Chuyên gia UOB: dòng vốn tỉ đô chờ doanh nghiệp 'hướng xanh' sớm

Nhu cầu tăng, cơ hội đến

"Trên khắp thế giới, vốn đang nhanh chóng đổ vào các dự án chuyển đổi xanh, vốn không còn là tùy chọn nữa. Chúng đang định hình dòng vốn đầu tư, cấu trúc chuỗi cung ứng và khả năng cạnh tranh lâu dài của toàn bộ quốc gia. Việt Nam là một phần của quá trình chuyển đổi này", ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng UOB Việt Nam, chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế Xanh do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tổ chức, diễn ra sáng ngày 28-8.

Ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng UOB Việt Nam. Ảnh: SGT

Các dữ liệu mới nhất cho thấy Việt Nam đang tăng tốc mạnh mẽ trong quá trình phát triển bền vững và chuyển đổi xanh. Tính đến tháng 3-2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 704.000 tỉ đồng, tương đương 27 tỉ đô la Mỹ, tăng trưởng trung bình hơn 21% mỗi năm kể từ 2017. Chính phủ đặt mục tiêu tham vọng rằng đến cuối năm nay, 10% tổng dư nợ tín dụng sẽ là "xanh".

Một điểm đáng chú ý khác là đầu tư vào năng lượng sạch toàn cầu vẫn bùng nổ dù tăng trưởng GDP thế giới dự kiến chỉ đạt 2,3% trong năm 2025 và căng thẳng địa chính trị kéo dài. Tổng đầu tư năng lượng toàn cầu ước đạt 3.300 tỉ đô, trong đó năng lượng sạch chiếm 2.200 tỉ đô, gấp đôi so với năng lượng hóa thạch. Trong xu hướng tăng đầu tư này, châu Á dẫn đầu với Trung Quốc (818 tỉ đô chỉ trong năm 2024, đóng góp hơn 40% công suất tái tạo toàn cầu).

Tương tự tại Việt Nam, các khoản đầu tư tiếp tục tăng với nhu cầu đi lên. Tiềm năng điện gió ngoài khơi vượt 1.000 GW, theo Quy hoạch Điện VIII, Việt Nam nhắm đến việc thu hút 135 tỉ đô đầu tư vào năng lượng đến năm 2030. Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại, từ năng lực lưới điện yếu kém đến chi phí vốn cao, đòi hỏi sự hợp tác sáng tạo giữa chính phủ và khu vực tư nhân.

Hiện cơ hội “vay xanh” tại Việt Nam được cho là đang trở nên rõ ràng hơn. Nghị quyết 68 coi khu vực tư nhân là động lực chính, với mục tiêu phát triển 20 doanh nghiệp lớn. Việt Nam cũng nêu rõ các ưu đãi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các kênh tín dụng chuyên biệt cho các dự án xanh.

Ngân hàng Nhà nước mới đây cũng ban hành Bộ tiêu chí phân loại xanh (Green Taxonomy), bao phủ 45 ngành nghề, không chỉ giảm rủi ro chính sách mà còn mở khóa dòng vốn, biến ý tưởng thành dự án thực tế.

"Những khuôn khổ này rất quan trọng, giúp giảm bớt sự không chắc chắn, tăng cường tính minh bạch và mở khóa cả vốn thương mại trong nước và quốc tế cho các doanh nghiệp. Các công ty liên kết sớm với những khuôn khổ này có thể giành được lợi thế tiên phong trong việc tiếp cận vốn xanh. Việt Nam cần vốn xanh từ các nhà tài chính toàn cầu", ông Lim chia sẻ.

Navico nhận tài trợ từ UOB, phục vụ cho hoạt động nuôi trồng thủy sản theo mô hình bền vững. Tính đến hết năm 2024, UOB đã tài trợ 41 tỉ đô cho dự án bền vững toàn ASEAN, trong đó hỗ trợ 19 dự án tại Việt Nam ở lĩnh vực thủy sản, nông nghiệp, năng lượng tái tạo và sản xuất. Năm 2025, ngân hàng cam kết ít nhất 30% khoản vay mới cho doanh nghiệp vừa và lớn gắn với bền vững.

5 nhóm ngành hưởng lợi, doanh nghiệp cần sớm chuẩn bị

Theo ông Lim, các doanh nghiệp sớm thích ứng có thể giành lợi thế về vốn và xây dựng giá trị dài hạn, đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang "xanh hóa" để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Theo đó, có năm lĩnh vực hấp dẫn đang được hưởng lợi từ xu hướng đầu tư xanh. Thứ nhất là lĩnh vực năng lượng tái tạo, bao gồm điện mặt trời, gió và lưu trữ năng lượng, với ưu đãi thuế và đất đai hấp dẫn. Thứ hai là lĩnh vực sản xuất xanh, chẳng hạn như khu công nghiệp phát thải thấp và mô hình cộng sinh công nghiệp.

Nhóm tiếp theo là kinh tế tuần hoàn, bao gồm hoạt động xử lý rác thải thành năng lượng, tái chế pin xe điện và bao bì bền vững. Nông nghiệp cũng sẽ được thúc đẩy bền vững, từ việc tài trợ cho canh tác ít phát thải và tiết kiệm nước đang tăng vọt. Một lĩnh vực lớn khác là giao thông và công trình xanh, bao gồm thúc đẩy xe điện và xây dựng bền vững.

Trên thực tế, những lĩnh vực này không đứng riêng lẻ mà cũng có thể tạo thành hệ sinh thái liên kết, nơi năng lượng tái tạo hỗ trợ sản xuất và xe điện thúc đẩy nhu cầu tái chế.

"Để nắm bắt cơ hội, doanh nghiệp cần tập trung vào 5 chiến lược then chốt", ông Lim nhấn mạnh. Các chiến lược này bao gồm tích hợp ESG vào hoạt động kinh doanh, không chỉ nhằm tuân thủ mà phải tạo ra các giá trị thực, mang lại lợi thế cạnh tranh. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần tăng cường khả năng chống chịu, tức đầu tư vào chuyển đổi số và quản trị rủi ro.

Doanh nghiệp cũng cần có chiến lược tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn. Theo đó, doanh nghiệp có thể chú ý định hướng dự án theo Green Taxonomy; đồng thời xây dựng quan hệ liên ngành, tức kết nối tài chính, công nghệ và chuỗi cung ứng. Nguồn vốn của doanh nghiệp cũng cần được đa dạng, từ trái phiếu xanh, hợp tác công-tư cho đến tài chính hỗn hợp.

"Chuyển đổi xanh của Việt Nam mang đến cơ hội kinh doanh. Những doanh nghiệp liên kết sớm, sẽ định vị mình là những người dẫn đầu trong giai đoạn tăng trưởng tiếp theo", ông Lim nói.

D. Nguyễn