Chuyển đổi số kinh tế nông thôn: Cách làm hay từ Phượng Dực - Bài 1: Từ làng quê truyền thống đến 'làng nghề số'

Bài 1: Từ làng quê truyền thống đến “làng nghề số”

Về với Phượng Dực hôm nay, nhờ sức mạnh của công nghệ, khái niệm “livestream”, “bán hàng online” không còn xa lạ. Một hành trình mới đang mở ra, nơi công nghệ song hành để mỗi người dân là một nhà sáng tạo, mỗi sản phẩm làng nghề là một thương hiệu lan tỏa khắp không gian mạng.

Rộn ràng những phiên livestream

Sau hơn 1 giờ đồng hồ di chuyển từ trung tâm Hà Nội với quãng đường khoảng 40km, con đường dẫn vào trung tâm xã Phượng Dực đã hiện ra trước mắt. Thời tiết tuy có mưa nặng hạt nhưng không khí buôn bán sôi động từ một vùng quê ngoại thành là điều chúng tôi cảm nhận rất rõ. Tiếng máy móc sản xuất hòa cùng tiếng nói cười rộn rã phát ra từ không gian “Triển lãm sản phẩm, mẫu thiết kế hàng thủ công mỹ nghệ mới, sáng tạo-sản phẩm làng nghề xã Phượng Dực năm 2025” thu hút đông đảo du khách tham quan. Tại đây, những nghệ nhân tài hoa, tiểu thương từ các ngành nghề đang tất bật cho phiên livestream bán hàng cùng KOC (người tiêu dùng có sức ảnh hưởng lớn trên thị trường).

Vừa bước vào khuôn viên triển lãm, chúng tôi lập tức bị cuốn vào không khí sôi nổi từ phiên livestream của bà Đặng Thị Với-một trong những nghệ nhân tò he kỳ cựu của làng nghề tò he Xuân La-với KOC Saleem. “Bột gạo cùng với tăm tre/ Một làn, một chõng, một xe tung hoành”; “Tò he là nghề du chơi/ Ngày xuân trẩy hội cho đời mãi xuân”... với chất giọng mộc mạc pha chút dí dỏm, bà Đặng Thị Với đã mang đến tiếng cười giòn tan cho những người tham gia tổ chức phiên livestream cũng như niềm vui cho hàng nghìn người xem qua màn hình điện thoại. Người xem không chỉ thấy được quá trình tạo nên những sản phẩm tò he đầy sắc màu mà còn cảm nhận được cả lịch sử, vẻ đẹp, tình yêu nghề trong mỗi nét tạo hình.

Gần 70 năm gắn bó với bột gạo, tăm tre, bà Đặng Thị Với đã trở thành gương mặt quen thuộc trên các buổi livestream quảng bá sản phẩm đặc trưng của quê hương. Từ lúc còn bỡ ngỡ khi thao tác với màn hình điện thoại, giờ đây, bà Đặng Thị Với đã biết cách truyền cảm hứng cho hàng trăm, hàng nghìn người theo dõi phiên livestream. Qua những phiên livestream, có những đơn hàng đã được đặt, có những lời đề nghị mời nghệ nhân tò he về trình diễn, hoặc đơn giản chỉ là lan tỏa tình yêu với tò he. Tuy nhiên, niềm vui lớn nhất, theo bà Đặng Thị Với, là có thể dùng cách mới để làm sống lại nghề cũ.

Người dân xã Phượng Dực livestream bán hàng. Ảnh: CHUNG HOÀNG

Phiên livestream kéo dài suốt 4 giờ đồng hồ còn được đón những vị khách mời đặc biệt là đồng chí Bí thư Đảng ủy xã Lê Văn Bính và Chủ tịch UBND xã Nguyễn Trọng Vĩnh. Đến động viên bà con, không cần giới thiệu, không cần kịch bản, chỉ cần nhìn sản phẩm, các lãnh đạo xã đã nhận ra đó là sản phẩm của cơ sở sản xuất nào. Vừa giới thiệu về những chiếc bàn, chiếc ghế của cơ sở sản xuất Cường Linh, thôn Phú Đôi, vừa trò chuyện trên sóng livestream, giọng đồng chí Bí thư Đảng ủy xã rành rọt, hào hứng chẳng kém gì những MC chuyên nghiệp. Trong khi đó, đồng chí Chủ tịch UBND xã lại thuần thục giới thiệu về những điểm khác biệt của sản phẩm mây tre đan truyền thống địa phương, giới thiệu cách đặt hàng online... Ở góc bên kia, đồng chí Đỗ Đức Muôn, chuyên viên Phòng Kinh tế xã Phượng Dực cũng tất bật không kém khi hướng dẫn, hỗ trợ cách bài trí sản phẩm, kỹ thuật cho các gian hàng đang phát trực tiếp.

Đơn hàng tăng, chi phí giảm

Vừa hoàn thành phần livestream của mình, chị Trần Thị Kim Chi, chủ cơ sở nội thất Cường Linh khoe với chúng tôi, sự xuất hiện của đồng chí Bí thư và Chủ tịch UBND xã trong các phiên livestream đã quá quen thuộc với người dân địa phương. Nhưng điều đáng nói là người dân không cần bỏ ra bất kỳ chi phí nào, từ cơ sở vật chất, ê kíp hỗ trợ đều được chính quyền xã bố trí, người dân chỉ cần chuẩn bị sản phẩm và đăng ký “lên sóng”. Riêng với gia đình chị, thương mại điện tử đã giúp đơn hàng tăng đều, khoảng 10%/tháng. “Vui nhất là bây giờ sản phẩm đi khắp mọi miền Tổ quốc. Đặc biệt, tôi không còn phải trả chi phí chạy quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội, nhất là Facebook”, chị Trần Thị Kim Chi cho biết.

Những ngày cuối tuần, không khí tại các làng nghề ở Phượng Dực càng trở nên sôi động khi nhiều phiên livestream bán hàng được tổ chức. Không chỉ dừng lại ở các buổi livestream, Phượng Dực còn đang hình thành một cộng đồng số năng động. Từ việc chụp ảnh, quay video sản phẩm đến khai thác các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, xây dựng các fanpage, tham gia các sàn thương mại điện tử, mỗi người dân đều trở thành một “nhà sáng tạo” và mỗi sản phẩm làng nghề đều có cơ hội lan tỏa rộng rãi. Những kỹ năng tưởng chừng chỉ dành cho thế hệ trẻ giờ đã được phổ cập đến cả những nghệ nhân lớn tuổi. Nhờ những hoạt động này, trong 8 tháng năm 2025, doanh thu thương mại điện tử của xã đạt 480 tỷ đồng. Doanh thu từ làng nghề ở Phượng Dực cũng tăng gấp 7 lần so với năm 2024.

Chị Vũ Kim Oanh, Trưởng phòng Thương mại điện tử, Công ty TNHH Giải pháp phát triển doanh nghiệp iViet-một trong những chuyên gia đã gắn bó lâu dài với xã Phượng Dực trong phát triển kinh tế số-chia sẻ: “Ban đầu khi tổ chức lớp tập huấn, đa phần học viên là những người trẻ, nhanh nhạy với công nghệ. Người già, nhất là những nghệ nhân lâu năm còn e ngại, không biết cách cầm điện thoại quay, chỉnh khung hình. Nhưng chỉ sau vài buổi thực hành, tất cả họ đã tin chuyển đổi số không chỉ là việc của người trẻ hay chỉ áp dụng ở thành phố lớn. Chuyển đổi số, thương mại điện tử là dành cho người không ngại thay đổi cùng với chiếc điện thoại thông minh”.

Có thể nói, kết quả tích cực từ hoạt động bán hàng qua các nền tảng thương mại điện tử ở Phượng Dực hôm nay là minh chứng sống động cho việc khi tinh thần sáng tạo được kết hợp với công nghệ, khi sự đồng hành của Đảng ủy, chính quyền hòa cùng khát vọng của người dân thì làng nghề truyền thống không chỉ tồn tại mà còn “cất cánh” trong thời đại số.

Xã Phượng Dực được hình thành trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các xã: Phượng Dực, Văn Hoàng, Hoàng Long, Phú Túc, Hồng Minh của huyện Phú Xuyên trước đây. Toàn xã có 18/42 thôn, làng (đạt 48,2%) được công nhận là làng nghề. Hiện nay, toàn xã có 5.211 cơ sở, 238 doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất, kinh doanh.