Chuyện ly kỳ về ngư phủ chế ngự 'thủy quái' trên sông Đà

Đêm cầu nguyện bình an giữa tâm bão

Hàng chục năm gắn bó với nghề sông nước, ngư phủ Dương Tiến Dũng (53 tuổi), trú xã Xuân Lộc, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ đã trải qua nhiều thăng trầm với dòng sông Đà, sông Hồng và sông Lô.

Ký ức những lần săn "thủy quái" của ông Dũng vẫn như vừa mới hôm qua, vì với ông, mỗi lần vượt sông là mỗi lần chống chọi với sự khắc nghiệt của tự nhiên.

Buổi chiều cuối tháng 2, trở về từ chuyến đánh bắt cá dài ngày, ông Dũng có thời gian để kể về công việc "hái ra tiền" nhưng cũng đầy rủi ro, bất trắc.

Ở tuổi ngoài ngũ tuần, ông Dũng vẫn giữ được sự dẻo dai, nhanh nhẹn. Những năm qua, ông vẫn cần mẫn ngược Đà giang để đi săn "thủy quái". Số chuyến đi săn hay những loài cá quý hiếm đã bắt được, ông Dũng không thể đếm xuể.

Hành trang thô sơ của ngư phủ Dương Tiến Dũng. Ảnh: Đức Hoàng

Ông chia sẻ, hành trang trong mỗi chuyến đi chỉ là 1 chiếc thuyền, vài bộ quần áo và các ngư cụ thô sơ. Đặc biệt, trên thuyền luôn có túi nilon để khi cần, quần áo, ngư cụ sẽ được nhét vào bên trong túi tạo thành phao phòng thân.

Ông thường ngược dòng sông Đà khoảng hơn 5km, có chuyến xa nhất vào khoảng 20km. Các vị trí trú ẩn, nương náu của cá, ông đã thuộc như lòng bàn tay.

Điều sợ nhất trong mỗi chuyến đi, đối với ông Dũng và bao ngư phủ khác, là gặp dông, bão bất chợt khi ở giữa lòng sông. Ông không ít lần chạy bão, đóng cọc neo thuyền vào bờ, có lần không kịp vào bờ phải leo lên bãi bồi giữa sông.

"Cơn bão vào tháng 8/2008 khiến tôi nhớ nhất. Năm đó, tôi ngồi trên bãi bồi giữa sông. Khung cảnh xung quanh mịt mù bão táp. Ngoài việc chống chọi với cuồng phong, trong đầu tôi lúc đó chỉ nghĩ đến gia đình và cầu nguyện bình an".

Khoảng 10 năm trở lại đây, ông dùng thuyền máy nên những chuyến đi săn cá bớt vất vả hơn. Tuy nhiên, việc bị bão táp giật bung neo, lật, mất thuyền với ông Dũng cũng là chuyện hết sức bình thường.

"Thuyền mất, giá trị không lớn nhưng quan trọng nhất là tính mạng phải an toàn, người dân ven sông như chúng tôi ai cũng biết bơi thậm chí là bơi giỏi từ bé và luôn biết cách sinh tồn trong môi trường nước, mọi người vẫn gọi vui là 'rái cá'".

Chế ngự "thủy quái"

Trong hồi ức của ông Dũng, 3 loài cá được mệnh danh là "thủy quái" sông Đà mà ông đánh bắt được là cá anh vũ, cá chiên và cá quất. "Tôi là người may mắn khi từng bắt được cá anh vũ nặng 1,6kg, cá chiên nặng 8kg và cá quất nặng 12kg.

Đặc biệt nhất là con cá anh vũ mà tôi bắt được năm 1996 có giá trị 2,5 triệu đồng. Hồi đó, số tiền trên là cả một gia tài đối với những người làm nghề sông nước như tôi, nên cảm xúc của tôi rất đặc biệt", ông Dũng nhớ lại.

Con cá măng nặng 15kg ông Dũng săn được năm 2024. Ảnh: DTD

Theo ông Dũng, những loài cá nêu trên đều có chung đặc điểm không thể nuôi bè, chỉ có cách đánh bắt tự nhiên. Khách hàng luôn có nhu cầu thu mua những loài cá hiếm, những con cá có trọng lượng càng lớn thì càng có giá.

Gần đây nhất, vào tháng 7/2024, cả làng ven sông xôn xao đổ về bè cá của ông Dũng để chiêm ngưỡng con cá măng nặng gần 15kg, loài cá hung tợn khiến ông Dũng vật lộn cả tiếng đồng hồ để chế ngự nó.

Ông Dũng cho biết, từ tháng 4 hằng năm, dân làng chài lại bước vào mùa săn cá măng. Ngoài thuyền to, lưới chắc, người đi săn cần có sức khỏe, thạo sông nước. Nếu không, ngư phủ có thể bị chính loài cá này giằng co, kéo lật thuyền.

"Để bắt được con cá măng 15kg, tôi phải ghì lưới vào thuyền gần 30 phút mới lôi lên được. Cá quẫy rất khỏe. Chuyện cá lôi người xuống sông hoàn toàn có thật".

Những bè cá với đủ các loài cá đặc trưng của sông Đà. Ảnh: Đức Hoàng

Có đêm bỏ túi chục triệu đồng

Trong ký ức của ngư phủ Đặng Văn Luyện (47 tuổi) vẫn đầy ắp chuyện ly kỳ về việc bắt các loài cá cỡ lớn trên sông Đà.

Theo ông Luyện, giai đoạn 2010-2015, mỗi chuyến đi săn đêm, chỉ tính riêng loại cá ngạnh mỗi người có thể bắt được 2-3 tạ. Thuyền cập bến là đại diện các nhà hàng đã chờ sẵn và mua hết, mỗi chuyến đi săn thu về cả chục triệu đồng.

Dù vậy, việc săn bắt cá không phải lúc nào cũng suôn sẻ, có những đêm kém duyên, cả chục thuyền cập bến mà không thu được chiến lợi phẩm nào giá trị.

Ông nhớ như in vụ chế ngự bất thành con cá măng nặng khoảng 30kg. "Khi cá sa lưới, tôi cảm nhận được sức chống cự của nó rất kinh khủng. Nó quẫy lên mặt nước, kéo lưới hung tợn khiến chiếc thuyền chao đảo, có lúc tưởng sắp lật.

Biết sức mình không thể khống chế được nên tôi đành buông tay. Nếu cố chế ngự nó thì việc đắm thuyền có thể xảy ra, lúc đó nguy hiểm cả tính mạng".

Dù nhiều hiểm nguy nhưng nét mặt các ngư phủ ở Xuân Lộc vẫn ánh lên vẻ lạc quan. Nhờ săn bắt, nuôi cá trên bè, kinh tế của các hộ gia đình ở làng chài ven sông đã ngày một khấm khá, xây dựng được nhà cửa khang trang.

Đức Hoàng