Chuyện nghề thi hành án vùng cao

LTS: Thi hành án dân sự ở vùng cao là hành trình nhiều gian nan khi chấp hành viên không chỉ đối mặt với địa hình hiểm trở, điều kiện thiếu thốn mà còn phải kiên trì vận động, thuyết phục những người dân với vốn kiến thức pháp luật và điều kiện kinh tế còn hạn chế. Trong gian khó, họ vẫn bền bỉ, quyết tâm gìn giữ công lý, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người dân, tổ chức; đồng thời không ngừng vun đắp niềm tin vào pháp luật nơi đây.

Bài viết sau ghi nhận những nỗ lực của đội ngũ cán bộ, chấp hành viên tại tỉnh biên giới – một trong những điểm sáng toàn quốc về công tác thi hành án dân sự.

Bài 1: Vượt núi mang công lý đến với dân bản

Vào buổi sáng tháng 6 nắng gay gắt, theo chân Đoàn công tác của Tổng cục thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp) đến thăm và làm việc với Cục thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai, chúng tôi được gặp ông Đỗ Ngọc Ba, Cục trưởng cùng một số lãnh đạo Chi cục.

Trong cuộc trò chuyện, ông Ba không giấu được niềm vui, chia sẻ với chúng tôi: Liên tục nhiều năm qua, Cục tỉnh Lào Cai đã gặt hái được nhiều kết quả quan trọng, hoàn thành xuất sắc các nhóm chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao, nằm trong tốp đầu cả nước về tỷ lệ thi hành xong cả việc và tiền. Đáng chú ý, năm 2024 vượt 8,8% so với chỉ tiêu được Tổng cục giao về việc và 23% về tiền. 6 tháng đầu năm 2025, Cục đã xếp hạng thứ 2 về việc và thứ 6 về tiền trong toàn quốc.

Ông Đỗ Ngọc Ba, Cục trưởng Thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai. (Ảnh: THU HẰNG)

Đổi mới từ nhận thức đến hành động

Bật mí về “bí quyết” để có thể đạt được kết quả trên, ông Ba cho hay: “Chúng tôi luôn giao chỉ tiêu cho anh em vượt mức Tổng cục thi hành án dân sự giao, để tạo áp lực cũng như động lực cho anh em phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ”. Đồng thời, chọn án điểm làm kế hoạch công tác hằng tháng, hằng năm. Khi làm án điểm thì chọn những vụ khó khăn, phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh trật tự địa phương để tiến hành trước.

Đặc biệt, Cục chú trọng nêu cao vai trò trách nhiệm, chủ động của Thủ trưởng, người đứng đầu, cấp phó các đơn vị trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành theo hướng đổi mới từ nhận thức đến hành động theo tinh thần “không thể nhận thức lơ mơ, hành động hời hợt, nhận thức đúng thì hành động sẽ đúng”.

Ông Ba chia sẻ, thi hành án là nghề rất nguy hiểm đòi hỏi độ chính xác cao, không có cơ hội để sửa sai, do đó phải rất coi trọng chất lượng công tác.

Với nghề này, nếu không quan tâm đào tạo bồi dưỡng cán bộ thật bài bản thì rất dễ xảy ra sai phạm. Do vậy, phải thường xuyên quan tâm giáo dục chính trị tư tưởng, động viên, khuyến khích công chức dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm, cũng như quan tâm đến đời sống cán bộ, chấp hành viên từ vật chất đến tinh thần, tạo môi trường làm việc tốt thì anh em sẽ cống hiến làm việc hăng say hơn. Song song, thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, tự kiểm tra nhất là công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đối với Chấp hành viên trong hoạt động thẩm định giá, bán đấu giá tài sản.

“Chấp hành viên vùng cao không chỉ biết mỗi luật thi hành án, mà còn cần phải hiểu dân tình thế thái, phong tục tập quán của người dân tộc, kiêm luôn cán bộ dân vận, điều tra viên, chuyên gia tâm lý và có lúc là cả vai trò nhà nông để biết thời điểm khi nào người dân vào vụ thu hoạch để có tiền thi hành án”, ông Ba chia sẻ.

Ông Đỗ Ngọc Ba, Cục trưởng Thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai (áo trắng) trong một vụ chỉ đạo thi hành án tại địa phương. (Ảnh: TL)

Ông Ngọc Ba cho biết, cũng có trường hợp, gia đình bị hại nhận được tiền bồi thường đã đến cảm ơn cán bộ Chi cục nhưng các cán bộ kiên quyết từ chối bởi họ tâm niệm rằng “việc thực thi bản án đến cùng là trách nhiệm của chúng tôi”.

Trong nhiều tình huống, chấp hành viên không thể đơn thuần áp dụng quy định cứng nhắc, mà phải học cách lắng nghe dân nói hay tìm đến những người có uy tín trong cộng đồng để thuyết phục, vận động người dân tộc thiểu số.

Thực tế cho thấy, trong nhiều trường hợp, cán bộ thi hành án dân sự nói đôi khi người đồng bào dân tộc thiểu số không nghe, nhưng các anh Bộ đội Biên phòng lại được đồng bào nơi đây yêu quý tin nghe vì gần dân, sát dân. Bởi vậy, không chỉ cần bản lĩnh, mỗi người cán bộ thi hành án còn phải linh hoạt trong từng tình huống, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan, đặc biệt là lực lượng Bộ đội Biên phòng, công an để bảo đảm an toàn và hiệu quả trong công tác thi hành án tại các địa bàn giáp biên.

Gian nan một hành trình, vững vàng một niềm tin

Ông Trần Văn Cầm, Chi cục trưởng Thi hành án dân sự huyện Bảo Yên cho biết, trong năm 2024, Chi cục này đã tổ chức thi hành 5 vụ việc thuộc án trọng điểm do Trung ương chỉ đạo liên quan đến vợ chồng ông Bùi Khắc Minh, bà Phạm Thị Hiếu trú tại tổ 2A, thị trấn Phố Ràng, phải chặt, di chuyển và trả tài sản cho 4 hộ dân tại bản Mỏ Đá, xã Tân Dương, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.

Vụ việc đã qua 2 cấp xét xử, Chi cục Thi hành án đã nhiều lần phối hợp với chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn đến vận động thuyết phục vợ chồng ông Minh, bà Hiếu thi hành quyết định của tòa án. Tuy nhiên, ông Minh chống đối, không đồng ý với nội dung bản án, không chấp hành việc thi hành án có đơn gửi đến các cấp từ địa phương đến Trung ương, thậm chí còn có những lời nói xúc phạm, hành vi đe dọa, thách thức, những người thực thi nhiệm vụ. Song, với việc cả hệ thống chính trị vào cuộc, cùng sự nỗ lực của lãnh đạo Chi cục đã động viên ông Minh, bà Hiếu tự chặt và di chuyển tài sản để giao trả lại đất cho các hộ dân. Theo đó, Chi cục không phải tổ chức cưỡng chế mà vẫn bảo đảm được quyền và lợi ích của các bên đương sự. Tính đến nay, Chi cục đã thi hành xong 5/5 vụ án trọng điểm, đạt tỷ lệ giải quyết xong 100%.

Ông Trần Văn Cầm, Chi cục trưởng Thi hành án dân sự huyện Bảo Yên. (Ảnh: THU HẰNG)

Từ năm 2018 đến nay, ông Trần Văn Cầm đã có 7 sáng kiến được áp dụng hiệu quả trong công tác chuyên môn tại Chi cục. Những sáng kiến của ông Cầm đã được công nhận, áp dụng đã góp phần làm giảm án tồn đọng; giảm thời gian và thủ tục hành chính; đẩy nhanh tiến độ giải quyết vụ, việc; nâng cao hiệu quả phối hợp trong công tác thi hành án dân sự.

Ông Cầm kể lại, trong một vụ thu hồi 3,6 ha đất trồng quế và vải ở huyện Bảo Yên, chấp hành viên đã phải đối mặt với một tình huống bất ngờ, nguy hiểm. Đó là khi phần lớn diện tích cây trồng đã được phá bỏ theo đúng cam kết, chủ đất lúc đó sẵn có hơi men trong người bất ngờ vác dao đuổi, dọa chém lực lượng thi hành án, khiến một đồng chí Phó Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Bảo Yên bị vấp ngã gãy xương quai xanh, phải vào viện cấp cứu.

Ngay sau đó, đồng chí Cục trưởng Đỗ Ngọc Ba đã có mặt tại hiện trường trực tiếp chỉ đạo, yêu cầu phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân huyện, Công an huyện Bảo Yên để cử lực lượng khẩn trương tới hiện trường thi hành án. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các đơn vị chức năng cũng như đội ngũ chấp hành viên, mọi việc sau đó được tiến hành thuận lợi, hoàn thành nhiệm vụ đề ra.

Theo ông Cầm, biện pháp cưỡng chế chỉ là biện pháp cuối cùng phải thực hiện, quan trọng là công tác vận động, thuyết phục người dân và phải biết cách xử lý tình huống vừa mềm dẻo, vừa kiên quyết. Từ kinh nghiệm thực tiễn, ông Cầm rút ra bài học kinh nghiệm, liên quan đến án thi hành án về nông nghiệp, đặc biệt là với cây dược liệu quý, cần tính toán thời điểm chặt cây phù hợp để không gây thiệt hại lớn hay bức xúc cho người dân, đồng thời vẫn bảo đảm việc thi hành án.

Trong một vụ thi hành án khác, ông Ba kể, bị đẩy vào những tình thế rất nguy hiểm khi đối tượng khóa cổng, thả chó tấn công lực lượng thi hành án, trong khi những người phụ nữ thì la hét, chửi rủa. Vợ người phải thi hành án đang ở cữ, tay cầm bình ga, tay bật lửa, dọa nếu cưỡng chế sẽ cho nổ bình ga….

Ông Đỗ Ngọc Ba, khi đó đang làm việc tại Chi cục Thi hành án dân sự thị xã Lào Cai bị chó cắn nát một bên bắp chân, máu chảy ròng, phải nghiến răng cắt bỏ miếng thịt ở chân bị thương bằng chiếc kéo mượn vội của người dân.

“Với tinh thần kiên quyết nhưng vẫn bình tĩnh, nhẫn nại thuyết phục đối tượng, cuối cùng nhiệm vụ cưỡng chế cũng được hoàn thành, niềm vui như vỡ òa khiến chúng tôi quên cả nỗi đau về thể xác lẫn tinh thần”, ông Ba trải lòng.

Đến nay, bắp chân của ông Ba vẫn còn vết sẹo lớn. Đây cũng là kỷ niệm chắc hẳn không thể quên trong cuộc đời hành nghề thi hành án của ông Ba.

Cục trưởng Thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai Đỗ Ngọc Ba cùng đội ngũ chấp hành viên chụp ảnh cùng Đoàn công tác. (Ảnh: TL)

Đây chỉ là một vài câu chuyện nghề được các chấp hành viên chia sẻ, nhưng khiến chúng tôi - những người làm báo không khỏi xúc động, bởi đằng sau mỗi vụ việc thi hành án thành công là biết bao sự hy sinh âm thầm, nỗ lực bền bỉ, là hành trình dài phải thuyết phục, vận động người dân, không ngại khó, ngại khổ, đôi khi phải đánh đổi bằng cả sức khỏe, tính mạng của những người chấp hành viên.

Nhiều áp lực nhưng cũng đầy bản lĩnh và tự hào, nghề thi hành án nơi vùng cao lặng lẽ mà bền bỉ như dòng suối ngầm nuôi dưỡng niềm tin của người dân nơi đây vào pháp luật, lẽ phải. Trong hành trang của họ không chỉ có những văn bản pháp lý khô khan, mà còn là sự thấu cảm, tinh thần trách nhiệm cao, ý chí vượt lên mọi gian khổ.

Từ mỗi bước chân vượt núi, từ mỗi vụ việc được xử lý thấu tình đạt lý, họ đã và đang thắp lên trong lòng người dân nơi đây niềm tin vào lẽ phải, vào công lý và vào một Nhà nước pháp quyền gần dân, vì dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, người dân, góp phần ổn định xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.

(còn tiếp)

THU HẰNG