Chuyện về những HTX nông nghiệp xanh, bền vững 'góp sức' đưa Hải Phòng về đích nông thôn mới

Ngày 22/6/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký Quyết định công nhận TP Hải Phòng hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM) năm 2024.

Thành tựu về đích sớm, hoàn thành mục tiêu đề ra cho năm 2025, không chỉ là "quả ngọt" của một chặng đường dài nỗ lực mà còn là minh chứng cho những cách làm sáng tạo, hiệu quả, trong đó sức mạnh lòng dân được khơi dậy từ những cơ chế, chính sách hợp lý.

Thành tựu nổi bật trong xây dựng NTM

Theo thông tin từ Sở NN&MT TP Hải Phòng, đến hết tháng 7/2025, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM trên địa bàn thành phố đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Toàn bộ 67/67 xã đã cơ bản hoàn thành các tiêu chí NTM, đạt tỷ lệ 100%. Trong đó, 22 xã (chiếm 33%) cơ bản hoàn thành các tiêu chí NTM nâng cao và 4 xã (chiếm 6%) cơ bản hoàn thành các tiêu chí NTM kiểu mẫu.

Về tiến độ triển khai các dự án xây dựng xã NTM kiểu mẫu, đối với các xã thực hiện từ năm 2023, đến nay đã hoàn thành 781/789 công trình, đạt 98%. Đối với các xã triển khai từ năm 2024, tổng số công trình là 1.139 (trong đó các xã khu vực Đông Hải Phòng có 1.047 công trình, các xã khu vực Tây Hải Phòng có 92 công trình). Đến nay, đã triển khai thi công 1.059 công trình, đạt 93%, trong đó có 232 công trình hoàn thành, khối lượng thi công trung bình đạt 60%...

Song song với đó, các dự án xây dựng huyện NTM nâng cao cũng được thúc đẩy. Năm 2025, UBND TP Hải Phòng đã chấp thuận danh mục 8 công trình thuộc 5 huyện, trong đó có 6 công trình giao thông và 2 công trình giáo dục. Về vốn đầu tư công, năm 2025 thành phố bố trí 4.000,43 tỷ đồng, tính đến hết tháng 7, giải ngân đạt 30%, tương ứng 1.199,58 tỷ đồng.

Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tiếp tục được đẩy mạnh. Trong 8 tháng đầu năm 2025, thành phố đã có thêm 20 sản phẩm được đánh giá, phân hạng đạt 3 sao và 5 sản phẩm đạt 5 sao, nâng tổng số sản phẩm OCOP toàn thành phố lên 855. Trong đó, 647 sản phẩm còn hiệu lực, bao gồm 8 sản phẩm 5 sao, 171 sản phẩm 4 sao và 468 sản phẩm 3 sao. Có 363 chủ thể tham gia OCOP, trong đó 5 Ban quản lý, 69 doanh nghiệp, 80 HTX, 8 THT và 201 cơ sở sản xuất. Số địa phương có sản phẩm OCOP là 106 (65 xã, 50 phường, 1 đặc khu).

Sản phẩm Dưa Kim Hoàng Hậu của HTX Sông Giá đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao từ năm 2022.

Toàn thành phố hiện có 704 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó 565 HTX nông nghiệp đang hoạt động hiệu quả. Ngoài ra, có 66 THT đang hoạt động, đây là lực lượng quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển KTTT, hỗ trợ quá trình xây dựng NTM gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Phát triển nông nghiệp xanh - tuần hoàn

Nói đến câu chuyện xây dựng NTM ở Hải Phòng sẽ không thể nhắc tới vai trò của khu vực KTTT, HTX. Mỗi HTX là một câu chuyện khác nhau, nhưng rõ ràng, các HTX đang đóng một vai trò rất quan trọng trong hành trình đầy tự hào này của thành phố.

Một trong những điển hình tiêu biểu của KTTT tại Hải Phòng là HTX Đầu tư phát triển Sông Giá (phường Lưu Kiếm). HTX đã đầu tư hàng chục tỷ đồng cho 4.000 m² nhà lưới cùng hệ thống hạ tầng gồm đường nội bộ, gian hàng trưng bày, khu trải nghiệm cho khách tham quan. Các sản phẩm chủ lực là các loại dưa như dưa vàng, dưa lưới, dưa sữa... Năm 2022, sản phẩm dưa vàng “dưa Kim Hoàng Hậu” của HTX đã được công nhận OCOP 4 sao của TP Hải Phòng. Trung bình mỗi năm, HTX cung cấp khoảng 30 tấn dưa ra thị trường, với 3 vụ sản xuất, mỗi vụ kéo dài 3 tháng.

Tuy nhiên, theo chị Đỗ Thị Thúy Hà - Giám đốc HTX Sông Giá: Trồng dưa trong nhà lưới cũng đối mặt với nhiều thách thức, nhất là sâu bệnh. Dưa trồng luân canh tăng vụ thường xuất hiện rệp, bọ trĩ, nấm… Nếu không kiểm soát tốt bằng phương pháp vi sinh, người trồng rất dễ thất bại. Để khắc phục, HTX tự nuôi cấy vi sinh từ nguồn gốc mua tại các phòng nghiên cứu, sử dụng các chế phẩm như cám, nước đường vàng, tinh dầu sả… để tạo ra các chế phẩm trừ sâu, bệnh hiệu quả có nguồn gốc sinh học mà không dùng hóa chất độc hại.

Trại nuôi trùn quế rộng gần 7.000m2 của HTX tháng nào cũng đón các đoàn trong và ngoài thành phố đến tham quan, học hỏi.

Không chỉ sản xuất dưa, HTX còn xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn. Với khu trại nuôi giun quế và khu sản xuất phân bón hữu cơ rộng 6.800 m², HTX đã biến phụ phẩm thành nguồn tài nguyên. Bèo lục bình được dùng làm thức ăn cho giun quế, chất thải giun trở thành phân hữu cơ và men vi sinh phục vụ trồng trọt.

Các sản phẩm từ giun quế do HTX sản xuất gồm phân viên trùn quế dành cho hoa, cây cảnh; phân viên hữu cơ từ phân trùn và giá thể; phân trùn quế bột để bón lót, bón thúc; và phân bón nước từ dịch trùn quế cao cấp...

Mỗi năm, HTX sản xuất từ 1.000–1.200 tấn phân trùn quế dạng bột, khoảng 500 tấn phân viên, 50 tấn men vi sinh Biosofix và hàng nghìn lít dung dịch dinh dưỡng hữu cơ các loại... Việc xây dựng chuỗi sản xuất khép kín đã giúp HTX không chỉ giải quyết bài toán rác thải, tồn dư hóa chất mà còn nâng cao hiệu quả kinh tế, hướng tới phát triển bền vững.

Sau gần 5 năm hoạt động, HTX Sông Giá đã trở thành điểm sáng của nông nghiệp sinh thái Hải Phòng. Mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn mà HTX xây dựng vừa mang lại giá trị kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường, gắn kết chặt chẽ với mục tiêu xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.

HTX luôn nhận được sự động viên khen thưởng kịp thời từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Hải Phòng.

Những nỗ lực này của HTX được Liên minh HTX Việt Nam ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý như giải thưởng “Ngôi sao HTX tiêu biểu 2025”, lọt Top 100 HTX tiêu biểu toàn quốc 2025, giải thưởng “Mai An Tiêm” năm 2024 cùng nhiều bằng khen, kỷ niệm chương từ Trung ương đến địa phương...

Làm nông nghiệp xanh từ đam mê và sáng tạo

Nói đến KTTT ở Hải Phòng, nhiều người còn biết đến HTX Nông Lâm Thủy Hải sản Nam Việt (xã Chấn Hưng, TP. Hải Phòng) như một mô hình tiêu biểu trong việc gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường.

Anh Phạm Văn Quyên, Giám đốc HTX, từng là giáo viên dạy điện tại một trường cao đẳng ở Hải Phòng. Với khát khao được làm nông nghiệp sạch, năm 2016 anh quyết định rẽ hướng, xin vào làm việc tại một công ty chuyên về nông sản để tích lũy kinh nghiệm. Hai năm sau, anh về quê thành lập HTX Nam Việt, tập hợp nhiều hộ dân cùng phát triển nông nghiệp hàng hóa.

Đến nay, HTX đã liên kết trồng khoảng 30 ha chuối tây, chuối tiêu và hơn 30 ha nuôi thủy sản. Trung bình mỗi ngày, HTX cung ứng cho thị trường khoảng 2 tấn thực phẩm các loại, từ rau màu, hoa quả cho tới thủy sản. Ngoài kênh phân phối truyền thống tại chợ đầu mối, bếp ăn tập thể, trường học, công ty, HTX còn đẩy mạnh bán hàng trực tuyến qua Facebook, Zalo, đáp ứng đơn hàng 24/7, tạo ra mạng lưới tiêu thụ ổn định.

Cuối năm 2019, HTX đầu tư khoảng 2 tỷ đồng xây dựng nhà xưởng và trang bị máy dấm hoa quả nhập khẩu từ Ấn Độ. Nhờ đó, chuối và các loại quả sau khi thu hoạch được dấm chín tự nhiên, không sử dụng hóa chất độc hại. Cũng trong năm này, sản phẩm chuối Nam Việt được công nhận đạt chuẩn OCOP và bắt đầu xuất khẩu sang Trung Quốc. Hoạt động hiệu quả đã giúp HTX được Nhà nước hỗ trợ hệ thống kho lạnh bảo quản sau thu hoạch. HTX nhiều năm liền được Liên minh HTX TP Hải Phòng hỗ trợ điểm bán, giới thiệu sản phẩm tại khu trung tâm thành phố.

Không dừng lại ở sản xuất, HTX đặc biệt chú trọng bảo vệ môi trường. Trước kia, phụ phẩm từ trồng chuối, như lá, thân cây, thường bị vứt xuống kênh mương gây ô nhiễm nguồn nước. Từ năm 2020, HTX đã triển khai dự án ủ phụ phẩm này kết hợp với chất thải chăn nuôi và chế phẩm vi sinh để tạo mùn hữu cơ bón cho cây trồng. Theo anh Quyên, mùn hữu cơ không chỉ cải thiện độ tơi xốp của đất, tăng khả năng giữ nước, bổ sung vi sinh vật có lợi mà còn giúp giảm chi phí phân bón hóa học, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và môi trường.

Song song với diện tích liên kết cùng nông dân, HTX còn thuê, mượn diện tích đất bỏ hoang để cải tạo, đưa vào sản xuất, hiện HTX có khoảng 30 ha. Ví dụ: tại xã An Hưng, HTX thuê lại gần 10 ha đất canh tác lúa, cá, tôm; còn ở phường An Dương, HTX mượn hơn 6 ha để trồng cam Đồng Dụ, vú sữa Hoàng Kim và nhiều loại rau màu khác. Phần lớn diện tích đất ban đầu là đất bạc màu, cỏ mọc um tùm, hệ thống thoát nước hư hỏng. HTX đã phải bỏ ra nhiều công sức và kinh phí để cải tạo, dọn dẹp, xây dựng hệ thống bờ vùng, cấp nước, rồi lựa chọn giống cây phù hợp.

HTX cải tạo ruộng bỏ hoang để trồng cây mộc hương trà.

Sau hơn 6 năm hoạt động, HTX Nam Việt không chỉ khẳng định thương hiệu bằng những sản phẩm sạch, an toàn, mà còn góp phần hình thành mô hình nông nghiệp xanh, gắn phát triển sản xuất với bảo vệ môi trường.

Đồng hành cùng các HTX, những năm qua hệ thống Liên minh từ Trung ương đến địa phương thông qua nhiều chương trình cụ thể, thiết thực đã hỗ trợ các HTX về vốn sản xuất, xúc tiến thương mại, đào tạo nâng cao trình độ quản trị, hỗ trợ đăng ký thương hiệu, nhãn hiệu tập thể, xây dựng và phát triển sản phẩm OCOP...

Quá trình xây dựng NTM ở Hải Phòng không chỉ là những con số về công trình, vốn đầu tư hay sản phẩm OCOP, mà còn được minh chứng rõ nét qua những mô hình HTX điển hình như Sông Giá, hay Nam Việt. Đây là minh chứng sinh động cho hướng đi bền vững: Phát triển KTTT gắn với nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn, vừa nâng cao thu nhập, vừa gìn giữ môi trường xanh -sạch- đẹp.

Ngọc Huyền