Cờ bay - màu của niềm tin!

Tối 17/8, chương trình nghệ thuật đặc biệt "Tự hào là người Việt Nam" được tổ chức tại Quảng trường Mỹ Đình với hơn 30.000 khán giả, có điểm nhấn là bài hát "Bắc Trung Nam một nhà" của Lê Chí Trung do ca sĩ Tiêu Minh Phụng và Ram C thể hiện. Điệp khúc của bài hát "Cờ đỏ sao vàng năm cánh huy hoàng tự hào Việt Nam" như cuốn người nghe bay lên trong niềm tự hào Việt Nam.

Trước đó, tối 10/8, đêm nhạc "Tổ quốc trong tim" được tổ chức tại Sân vận động Mỹ Đình làm sống lại quá trình lịch sử của đất nước gắn liền với hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng, biểu tượng của lòng yêu nước và khát vọng độc lập tự do. Thiết kế sân khấu mang hình chữ V là biểu tượng kép cho ý nghĩa (tên gọi Việt Nam: tiếng Việt và Chiến thắng - Victory: tiếng Anh), cùng những biểu tượng lá cờ đỏ sao vàng tung bay, đoàn quân sải bước uy nghiêm mạnh mẽ… Tất cả hòa vào sắc đỏ rực hàng chục nghìn chiếc áo màu cờ Tổ quốc của khán giả… đã tạo nên ấn tượng thiêng liêng tự hào về Tổ quốc.

Cờ đỏ sao vàng - Khát vọng vươn lên của Việt Nam.

Lá cờ đỏ sao vàng là biểu tượng cao quý đã in bóng lịch sử nghìn năm, lồng trong dáng cờ, sắc cờ là tâm hồn, khí phách và khát vọng Việt Nam, là niềm tự hào Việt Nam.

Theo thuyết Ngũ hành trong triết học cổ phương Đông, màu vàng ứng với Đất (Thổ), đại diện cho quyền uy thiên tử. Trời đất có bốn phương: Phục Hi (phương Đông), Chuyên Húc (phương Bắc), Thiếu Hạo (phương Tây), Thần Nông (phương Nam), chầu phục quanh "Trung ương Hoàng đế" ("Hoàng" nghĩa là màu vàng. Khác với chữ "Hoàng đế" sau này chỉ vua, "Hoàng" nghĩa là vĩ đại, rực rỡ). Các triều đại phong kiến Trung Hoa thường cấm các nước "chư hầu" dùng màu vàng. Nhưng từ khi Hai Bà Trưng khởi nghĩa cho đến sau này, màu vàng luôn có ở lá cờ các triều đại nước ta. Lá cờ triều Trần có chữ Trần màu đỏ nổi bật trên nền vàng tươi, thể hiện một tinh thần tự chủ, độc lập, tự cường lớn lao.

Bác Hồ - người khai sinh ra nước Việt Nam mới, trong quá trình tìm đường cứu nước cũng đồng nghĩa với quá trình kiến tạo hình tượng lá cờ có ngôi sao vàng 5 cánh trên nền đỏ tươi. Lá cờ ấy đã phấp phới bay trong "Thơ chúc Tết năm 1942" của Người: "Chúc toàn quốc ta trong năm nay/ Cờ đỏ sao vàng bay phấp phới". Đến khi phải ở trong lao tù, mất tự do, lá cờ chỉ tượng hình trong chiêm bao: "Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh" trong bài thơ "Không ngủ được". Hình tượng ngôi sao vàng trên nền đỏ là sự kế thừa, kết tinh, phát triển và nâng cao ý nghĩa truyền thống anh hùng của dân tộc để trở thành biểu tượng đẹp nhất cho lý tưởng cách mạng.

Trong "Nhật ký trong tù", Bác Hồ gián tiếp nêu một quan niệm lá cờ là biểu tượng cho mỗi quốc gia: "Kháng Nhật cờ bay khắp Á châu/ Cờ to cờ nhỏ chẳng đều nhau/ Cờ to ắt hẳn là nên có/ Cờ nhỏ dù sao, thiếu được đâu" (Ngày 11 tháng 11). Bên cạnh các nước lớn (cờ to), là các nước nhỏ (cờ nhỏ), tất cả đều chung nhiệm vụ đoàn kết kháng chiến chống chủ nghĩa đế quốc. Với Việt Nam ta bị Pháp, Nhật đè nén bóc lột "đến tận xương tủy", đến lúc phải vùng lên: "Thà chết chẳng cam nô lệ mãi/ Tung bay cờ nghĩa khắp trăm miền" (Việt Nam có bạo động).

Từ thân phận nô lệ, tối tăm thành địa vị làm chủ, tự do, là sự thay đổi cực kỳ lớn lao của con người, dân tộc Việt Nam. Cờ đỏ sao vàng là hình ảnh mang tính biểu tượng cho cách mạng, cho sự đổi thay lịch sử. Âm hưởng, nhịp điệu của ca khúc "Mười chín tháng Tám" (Xuân Oanh) là một mô hình về dòng người nô nức như trẩy hội tiến về Hà Nội mít tinh ủng hộ Việt Minh, đúng vào ngày 19/8/1945: "Mười chín tháng tám/ Ánh sao tự do đưa tới/ Cờ bay nơi nơi muôn ánh sao vàng/ Máu pha tươi hồng trên lá cờ đi khắp chốn giang sơn". Lời bài hát là nhịp đi hùng tráng, hồ hởi, tràn đầy niềm tin, đi về phía "Hạnh phúc sáng tô non sông Việt Nam".

Cũng ngày này, tại quảng trường Nhà hát Lớn, lần đầu tiên "Tiến quân ca" của Văn Cao, vang lên hào hùng: "Đoàn quân Việt Nam đi/ Chung lòng cứu quốc…". Là cờ đỏ phấp phới bay trong niềm vui hân hoan tột độ của hàng triệu tâm hồn trong giờ phút giải phóng.

Tại Huế, ngày 23/8, hàng vạn người dân tập trung dưới rừng cờ sao vàng chứng kiến Ủy ban khởi nghĩa tiếp nhận chiếu thoái vị của Bảo Đại. Nhà thơ Tố Hữu tái hiện một lễ hội đẹp nhất, rực rỡ và hoành tráng nhất, bằng thơ với những hình ảnh thiêng liêng, cảm xúc trào dâng: "Cuốn tung lên cờ đỏ máu thơm tươi/ Vàng vàng bay, đẹp quá, sao sao ơi!" (Huế tháng Tám).

Lời thơ cũng như bay lên cùng lá cờ sắc vàng trên nền đỏ đang tung bay phần phật. Cảm hứng tự do đã giúp Xuân Diệu có những câu thơ bất ngờ mà hợp lý: "Nước cũ bốn nghìn năm/ Theo cờ mới, trẻ như hai mươi tuổi" (Ngọn quốc kỳ). Cách mạng về đã đem lại sự sống: "Có mấy bữa mà Việt Nam thắm cả/ Máu nén lâu từ ấy đã bùng ra/ Những cửa lều xơ xác cũng ra hoa/ Trên gốc cũ nẩy một chồi sống mới". Cả đất trời tràn ngập niềm vui, hừng hực khí thế: "Gió reo, gió reo, gió Việt Nam reo/ Mây bay, mây bay, mây hồng tươi sáng/ Gió ca trên non, gió ngợi trên đèo/… Hoa cỏ đón, mà núi sông biết/ Cờ Việt Nam oanh liệt gió mừng bay".

Cảm hứng hồi sinh kết thành một hình tượng đặc biệt: gió - cờ, tiêu biểu trong bài hát "Ba Đình nắng" của Bùi Công Kỳ phổ thơ Vũ Hoàng Địch: "Gió vút lên/ Ngọn cờ trên kỳ đài/ Gió vút lên/ Đây bao nguồn sống mới dạt dào". Đúng là luồng gió cách mạng đã thổi tới nguồn sinh khí mới cho cuộc đời. Vũ Hoàng Chương trong "Nhớ về Hà Nội vàng son" miêu tả: "Ba mươi sáu phố, ngày hôm ấy/ Là những nhành sông đỏ sóng cờ/ Chói lọi sao vàng, hoa vĩ đại/ Năm cánh hoa xòe trên năm cửa ô".

Ngày 2/3/1946, trong phiên họp đầu tiên của Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Lá cờ đỏ sao vàng đã thấm máu đồng bào ta trong cuộc khởi nghĩa Nam kỳ năm 1940. Chính lá cờ đó đã cùng với phái đoàn Chính phủ đi từ châu Á sang châu Âu; từ châu Âu về châu Á; lá cờ đó đã có mặt trên khắp đất nước Việt Nam. Vậy thì, trừ 25 triệu đồng bào cả nước thì không ai có quyền đòi thay đổi Quốc kỳ và Quốc ca". Lời Bác là chân lý. Bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam năm 1946, tại Điều 3, ghi: "Tiến quân ca" là "Quốc ca", cũng đồng nghĩa khẳng định: Cờ đỏ sao vàng "in máu chiến thắng mang hồn nước" hiển hiện trong Quốc ca chính là quốc kỳ của Việt Nam.

Chương trình “Tổ quốc trong tim” tại Mỹ Đình tối 10/8/2025.

Đất nước phải bước vào kháng chiến chống Pháp. Mở đầu bài "Thơ chúc Tết Đinh Hợi 1947" của Bác Hồ là hình ảnh lá cờ biểu tượng cho chiến thắng đang đến: "Cờ đỏ sao vàng tung bay trước gió/ Tiếng kèn kháng chiến vang dậy non sông". Năm 1954, lá cờ Quyết chiến Quyết thắng phất cao trên nóc hầm De Castries đi vào lịch sử như là một biểu tượng chiến thắng chủ nghĩa thực dân không chỉ của nhân dân Việt Nam, mà còn của cả phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

Suốt 20 năm ròng, lá cờ đỏ sao vàng và cờ của Quân giải phóng miền Nam luôn tung bay trên mọi trận tuyến để đến ngày Chiến thắng 30/4/1975, Tố Hữu báo cáo với Bác Hồ: "Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta/ Chúng con đến, xanh ngời ánh thép/ Thành phố tên Người lộng lẫy cờ hoa" (Toàn thắng về ta). Nhà thơ Hữu Thỉnh trong ngày Đại thắng viết "Bữa cơm chiều trong Dinh Độc Lập" say sưa ngắm lá cờ đỏ sao vàng vừa được Quân Giải phóng cắm lên, thiêng liêng, kiêu hãnh tung bay trên nóc Dinh Độc Lập: "Cờ treo trên đỉnh nước non ơi/ Ta trẻ như cờ ta trẻ lắm/ Ta reo trời đất cũng reo cùng…".

Một trong những bài hát hay nhất của nhạc sĩ Phạm Tuyên là bài "Màu cờ tôi yêu": "Cờ bay màu của niềm tin/ Đỏ như lời hứa của mình em ơi/ Suốt đời lòng dặn giữ lời/ Đường dài muôn dặm chớ rời tay nhau". Lá cờ Đảng và cờ Tổ quốc đang hướng dân tộc ta, đất nước ta vươn mình bước vào kỷ nguyên mới. Đó là nguyên lý chiến thắng, là chân lý lịch sử, là đạo lý dân tộc.

Ký hiệu học (Semeiology) đang là hướng nghiên cứu triển vọng có nhiệm vụ tìm hiểu, cắt nghĩa các biểu tượng (symbol) - được coi là chìa khóa để giải mã văn hóa. Ở thời hội nhập toàn cầu, lá cờ được coi là sứ giả hòa bình thể hiện rõ nhất căn cước, bản sắc một dân tộc. Cờ đỏ sao vàng - Hồn nước, hồn dân tộc đang phấp phới bay trong bầu trời hòa bình thế giới mang thông điệp Khát vọng Việt Nam! Tự hào Việt Nam!

Nguyễn Thanh Tú