Chuyển đổi số phát triển kinh tế địa phương

Tại diễn đàn Chuyển đổi số (CĐS) ngành Công Thương ngày 3/12, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, trước yêu cầu phát triển mới, CĐS tiếp tục được xác định là mục tiêu chiến lược và kiên quyết, gắn chặt với chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Đây là động lực quan trọng thúc đẩy tái cơ cấu toàn diện ngành Công Thương đến năm 2030. “Ngành kiên định thực hiện chuyển đổi kép, trong đó số hóa giúp tối ưu chi phí, xanh hóa giúp giảm thiểu tác hại, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, hướng tới phát triển bền vững trong dài hạn” - Thứ trưởng Tân nói.

Ông Hoàng Ninh - Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử (TMĐT) và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, TMĐT tiếp tục là động lực tăng trưởng chính với quy mô B2C (thị trường thương mại điện tử bán lẻ) năm 2024 đạt khoảng 25 tỷ USD, chiếm 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng.

Đáng chú ý, CĐS trong công nghiệp - sản xuất thông minh ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực với chỉ số IIP tăng 8,4% - mức cao nhất trong 5 năm; khoảng 90% doanh nghiệp chế biến - chế tạo đã triển khai một phần giải pháp số; 35% ứng dụng robot và cảm biến trong sản xuất; và 10 - 12% đạt mức nhà máy thông minh 3.0. Bên cạnh đó, lĩnh vực năng lượng tiếp tục chuyển mình mạnh mẽ với việc áp dụng đo đếm thông minh, dữ liệu vận hành thời gian thực, AI dự báo phụ tải, hệ thống EMS trong doanh nghiệp, cùng việc mở rộng các mô hình năng lượng tái tạo.

Ông Ninh nhấn mạnh, kinh tế số Việt Nam năm 2025 dự kiến đạt 39 tỷ USD, tiếp tục nằm trong nhóm tăng trưởng nhanh nhất khu vực; Hơn 40 doanh nghiệp khởi nghiệp AI đã thu hút 123 triệu USD vốn tư nhân; 81% người dùng tương tác với AI hằng ngày và 96% bày tỏ sự tin tưởng vào các tác nhân AI. Từ các kết quả này, ông Hoàng Ninh cho rằng, năm 2026 sẽ là thời điểm ngành Công Thương tạo lập một số đột phá chiến lược, bao gồm chuẩn hóa dữ liệu TMĐT quốc gia, mở rộng mô hình nhà máy thông minh thế hệ 3.0 - 4.0.

Tuy nhiên, không chỉ ở quy mô cấp quốc gia, CĐS đang mang lại những dấu ấn đáng kể trong phát triển kinh tế địa phương, trong đó, nhìn thấy rõ nhất chính là việc người nông dân đã mạnh dạn tham gia đáng kể vào quá trình “số hóa sản xuất, bán hàng”. Theo Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phượng Dực (Hà Nội) Lê Văn Bính, tác động của CĐS ở làng nghề truyền thống của xã được thể hiện rõ nhất qua câu chuyện “đánh thức vùng đất trăm nghề bằng CĐS”.

Ông Bính cho biết, việc CĐS đã giúp làng nghề từng bước tiếp cận thị trường, gia tăng giá trị sản phẩm và nâng cao chất lượng quản lý. Sự chuyển biến từ mô hình kinh doanh thủ công sang mô hình phân phối hiện đại thông qua nền tảng số đã góp phần minh chứng rằng CĐS chỉ thực sự bền vững khi lan tỏa đến từng cấp cơ sở, nơi các hoạt động sản xuất - kinh doanh nhỏ lẻ đang đứng trước yêu cầu mới về đổi mới sáng tạo và tiếp cận thị trường.

Bà Đặng Thùy Trang - Giám đốc đối ngoại Grab Việt Nam khẳng định, các nền tảng số đang trở thành công cụ quan trọng hỗ trợ địa phương phát triển kinh tế số thông qua việc cung cấp hệ sinh thái đa dịch vụ, đáp ứng nhu cầu hàng ngày của người dân, đồng thời thúc đẩy CĐS trong các lĩnh vực du lịch, quảng bá di sản, văn hóa và ẩm thực, từ đó thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển mạnh mẽ.

Dẫn chứng hoạt động CĐS tác động cụ thể đến cách thức làm ăn, kiếm sống của người lao động ở Huế, bà Trang cho biết, thông qua các hoạt động số hóa quán ăn địa phương, quảng bá ẩm thực đa kênh và hỗ trợ TMĐT đã góp phần thúc đẩy dòng chảy hàng hóa, dịch vụ tại địa phương. “Lần đầu tiên các bác tài xích lô Huế truyền thống được hỗ trợ trang trí xe hiện đại, trang bị các thiết bị hỗ trợ, có điểm đón/dừng cố định nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ. Đồng thời làm quen với nền tảng số, có thêm khách hàng, giới thiệu trực tiếp các quán ăn địa phương cho khách hàng qua nền tảng số” - bà Trang nói.

Đại diện Cục TMĐT và Kinh tế số nhận định, cách mà Grab Việt Nam làm đã thể hiện khá rõ vai trò của doanh nghiệp công nghệ trong thúc đẩy CĐS ở cấp địa phương, khi quá trình này không chỉ dừng lại ở xây dựng hạ tầng kỹ thuật mà còn gắn với tổ chức lại dòng dịch vụ, vận tải và phân phối trên nền tảng số. Điều này thể hiện qua việc số hóa loại hình di chuyển truyền thống như Grab xích lô tại Huế, cũng như các sáng kiến thúc đẩy mô hình di chuyển thông minh hoặc tận dụng nền tảng số quảng bá ẩm thực địa phương; Hỗ trợ, hướng dẫn cửa hàng ẩm thực địa phương tiếp cận nền tảng số.

Nhật Thu