Chuyên gia tội phạm học lên tiếng vụ cán bộ công an tiếp tay 'siêu lừa'

Người có đất bị cáo buộc giúp sức kẻ lừa đảo bán đất

Theo cáo trạng của Viện KSND tỉnh Hưng Yên, Trần Thị Thủy (SN 1989, trú tại huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên) bị truy tố về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo điểm a, khoản 4, Điều 174 Bộ luật Hình sự. Thủy từng bị xử phạt 3 năm tù nhưng được hưởng án treo cũng vì tội danh này, và đã tái phạm ngay trong thời gian chấp hành án. Tổng số tiền mà Thủy bị cáo buộc chiếm đoạt qua các vụ lừa đảo kéo dài gần 10 năm là hơn 24,6 tỷ đồng.

Nguyễn Thọ Lập (SN 1987), cựu cán bộ Công an huyện Tiên Lữ, cùng bị truy tố về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Ngoài Thủy và Lập, ông Hoàng Văn Hải (SN 1958) và bà Nguyễn Thị Tiệp (SN 1962) – vợ chồng làm nghề kinh doanh nhỏ tại thị trấn Vương, bị truy tố về tội “Che giấu tội phạm” theo điểm c, khoản 1, Điều 389 Bộ luật Hình sự.

Cáo trạng thể hiện, tính đến năm 2022, Thủy còn nợ vợ chồng ông Hải – bà Tiệp khoảng 4 tỷ đồng từ một giao dịch mua thửa đất số 1160. Gia đình ông Hải cũng sở hữu thêm 5 thửa đất khác. Thủy và Lập đã từng sử dụng thông tin về các giao dịch trước đây với vợ chồng ông Hải để lừa đảo chiếm đoạt tiền của vợ chồng chị Nguyễn Thị Huệ.

Cuối tháng 11/2022, Thủy tiếp tục đưa ra thông tin gian dối, nhờ Lập xác nhận với chị Huệ rằng anh ta có toàn quyền quyết định việc mua bán đối với 2 trong 5 thửa đất nói trên. Thủy và Lập “nổ” rằng đã mua cả 5 thửa nhưng còn nợ hơn 3 tỷ đồng. Thủy đề nghị chị Huệ tìm người mua 2 thửa với điều kiện đặt cọc trước 3 tỷ đồng để có tiền trả nợ cho ông bà Hải.

Sau khi trả nợ, vợ chồng ông Hải sẽ sang tên toàn bộ 5 thửa cho Lập, để Lập bán lại 2 thửa cho khách của chị Huệ; còn 3 thửa còn lại sẽ được Thủy thế chấp ngân hàng. Để tạo lòng tin, Thủy gửi chị Huệ ảnh sổ đỏ và hợp đồng chuyển nhượng đất từ ông bà Hải sang tên Lập (chưa công chứng).

Khi chị Huệ tìm được khách mua, Thủy viện cớ giá thấp để từ chối bán, dù thực tế cô ta không có quyền sở hữu đất. Thủy tiếp tục nhờ Lập thuyết phục vợ chồng chị Huệ chuyển tiền, và Lập cam kết trước chị Huệ rằng mình là người giao dịch trực tiếp, không có vướng mắc pháp lý, và chỉ cần trả nốt hơn 3 tỷ cho ông bà Hải là có thể sang tên đất.

Vợ chồng chị Huệ tin tưởng và chuyển 1,7 tỷ đồng cho Lập. Sau đó, Thủy chủ động liên hệ bà Tiệp, đề nghị ông bà ký trước các hợp đồng chuyển nhượng đất cho Lập để “tạo lòng tin” nhằm vay tiền của chị Huệ trả nợ – và được đồng ý.

Chiều 28/11/2022, các bên gặp mặt tại nhà ông bà Hải để giao tiền, ký hợp đồng. Tại đây, theo cáo trạng, ông bà Hải xác nhận Thủy – Lập đang mua đất và còn thiếu hơn 3 tỷ, nếu trả đủ sẽ ký chuyển nhượng. Tin tưởng, chị Huệ chuyển tiếp 1,4 tỷ đồng cho Lập, người này sau đó chuyển trả nợ cho bà Tiệp.

Sau cùng, các bên ký hợp đồng, thể hiện Thủy đã nhận hơn 3,8 tỷ đồng tiền đặt cọc để bán 2 thửa đất đứng tên ông bà Hải cho vợ chồng chị Huệ – dù thực tế Thủy không có quyền định đoạt các thửa đất này.

Cáo trạng cho rằng, ông bà Hải - Tiệp đã hỗ trợ Thủy hợp thức hóa một số hợp đồng chuyển nhượng, đóng vai trò nhân chứng, tạo dựng lòng tin với bị hại, từ đó giúp che giấu hành vi phạm tội. Tuy nhiên, vợ chồng ông Hải – bà Tiệp đã có đơn kêu oan gửi đến các cơ quan tiến hành tố tụng, khẳng định không biết, không tham gia, không giúp sức và cũng không hưởng lợi gì từ hành vi của Thủy và Lập.

Trong đơn, ông bà trình bày rằng Thủy và Lập đều là người quen lâu năm, có công việc ổn định, không biểu hiện nghi vấn bất thường. Lập từng là công an, nên không có lý do gì để nghi ngờ hành vi phi pháp của hai người này.

Liên quan đến khoản 1,4 tỷ đồng mà ông bà nhận từ Lập, vợ chồng ông Hải cho biết đó là tiền mà Thủy trả nợ cá nhân trong một giao dịch mua bán đất trước đó, hoàn toàn không liên quan đến các mảnh đất Thủy giới thiệu cho chị Nguyễn Thị Huệ (bị hại). Cũng trong ngày nhận tiền, Thủy có dẫn bị hại đến nhà, nhưng theo lời ông bà, “chỉ chào hỏi xã giao” vì cả hai đang bận bán hàng tạp hóa và không biết các bên trao đổi gì.

Ông Hải – bà Tiệp khẳng định thửa đất là có thật, là chủ sở hữu hợp pháp thửa đất, có quyền bán cho bất kỳ ai. Các giao dịch đều được thực hiện theo đúng quy định pháp luật. Nếu Thủy không mua, có thể bán cho người khác, không có lý do hay động cơ nào để tham gia hoặc che giấu hành vi phạm tội của người khác.

Có đủ yếu tố cấu thành tội “Che giấu tội phạm”?

Theo chuyên gia tội phạm học Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, tội “Che giấu tội phạm”, chỉ cấu thành khi có đủ ba yếu tố pháp lý bắt buộc: Người thực hiện biết rõ tội phạm đã được thực hiện; Có hành vi cụ thể như giúp người phạm tội lẩn trốn, tiêu hủy chứng cứ, cung cấp thông tin gian dối, cản trở điều tra; Hành vi phạm tội gốc đã rõ ràng, có bản án kết tội hoặc ít nhất là quyết định khởi tố hợp lệ.

Việc ký tên làm nhân chứng trong một hợp đồng mua bán đất dân sự không thể bị suy diễn thành hành vi 'che giấu tội phạm' nếu không có bằng chứng họ biết rõ hành vi phạm tội đang diễn ra,” ông Hiếu phân tích.

Ông Hiếu cũng lưu ý: “Tội 'che giấu tội phạm' là tội phụ thuộc – tức chỉ hình thành khi tội phạm gốc được xác lập. Trong khi, thời điểm đó Trần Thị Thủy hiện chưa bị khởi tố. Chính vì thế, việc truy tố ông bà - Hải - Tiệp có nguy cơ dẫn đến oan sai”.

Dưới góc độ luật sư, ông Phạm Đình Thế (Công ty Luật NP Legal) cũng cho rằng quyết định truy tố vợ chồng ông Hải – bà Tiệp có dấu hiệu vi phạm nguyên tắc tố tụng, đặc biệt là nguyên tắc “suy đoán vô tội” được quy định tại Điều 13 Bộ luật Tố tụng Hình sự. “Việc quy kết người bán đất phải biết rõ nguồn gốc tiền mua của bên kia là phi thực tế. Nếu không có chứng cứ rõ ràng, không thể gán ghép người ta đồng phạm hay tiếp tay,” ông Thế khẳng định.

Theo ông, các mâu thuẫn trong lời khai của bị can và bị hại càng cho thấy cần đánh giá thận trọng, khách quan. “Cáo trạng không đưa ra được chứng cứ độc lập nào để chứng minh vợ chồng ông Hải – bà Tiệp có ý thức che giấu hành vi phạm tội, tất cả chỉ là suy đoán chủ quan,” ông nhấn mạnh.

Minh Đức