thải nhựa không đơn giản là làm xốn mắt mà nguy hại hơn rất nhiều với sức khỏe con người cũng như “sức khỏe” của đại dương. Rác nhựa, theo thời gian, phân rã thành vi nhựa rồi xâm nhập vào nguồn nước và chuỗi thức ăn, gây ra những tác hại khôn lường cho sức khỏe con người cũng như mọi sinh vật sống.

Tuy nhiên, việc dừng sản xuất, nhập khẩu chỉ áp dụng với sản phẩm nhựa sử dụng một lần và bao bì khó phân hủy sinh học như túi nylon, hộp nhựa xốp... nên Nghị định 08 sẽ không thể chấm dứt được hẳn tình trạng thải rác nhựa ra môi trường, ra đại dương. Đó là các loại chai lọ, bao bì đóng gói hàng hóa và hàng ngàn loại sản phẩm nhựa khác. Vì vậy, việc thu gom để tái chế rác nhựa phải cần được đẩy mạnh.

Quyết định 1316 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 22-7-2021 đặt ra mục tiêu tái chế, xử lý 85% lượng chất thải nhựa phát sinh. Đây là mục tiêu đầy thách thức, trong đó khó khăn chính không phải ở công nghệ xử lý, tái chế mà là ở khâu thu gom.

Đây là nút thắt cần có giải pháp đột phá để giải quyết. Nếu Nhà nước có thể tổ chức mua các loại phế liệu nhựa với giá cả đủ hấp dẫn thì sẽ biến việc thu gom rác nhựa thành sinh kế của nhiều người, khi ấy việc thu gom rác nhựa để xử lý hoặc tái chế sẽ trở nên khả thi hơn. Chi phí để mua gom có thể lấy từ tiền thuế bảo vệ môi trường, kết hợp áp dụng nguyên tắc doanh nghiệp phải chi trả chi phí thu gom cho số bao bì, sản phẩm nhựa mà họ đưa ra thị trường.

Kinh tế Sài Gòn