Chuyên gia y tế - Người đồng hành trong giáo dục an toàn tình dục cho trẻ nhiễm HIV tuổi dậy thì

Báo động tình hình lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục không an toàn ở thanh thiếu niên

Trong những năm gần đây, đường lây truyền HIV tại Việt Nam đã có sự dịch chuyển rõ rệt. Tỷ lệ lây nhiễm qua đường máu (tiêm chích ma túy) giảm, trong khi tỷ lệ lây nhiễm qua đường tình dục không an toàn tăng mạnh và trở thành đường lây chính.

Theo thông tin từ Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), trong giai đoạn 2021-2024, số liệu giám sát dịch HIV cho thấy, lây truyền HIV qua đường tình dục chiếm tỷ lệ cao nhất, đạt đỉnh 82,8% (2022) và ở mức 73,6% năm 2024. Theo độ tuổi, nhóm 16–29 và 30–39 tuổi chiếm trên 70% số trường hợp nhiễm HIV được báo cáo, trong đó nhóm 16–29 tuổi có dấu hiệu tăng từ 33% (2017) lên 46,7% (2023), nhưng giảm còn 37,7% năm 2024. Lây truyền qua đường tình dục tăng mạnh qua các năm và trở thành đường lây chính, từ 41% năm 2010 lên đến 81% vào năm 2023.

Theo một số khảo sát, chưa đến 50% thanh thiếu niên có hiểu biết toàn diện về dự phòng lây nhiễm HIV. Khoảng 40% vẫn còn thái độ phân biệt đối xử với người nhiễm HIV.

Thiếu kiến thức và quan hệ tình dục đồng giới không an toàn là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV.

Nguyên nhân gia tăng lây nhiễm ở thanh thiếu niên:

- Thiếu kiến thức và kỹ năng: Thanh thiếu niên thường thiếu kiến thức toàn diện và kỹ năng sống để tự bảo vệ trước nguy cơ lây nhiễm HIV/STI (các bệnh lây truyền qua đường tình dục).

- Hành vi tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục sớm, thiếu kiến thức về phòng tránh; không sử dụng bao cao su thường xuyên và đúng cách; quan hệ với nhiều bạn tình.

- Sự kỳ thị và phân biệt đối xử: Sự kỳ thị đối với người nhiễm HIV khiến họ ngại tìm kiếm các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm và điều trị, làm tăng nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

- Khó khăn trong tiếp cận nhóm nguy cơ: Các chương trình can thiệp và hỗ trợ gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nhóm thanh thiếu niên có nguy cơ cao, đặc biệt là nhóm MSM.

Chuyên gia y tế - Địa chỉ tin cậy để tiếp cận kiến thức toàn diện về sức khỏe và phát triển

Chuyên gia y tế bao gồm bác sĩ, y tá, và tư vấn viên có vai trò rất quan trọng đối với trẻ nhiễm HIV ở tuổi dậy thì. Họ là người sẽ cung cấp thông tin y tế chính xác, chuyên sâu và dễ có được sự tin tưởng của người bệnh. Không chỉ vậy, họ còn là người hỗ trợ tâm lý, giúp các em vượt qua những thách thức về sức khỏe thể chất và tinh thần...

- Tư vấn trực tiếp: Giải thích chi tiết về tác động của HIV đối với sức khỏe sinh sản, cách phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) và những rủi ro khác khi quan hệ không an toàn.

- Hỗ trợ tâm lý: Giúp trẻ vượt qua những mặc cảm, lo lắng và sợ hãi liên quan đến tình trạng HIV, từ đó xây dựng sự tự tin và lòng tự trọng.

- Cung cấp dịch vụ thân thiện: Tạo ra một môi trường an toàn và kín đáo để trẻ có thể thoải mái đặt câu hỏi và tìm kiếm sự giúp đỡ.

Chuyên gia y tế, tư vấn viên cung cấp kiến thức chuyên sâu và toàn diện cho trẻ vị thành niên...

Cung cấp kiến thức chuyên môn

- Giáo dục về HIV: Chuyên gia y tế giúp trẻ hiểu rõ về bản chất của HIV, tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị ARV và cách thuốc giúp kiểm soát tải lượng virus để sống khỏe mạnh và giảm nguy cơ lây truyền.

- Phòng ngừa lây nhiễm: Hướng dẫn cụ thể về các biện pháp phòng tránh lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), bao gồm cách sử dụng bao cao su đúng cách, an toàn. Đối với trẻ gái, tư vấn về các biện pháp ngừa thai và tầm quan trọng của việc dự phòng lây truyền từ mẹ sang con nếu có thai trong tương lai.

Hỗ trợ tâm lý và tình cảm

- Tư vấn cá nhân: Tư vấn viên tạo một không gian an toàn, kín đáo để trẻ có thể thoải mái bày tỏ những lo lắng, sợ hãi và mặc cảm liên quan đến tình trạng bệnh tật; đồng thời giúp trẻ xây dựng sự tự tin, chấp nhận bản thân và vượt qua những rào cản tâm lý.

- Đồng hành cùng trẻ: Chuyên gia y tế và tư vấn viên không chỉ cung cấp thông tin mà còn đóng vai trò là người đồng hành, giúp trẻ đưa ra các quyết định sáng suốt và có trách nhiệm về sức khỏe và các mối quan hệ của mình.

Kết nối trẻ nhiễm HIV với các dịch vụ y tế an toàn

Chuyên gia y tế và tư vấn viên có thể kết nối trẻ nhiễm HIV ở tuổi dậy thì với nhiều dịch vụ y tế và hỗ trợ xã hội quan trọng, giúp các em sống khỏe mạnh và hòa nhập.

Các dịch vụ này bao gồm:

Dịch vụ y tế chuyên biệt

- Phòng khám thân thiện với giới trẻ: Giới thiệu trẻ đến những phòng khám chuyên biệt, nơi cung cấp dịch vụ khám, xét nghiệm và tư vấn sức khỏe sinh sản một cách thân thiện và bảo mật. Tại đây, các em có thể thoải mái chia sẻ những vấn đề nhạy cảm mà không sợ bị kỳ thị.

- Tư vấn và hỗ trợ tuân thủ điều trị: Kết nối trẻ với các chương trình hỗ trợ tuân thủ điều trị ARV để đảm bảo các em uống thuốc đều đặn. Các chuyên gia sẽ giải thích tầm quan trọng của việc này trong việc kiểm soát virus và duy trì sức khỏe.

Dịch vụ hỗ trợ tâm lý và xã hội

- Nhóm hỗ trợ đồng đẳng: Kết nối trẻ với các nhóm được dẫn dắt bởi những người cùng hoàn cảnh. Tại đây, trẻ có thể chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi cách vượt qua những khó khăn về tâm lý và xã hội, từ đó cảm thấy được đồng cảm và không cô đơn.

- Các tổ chức phi chính phủ (NGOs): Giới thiệu các chương trình và dự án của các tổ chức chuyên về HIV/AIDS. Các tổ chức này thường cung cấp nhiều dịch vụ miễn phí như tư vấn, giáo dục, hỗ trợ pháp lý và tài chính.

- Hỗ trợ giáo dục và việc làm: Kết nối trẻ với các chương trình hỗ trợ học nghề, tìm kiếm việc làm hoặc các hoạt động xã hội. Điều này giúp các em có thêm động lực, xây dựng tương lai và hòa nhập tốt hơn với cộng đồng.

Vai trò quan trọng của các nhóm cộng đồng trong phòng chống HIV/AIDS |SKĐS

TS.Đặng Bích Thủy