Chuyển đổi số - Cầu nối 'sống còn' giữa 2 cấp chính quyền địa phương

Sáng 24/7, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ phối hợp với Văn phòng UBND TP Hà Nội tổ chức tọa đàm "Chuyển đổi số - Cầu nối "sống còn" giữa hai cấp chính quyền địa phương". Tọa đàm đã tập trung thảo luận sâu về kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra trong ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào thực tế xây dựng và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Tham dự và trao đổi tại tọa đàm có Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Phạm Đức Long, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng cùng các chuyên gia trong lĩnh vực chuyển đổi số và quản trị địa phương.

Các khách mời tham gia tọa đàm. Ảnh: VGP.

Đặt khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ở vị trí trung tâm

Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đặt ở vị trí trung tâm, không chỉ là động lực tăng trưởng mà còn là yếu tố quyết định năng lực điều hành, quản trị xã hội trong bối cảnh chuyển đổi sâu sắc của thời đại số. Chuyển đổi số không chỉ là công cụ, mà là nền tảng kiến tạo mô hình chính quyền mới - minh bạch, linh hoạt, gần dân và vì dân.

Kể từ ngày 1/7/2025, 34 tỉnh, TP trong cả nước bắt đầu triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (gồm cấp tỉnh và cấp xã). Phát biểu tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số ngày 2/7, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: "Chuyển đổi số chính là hệ thần kinh Trung ương, là cầu nối "sống còn" giữa tỉnh và xã; là bộ não dữ liệu để tổng hợp, phân tích, cảnh báo sớm tình hình, không để xảy ra vùng trũng thông tin".

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 111/CĐ-TTg ngày 17/7/2025 yêu cầu các bộ ngành, địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện thủ tục hành chính, chuyển đổi số giai đoạn đầu vận hành mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Thủ tướng cũng đã nhiều lần nêu rõ, điều quan trọng nhất là chuyển trạng thái từ hành chính quản lý, thụ động chờ người dân, doanh nghiệp tới để giải quyết công việc, sang hành chính kiến tạo phát triển và phục vụ người dân, doanh nghiệp, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể, gần dân, sát dân, tận tụy phục vụ nhân dân.

Với các góc nhìn đa chiều, từ thể chế đến công nghệ, từ cấp Trung ương tới cơ sở, từ lý luận đến thực tiễn, Tọa đàm "Chuyển đổi số - Cầu nối "sống còn" giữa 2 cấp chính quyền địa phương" đã làm rõ một thông điệp xuyên suốt: Chuyển đổi số chính là nền tảng, là phương tiện, và cũng là động lực để xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiệu lực, hiệu quả.

Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn trao đổi tại tọa đàm.Ảnh: VGP.

Bước chuyển mình quan trọng của quản trị địa phương

Ngày 1/7/2025, 34 tỉnh, TP trên cả nước đồng loạt triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, gồm cấp tỉnh và cấp xã đã đánh dấu bước đổi mới căn bản của mô hình tổ chức hành chính tại Việt Nam. Sau 3 tuần đi vào hoạt động, mô hình đã khẳng định sự chuyển biến tích cực, tạo tiền đề nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ công dân.

Ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ), cho biết, đây là bước chuyển mình lịch sử trong tổ chức bộ máy chính quyền địa phương. việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính, chuyển giao quyền hạn từ cấp huyện về cấp xã cùng với áp dụng mạnh mẽ chuyển đổi số đã tháo gỡ nhiều nút thắt trong vận hành, đồng thời nâng cao vai trò và năng lực của chính quyền cấp xã, giúp phục vụ người dân ngày càng tốt hơn.

Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn nhấn mạnh: "Thực tiễn triển khai của các địa phương và qua nắm bắt tình hình của Bộ Nội vụ, Cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo của Chính phủ trong tổ chức vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, cho thấy, mặc dù thời gian đi vào vận hành mới hơn 3 tuần (tính đến nay là 23 ngày) nhưng bước đầu đã có những kết quả rất tích cực".

"Đến nay, bước đầu bộ máy vận hành tương đối trơn tru, hiệu quả, liên thông, thông suốt, quan trọng nhất là không làm gián đoạn quá trình triển khai chuyển tiếp mô hình chính quyền địa phương 3 cấp sang chính quyền địa phương 2 cấp. Cấp xã cũng đã quan tâm hoàn thiện đồng bộ, tổ chức hệ thống chính trị, đặc biệt là chính quyền địa phương cấp xã theo mô hình mới. UBND của 3.321 đơn vị cấp xã trên cả nước đã hoàn thiện tổ chức bộ máy, thành lập các cơ quan chuyên môn, trong đó đặc biệt là Trung tâm Phục vụ hành chính công - nơi giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp ngay từ cơ sở" - ông Phan Trung Tuấn nói.

Thứ trưởng KH&CN Phạm Đức Long khẳng định Bộ đã chỉ đạo quyết liệt trong những tuần đầu thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp tại các địa phương. Ảnh: VGP.

Theo Thứ trưởng KH&CN Phạm Đức Long, kết quả bước đầu của chính quyền địa phương 2 cấp có được là nhờ các giải pháp chuyển đổi số cụ thể và quyết liệt. Bộ KH&CN nhận thức rõ, nền tảng số là một yếu tố vô cùng quan trọng để bảo đảm việc giải quyết thủ tục hành chính cho người dân cũng như điều hành của chính quyền khi sáp nhập các tỉnh cũng như kết thúc một cấp chính quyền, chỉ còn 2 cấp.

Do vậy, Bộ KH&CN đã có hướng dẫn tới 63 tỉnh, TP về các quy trình thủ tục, các bước để nâng cấp các hệ thống thông tin, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân cũng như các hệ thống thông tin chỉ đạo điều hành trên tinh thần chỉ đạo sắp xếp tinh gọn bộ máy của Chính phủ.

Cùng với các địa phương, Bộ cũng chỉ đạo quyết liệt đến các doanh nghiệp phối hợp triển khai, đến ngày 30/6, cơ bản tất cả các hệ thống thông tin, chuyển đổi số của hơn 3.200 xã đã vận hành trơn tru, đáp ứng các yêu cầu. "Chúng ta cũng thấy rằng, ngày 1/7 khi chúng ta chuyển đổi mô hình chính quyền 2 cấp, cơ bản việc cung cấp dịch vụ công, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân cũng như các hoạt động điều hành của chính quyền các cấp và các hội nghị truyền hình từ Trung ương đến địa phương vận hành trơn tru, đáp ứng được các yêu cầu cơ bản đặt ra cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền 2 cấp" - Thứ trưởng Phạm Đức Long nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng nhấn mạnh sự quyết tâm trong triển khai thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp tại Hà Nội. Ảnh: VGP.

Hà Nội vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đồng bộ và xuyên suốt

Ngay khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57 vào cuối năm 2024, Thành ủy, HĐND và UBND TP Hà Nội cũng như các cấp chính quyền của Thành phố xác định rằng đây là chiếc chìa khóa vàng. Nghị quyết này không đơn thuần chỉ là nghị quyết về chuyển đổi số, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo mà quan trọng hơn là thiết kế lại mô hình quản trị đô thị.

Chính vì vậy, trong quá trình triển khai, Thành ủy và UBND đã ban hành các chương trình hành động thông suốt từ cấp thành phố đến cấp quận/huyện thời điểm trước và cấp xã/phường sau này (126 xã/phường). Kinh nghiệm của Hà Nội được gói gọn trong 3 yếu tố: Đồng bộ; Dữ liệu và Chủ động.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng cho biết, Thành phố đã tận dụng tối đa hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin và nguồn nhân lực số để phối hợp chặt chẽ giữa các sở ngành, quận huyện và phường xã. Qua đó, Hà Nội duy trì hoạt động hành chính thông suốt, giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch và khả năng kiểm soát tình hình.

Sau 3 tuần chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, TP Hà Nội đã tiếp nhận 66.000 hồ sơ triển khai các thủ tục. Đến thời điểm này, cơ bản bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp vận hành thông suốt và đồng bộ. Với quan điểm "không ai bị bỏ lại phía sau", trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính và phục vụ người dân, TP Hà Nội đặc biệt quan tâm đến các đối tượng nộp thuế, người già cũng như người khuyết tật, để phục vụ thủ tục hành chính.

"Chúng tôi xác định công nghệ chỉ là công cụ. Con người là trung tâm; đồng bộ trong chỉ đạo; dữ liệu trong vận hành; và chủ động trong triển khai… chính là bài học lớn nhất mà TP Hà Nội đã vận hành đồng bộ và xuyên suốt trong 3 tuần vừa qua" - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng chia sẻ.

Phường Cửa Nam - một điểm sáng điển hình trong việc ứng dụng chuyển đổi số trong 3 tuần đầu triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Tại phường Cửa Nam, một điểm sáng điển hình trong việc ứng dụng chuyển đổi số, bà Trịnh Ngọc Trâm - Phó Chủ tịch UBND phường cho biết: "Chuyển đổi số giúp phường cập nhật dữ liệu tức thời từ cấp trên, phục vụ công tác quản lý hiệu quả hơn. Các thủ tục hành chính được giải quyết nhanh gọn, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Hệ thống cảnh báo sớm trên nền tảng số giúp phường ra quyết định chính xác và kịp thời với các tình huống phát sinh".

Ngoài việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, phường còn chú trọng công tác đào tạo cán bộ sử dụng công nghệ thông tin, giúp tổ chức bộ máy vận hành hiệu quả hơn, đồng thời tạo sự đồng thuận trong cộng đồng dân cư.

Sau 3 tuần vận hành, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chứng tỏ sức sống mạnh mẽ và hiệu quả trong điều hành, phục vụ, gần dân hơn, minh bạch hơn. Chuyển đổi số được Bộ KH&CN triển khai mạnh mẽ và quyết liệt, đóng vai trò cầu nối "sống còn" liên kết chặt chẽ giữa tỉnh và xã, giảm thiểu vùng trũng thông tin, tạo ra bước đột phá trong quản lý hành chính và tương tác với người dân.

Hà Nội và phường Cửa Nam là những ví dụ sinh động, cho thấy ứng dụng thành công công nghệ, nâng cao năng lực cán bộ và tổ chức bộ máy vận hành hiệu quả, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng thuận lợi.

Kinh nghiệm quý báu từ các địa phương sẽ tiếp tục được tổng hợp, đúc rút nhằm hoàn thiện quy trình, nâng chất hệ thống công nghệ và nhân rộng mô hình trên toàn quốc, đưa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trở thành nền tảng căn bản của cải cách hành chính Việt Nam thời kỳ mới.

Quỳnh Anh