Cô gái Việt lập kênh truyền thông kiều bào tại Nhật Bản

Trăn trở nơi đất khách

Gần 10 năm sinh sống tại Nhật Bản, Đỗ Thị Minh Phương – từng là phóng viên truyền hình – đã chứng kiến không ít những cảnh đời đáng suy ngẫm trong cộng đồng người Việt: những lao động trẻ rơi vào khủng hoảng chỉ vì không hiểu luật, du học sinh bỡ ngỡ với thủ tục cư trú, hay những gia đình loay hoay giữa rào cản ngôn ngữ và văn hóa. Những điều tưởng chừng nhỏ bé như phân loại rác, gọi xe cấp cứu, hay thậm chí một cuộc trò chuyện với cảnh sát, cũng có thể trở thành ngòi nổ của những rắc rối lớn.

Chị Đỗ Thị Minh Phương - sáng lập HONTO TV của người Việt tại Nhật Bản.

Người Việt tại Nhật không thiếu, nhưng lại thiếu một kênh thông tin chính thống, đúng đắn và gần gũi, chị Phương chia sẻ. Trong khi đó, trên mạng xã hội, không ít nội dung tiêu cực khiến hình ảnh cộng đồng bị bóp méo trong mắt người Nhật.

“Thời gian đầu sống ở Nhật, tôi cảm thấy mình như biến mất. Một người từng quen cầm micro, đứng trước ống kính, đưa tin về thế giới – giờ bỗng lặng lẽ giữa những ga tàu, siêu thị. Mỗi lần thấy đồng hương gặp rắc rối vì không hiểu tiếng Nhật, tôi lại ước mình có thể giúp. Nhưng giúp một vài người không đủ, tôi muốn giúp nhiều hơn. Có những đêm tôi tự hỏi: Chẳng lẽ “nghề đưa tin” của mình dừng lại ở đây, phải chăng mình sang Nhật vì có nhiệm vụ lắng nghe và kể lại câu chuyện của cộng đồng mình nơi đất khách?”

Chính từ trăn trở đó, chị Phương đã đặt ra câu hỏi: Nếu không ai làm, thì tại sao mình không thử?

Sau một năm lắng nghe, chuẩn bị và tìm kiếm sự đồng hành, HONTO TV ra đời – như một lời cam kết cho truyền thông trung thực, thiết thực và tử tế.

Chị Phương từng là một phóng viên truyền hình trong nước đảm nhận chương trình phát sóng bằng tiếng Nhật. Nhưng khi đặt chân đến Nhật vào năm 2017 chị bắt đầu lại từ con số 0 – không công việc, không đồng nghiệp, không một ai để sẻ chia những trăn trở nghề nghiệp. Những tháng ngày đầu tiên, việc khó nhất không phải là ngôn ngữ hay thích nghi với khí hậu lạnh, mà là cảm giác “mình đang dần mất đi bản sắc”.

“Có những đêm tôi mở lại các phóng sự cũ mình từng làm, vừa xem vừa khóc. Không phải vì tiếc nghề, mà vì cảm giác bất lực khi không thể dùng chính thế mạnh của mình để giúp những người đang ở quanh mình.” – chị nhớ lại.

Ekip HONTO TV phỏng vấn thống đốc tỉnh Kanagawa trong một sự kiện.

Cú hích đến từ việc một lao động người Việt tìm đến chị để chia sẻ những bức xúc trong công việc, khi bị công ty và cấp trên bắt nạt, chèn ép. Tìm hiểu ra, chị mới biết còn có nhiều lao động khác cũng chịu cảnh tương tự. Xót xa cho người Việt mình, và hơn bao giờ hết chị cảm thấy bất lực vì mình không có đủ tư cách và sức mạnh để bảo vệ người của mình. “Ước sao mình giúp được các bạn, ước sao mình có tiếng nói với doanh nghiệp để bảo vệ lao động…” Điều đó khiến chị day dứt, trăn trở nhiều đêm và đi đến quyết định “Nếu không ai nói thì mình sẽ nói”.

Tháng 9/2021, giữa đại dịch COVID-19, Honto TV phát sóng số đầu tiên – từ một căn phòng nhỏ, máy quay mượn, mic thu âm từ điện thoại cũ. Và từ đó, câu chuyện về “một kênh truyền thông của người Việt, vì người Việt, bằng tiếng Việt trên đất Nhật” đã thực sự bắt đầu.

Niềm tự hào đến từ lòng tin cộng đồng

Tên gọi Honto (本当) trong tiếng Nhật có nghĩa là “sự thật”, đồng thời là một cách chơi chữ độc đáo giữa “Nihon” (Nhật Bản) và “Betonamu” (Việt Nam). Nhưng với chị Phương, Honto không chỉ là một cái tên, mà là kim chỉ nam: “Chúng tôi sẽ truyền tải thông tin đúng, kịp thời, dễ hiểu, gần gũi, và luôn đặt lợi ích cộng đồng người Việt ở Nhật lên trên hết.”

Từ những bản tin thời sự, chương trình pháp luật, đến talk show bằng tiếng Nhật với khách mời bản xứ – tất cả đều được xây dựng với tinh thần kết nối, sẻ chia và lan tỏa điều tích cực. Honto TV không chỉ là một kênh thông tin, mà là diễn đàn của cộng đồng – nơi người Việt được lắng nghe và được nói lên tiếng nói của chính mình.

Hơn cả những con số về lượt xem hay lượng người theo dõi, điều khiến chị Phương tự hào nhất là sự tin tưởng mà cộng đồng dành cho Honto. Những tin nhắn giản dị như: “Nhờ video của Honto, em mới biết mình xung quanh có nhiều bạn vi phạm pháp luật đến vậy”; hay những cái vẫy tay nhận ra "Chị Mei Honto TV!" giữa dòng người, đã trở thành động lực bền bỉ cho chị và ekip.

Ekip HONTO TV tại sự kiện ra mắt chuyên mục "Pháp luật Nhật không khó".

Với chị, Honto không chỉ là người đưa tin mà còn là chiếc cầu nối giữa người Việt với nhau, giữa cộng đồng và chính quyền Nhật, và rộng hơn là giữa Việt Nam với nước bạn. Đó là lý do các chương trình như “Người Việt ở Nhật đang làm gì?”, “Pháp luật Nhật không khó”, “Một không hai” luôn mang trong mình sứ mệnh giáo dục, lan tỏa và kết nối.

Một may mắn mà chị Phương luôn thầm biết ơn là sự tin tưởng và hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước, cơ quan ngoại giao như Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản, Ban Tuyên giáo TW, Ủy ban NN về người Việt Nam ở nước ngoài. Đặc biệt, dưới bảo trợ của Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản, việc phối hợp cùng Sở Cảnh sát Tokyo, Tổ chức Giao lưu quốc tế Việt Nam - Nhật Bản FAVIJA, Hội Luật sư hành chính Tokyo trong các chương trình pháp luật – là minh chứng cho niềm tin ngày càng lớn mà Honto TV xây dựng được nơi đối tác Nhật Bản.

“Khi khởi động Honto TV, tôi không có gì trong tay ngoài niềm tin. Không đài, không ekip, không tài trợ. Nhưng tôi có một điều không thể thiếu – đó là niềm tin vào cộng đồng người Việt. Tôi tin rằng nếu mình làm thật tử tế, sẽ có người lắng nghe. Và đúng là đã có. Người Việt ở Nhật ược kết nối, cần một nơi để hiểu nhau, chia sẻ và tự hào về chính mình. Và Honto đã trở thành nơi ấy”

Truyền thông kiều bào – nhịp cầu của niềm tin và bản sắc

Trong dòng chảy hội nhập và toàn cầu hóa, truyền thông kiều bào có vai trò đặc biệt quan trọng: không chỉ là cầu nối thông tin mà còn là nơi giữ gìn bản sắc, củng cố lòng tin và gắn kết cộng đồng.

Bạn Hà Anh, hiện làm việc tại FPT Japan, bày tỏ: “Điều mình đánh giá cao ở Honto TV là cách kể chuyện rất chân thật và nhân văn, không màu mè, mà gần gũi và truyền cảm hứng. Những nhân vật xuất hiện trong chương trình không phải là người nổi tiếng, mà là những người Việt bình thường đang nỗ lực từng ngày”.

Còn theo chị Duy Ngọc – cựu biên tập viên Nhà xuất bản Trẻ, hiện sống tại Nhật – Honto TV không chỉ là nơi cung cấp thông tin chọn lọc, mà còn phản ánh chân thật, sâu sắc đời sống người Việt tại Nhật thông qua các chuỗi video được đầu tư công phu như “Người Việt ở Nhật đang làm gì?” hay “Oshaberi Talk Show”.

“Cả hai đều tạo nguồn cảm hứng cho rất nhiều bạn trẻ đang học tập và làm việc ở Nhật”, chị Ngọc nhấn mạnh. "Tôi hy vọng HONTO TV sẽ trở thành một 'Kênh truyền hình của người Việt tại Nhật', không chỉ đưa tin mà còn lan tỏa hình ảnh Việt Nam thật đẹp và đáng tự hào đến với nhiều người Nhật hơn nữa".

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng và Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Phạm Quang Hiệu thăm và làm việc tại văn phòng HONTO TV.

Nhân rộng mô hình truyền thông vì cộng đồng

Khi được hỏi về tương lai, chị Phương không giấu tham vọng: “Tôi mong HONTO TV trở thành một kênh truyền thông song ngữ uy tín, để cả người Việt và người Nhật đều có thể tìm thấy những câu chuyện chân thật, đầy cảm hứng về nhau”.

Không chỉ dừng lại ở việc đưa tin, chị muốn đào tạo thế hệ người trẻ Việt tại Nhật biết làm truyền thông, biết kể lại câu chuyện của chính mình, từ đó làm giàu thêm bức tranh cộng đồng và lan tỏa hình ảnh người Việt năng động, hội nhập, đáng tin cậy. “Tôi mong mô hình Honto sẽ được nhân rộng, không chỉ ở Nhật mà còn ở những nơi có đông người Việt sinh sống. Để ở bất cứ đâu, người Việt cũng có thể nghe tiếng nói của chính mình – một tiếng nói tử tế, đúng đắn và đầy tự hào”, chị Phương chia sẻ.

HONTO TV là minh chứng cho việc truyền thông kiều bào có thể và phải trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược truyền thông đối ngoại, trong xây dựng hình ảnh quốc gia, và trong việc giữ lửa văn hóa – tiếng Việt, đạo lý và cốt cách Việt – nơi đất khách.

Chặng đường của HONTO TV còn dài. Nhưng trong một thế giới nhiều biến động và nhiễu loạn thông tin, những kênh truyền thông như Honto – với ngọn lửa của lòng tin, lòng yêu nghề và tình cảm cộng đồng – xứng đáng được lan tỏa và đồng hành.

Kênh HONTO TC nhận giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về Thông tin đối ngoại.

Ở thời điểm kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, câu chuyện của Honto TV – một kênh truyền thông nhỏ nhưng bền bỉ giữa lòng Nhật Bản – cũng là một lát cắt ý nghĩa cho thấy báo chí không chỉ hiện diện nơi tuyến đầu, mà còn lặng lẽ vun đắp ở những nơi xa xôi, nơi có người Việt cần một tiếng nói đáng tin cậy giữa cộng đồng.

Với chị Phương, Honto TV không phải là đích đến, mà là một hành trình. Một hành trình của những người Việt xa quê vẫn đau đáu hướng về cộng đồng, về đất nước. Chị không đặt ra những mục tiêu quá to tát, chỉ mong mỗi ngày kênh lại có thêm một người theo dõi mới, một câu chuyện được kể thật hơn, một người Việt cảm thấy bớt lạc lõng hơn nơi đất khách.

“Nếu mỗi video của Honto có thể giúp ai đó hiểu luật hơn một chút, vững vàng hơn một chút, hay đơn giản là cảm thấy mình không đơn độc, vậy là đủ”.

Giữa một xã hội nhiều khác biệt văn hóa, truyền thông không chỉ là đưa tin – mà còn là cách mọi người tìm thấy nhau, lắng nghe nhau, và ở lại cùng nhau. Honto TV – theo cách của riêng mình – đang làm điều đó, bằng sự tử tế, kiên nhẫn và niềm tin lặng lẽ vào cộng đồng người Việt ở Nhật.

Cẩm Lai