Chuyên gia S&P Global: NHNN nên giữ dự trữ ngoại hối, giảm công cụ hành chính trong quản lý thị trường tài chính

Bàn về câu chuyện tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam và vai trò của thị trường vốn tại Hội thảo "Tâm điểm Tín dụng Việt Nam 2025: Tăng trưởng, Tín dụng và Thị trường vốn trong kỷ nguyên mới" do FiinRatings và S&P Global Ratings tổ chức sáng 27/2, các chuyên gia quốc tế đã đưa ra khuyến nghị quan trọng về các giải pháp tối ưu hóa nguồn lực tài chính trong kỷ nguyên mới.

Ông Louis Kuijs, Kinh tế trưởng, khu vực châu Á – Thái Bình Dương, S&P Global Ratings đã chỉ ra những cơ hội và thách thức của Việt Nam trong bối cảnh hiện tại khi mà thế giới biến động ngày càng mạnh mẽ, những rủi ro từ cuộc chiến thuế quan của các nước lớn đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến Việt Nam.

Theo ông Louis Kuijs, hiện nay hầu hết các thị trường bên ngoài nước Mỹ thì đều bị tác động bởi những điều xảy ra tại nước Mỹ. Đặc biệt là trong năm 2025, khi Tổng thống Donald Trump đắc cử, những diễn biến mới về việc ông Trump áp thuế với một số quốc gia hay chỉ số CPI của Mỹ vẫn cao hơn kỳ vọng khiến chính sách về lãi suất của Mỹ ở thời điểm hiện tại vẫn chưa rõ ràng.

Tác động đầu tiên là về thương mại, Việt Nam đã từng được hưởng lợi rất nhiều khi là một nền kinh tế mở. Với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ lớn, xuất siêu cũng lớn nên khi Mỹ biến động thì dĩ nhiên Việt Nam sẽ có ảnh hưởng nhất định. Đặc biệt là rủi ro về thuế quan khi Mỹ thâm hụt cán cân thương mại lớn đối với Việt Nam.

Thứ hai là rủi ro về xuất khẩu nếu Trung Quốc bị Mỹ thuế. "Làm thế nào để Việt Nam có lợi thế và tránh ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của Việt Nam bởi Trung Quốc là quốc gia cung cấp nguồn nguyên vật liệu chính của Việt Nam. Vì vậy, cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc là những yếu tố mà chúng ta cần theo dõi", ông Louis Kuijs cho hay.

Phiên thảo luận với các chuyên gia S&P Global Ratings tại Hội thảo

Sử dụng xuất khẩu là công cụ để tăng trưởng GDP

Theo ông Louis Kuijs, trong ngắn hạn, xuất khẩu sang thị trường Mỹ có thể bị sụt giảm do các rủi ro về thuế quan nên các doanh nghiệp cần đẩy mạnh xuất khẩu sang EU hay châu Á. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần tập trung phát triển thị trường nội địa tạo triển vọng trong ngắn hạn và trung hạn.

Quan trọng hơn, nếu Việt Nam dịch chuyển được lên trên nấc thang giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu và làm chủ công nghệ thì sẽ có vị thế tốt hơn trong thập kỷ tới. Bởi trong bối cảnh quốc tế biến động mạnh như hiện nay nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam sẽ dễ bị tổn thương nhưng điều này không có nghĩa là Việt Nam không có cơ hội.

Cơ hội trong thương mại toàn cầu rất dài hạn, khi các doanh nghiệp Việt Nam có thể trở thành một phần của của chuỗi cung ứng toàn cầu thì nền kinh tế sẽ rất phát triển. Hiện nay, Việt Nam vẫn là một nền kinh tế nhị nguyên khi FDI và nền kinh tế trong nước thiếu tính liên kết, chỉ khi nào hai khu vực này kết nối được với nhau thì nền kinh tế mới có động lực để phát triển dài hạn, vị chuyên gia từ S&P Global phân tích.

Theo ông, Việt Nam đã làm rất tốt trong giai đoạn đổi mới đầu tiên, kết nối được chuỗi cung ứng, rất thành công trong việc thu hút dc các Tập đoàn FDI lớn.

Trong làn sóng tiếp theo, để tận dụng được các yêu tố bên ngoài vào thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cần phải có sự tham gia nhiều hơn nữa của các doanh nghiệp nội địa vào chuỗi cung ứng toàn cầu, loại bỏ những rào cản trong lĩnh vực dịch vụ nội địa. Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Đổi mới quản lý, giảm công cụ hành chính

Toàn cảnh Hội thảo

Ông Louis Kuijs cũng nhấn mạnh, để tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cũng cần hướng tới thị trường tài chính, đổi mới quy chế giám sát,.. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang sử dụng những công cụ hành chính để quản lý thị trường tín dụng nhưng khi nền kinh tế phát triển ở mức độ tinh vi hơn thì cần đưa ra các công cụ dựa trên thị trường, định hướng thị trường nhiều hơn.

Khi đó, lãi suất sẽ có vai trò quan trọng, là động lực thị trường, giúp thúc đẩy nguồn vốn một cách hiệu quả hơn. Bởi vì dòng vốn luôn muốn hướng tới các lĩnh vực dựa vào động lực của thị trường. Vì vậy, nên để thị trường vốn làm đúng vai trò, ông Louis Kuijs cho hay.

Về tỷ giá, hiện vẫn chưa rõ liệu có dư địa cho Fed hạ lãi suất trong năm 2025 hay không. Lãi suất ở Mỹ hiện vẫn ở mức khá cao nên đang hút vốn từ các thị trường khác, bao gồm cả Việt Nam. Vì vậy, những rủi ro ngoại hối vẫn đang song hành với Việt Nam.

Trong các năm trước, NHNN đã rất nỗ lực trong việc quản lý chặt chẽ về tỷ giá và sẽ mua lại hoặc bán ra dự trữ ngoại hối khi cần thiết để giữ ổn định tỷ giá.NHNN dùng dự trữ ngoại hối để đảm bảo ổn định của thị trường ngoại hối. Tuy nhiên, công cụ này cũng có rủi ro nhất định đối với thị trường vốn của Việt Nam bởi dự trữ ngoại hối rất quan trọng, đây là một trụ cột tài sản của nền kinh tế.

Khi đồng USD mạnh lên trong nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, áp lực tỷ giá sẽ càng tăng cao, câu hỏi đặt ra khi ấy là Việt Nam vẫn kiểm soát hay để cho thị trường tự điều chỉnh?

Trả lời cho câu hỏi này, vị chuyên gia từ S&P Global đánh giá: Nền tảng tín dụng khá vững chắc, Việt Nam cũng là một trong số ít quốc gia giữ ổn định tỷ giá khá chặt chẽ. Vì vậy, tại thời điểm này chưa thể cân nhắc loại bỏ tất cả các công cụ kiểm soát ngoại hối bởi vẫn còn rất nhiều dư địa trên thị trường.

"Tuy nhiên, có thể linh hoạt hơn để cho phép thị trường gánh chịu những cú hích từ bên ngoài, tương tự như Ấn Độ, quốc gia này cùng từng sử dụng những công cụ dự trữ ngoại hối như Việt Nam để kiểm soát tỷ giá nhưng vừa rồi cũng thay đổi bằng việc cho phép thị trường gánh chịu những cú hích từ bên ngoài", chuyên gia nói.

Hạ An