Chuyển đổi số bằng thay đổi thói quen để thanh toán không dùng tiền mặt

Trên con phố Xuân Thủy (phường Cầu Giấy, Hà Nội) những ngày cuối thu, hương cốm xanh thoang thoảng từ gánh hàng rong của bà Nguyễn Thị Ngà (58 tuổi) khiến bất cứ ai đi qua cũng khó lòng không dừng lại. Bà Ngà đã gắn bó với gánh cốm suốt hơn 30 năm, chiếc mẹt tre nhỏ luôn đầy ắp những gói cốm bọc lá sen, đơn giản mà tinh tế, là hương vị đặc trưng của mùa thu Hà Nội.

Nhưng giờ đây, bên cạnh những gói cốm, bà còn treo thêm một tấm bảng nhỏ in mã QR, khiến nhiều người không khỏi ngạc nhiên và thích thú. Chỉ cần giơ điện thoại, khách hàng có thể thanh toán trong tích tắc.

Bà Ngà tâm sự: "Trước kia việc bán cốm chủ yếu bằng tiền mặt, đôi lúc gặp phiền toái. Khách mua một vài gói nhỏ nhưng đưa tờ tiền mệnh giá lớn, tôi phải loay hoay đổi tiền. Hồi đầu nghe nói thanh toán QR, tôi còn chẳng hiểu là gì. Sau hỏi hàng xóm rồi con cháu, được hướng dẫn, tôi mới biết là chỉ cần có điện thoại, khách quét một cái là xong. Mình không phải giữ nhiều tiền lẻ, lại an toàn hơn vì không cầm nhiều tiền mặt”.

Gánh cốm xanh có mã QR của bà Nguyễn Thị Ngà. Ảnh: Minh Ngọc

Trên phố Chùa Láng (phường Láng, Hà Nội), gánh hàng trứng luộc của bà Phạm Thị Thu (67 tuổi) cũng đã áp dụng thanh toán bằng mã QR. Hình ảnh những quả trứng luộc còn bốc hơi nóng, đặt gọn trong chiếc thúng nhỏ, nay có thêm tấm bảng ghi rõ “Thanh toán QR"

Bà Thu chia sẻ, ban đầu bà khá bỡ ngỡ, sợ công nghệ phức tạp. Nhưng khi được hướng dẫn, bà thấy cách làm rất đơn giản, thậm chí tiện lợi hơn nhiều so với việc phải lo tiền thừa thiếu.

"Nhiều bạn trẻ hay mua vài quả trứng ăn vội trên đường đi làm. Có hôm khách không mang tiền mặt, trước đây thì chịu, còn giờ chỉ cần quét mã là xong. Tôi cũng thấy yên tâm hơn, không lo giữ nhiều tiền trong túi”, bà Thu cho biết.

Gánh hàng rong của bà Thu được nhiều khách lựa chọn vì có mã QR chuyển khoản nhanh chóng. Ảnh: Minh Ngọc

Bà Thu chia sẻ rằng do tuổi đã cao, bà không quen dùng điện thoại thông minh để kiểm tra giao dịch nên hiện nay sử dụng mã QR của con trai. Mỗi tối về, hai mẹ con lại ngồi cùng nhau rà soát các khoản thanh toán trong ngày. Bà cho biết, bản thân luôn tin tưởng vào người mua hàng, và may mắn là đến nay chưa gặp trường hợp nào “lọt” khách không trả tiền.

Theo bà, mã QR có thể vẫn là rào cản với nhiều người bán hàng lớn tuổi vì sự lạ lẫm, nhưng bà vẫn muốn sử dụng để mang lại sự tiện lợi cho khách, đồng thời coi đó như một cơ hội để bản thân “chuyển mình” cùng xã hội. Việc có QR cũng giúp thu hút thêm nhiều khách hàng, bởi họ không còn e ngại chuyện ăn xong lại lúng túng vì không có tiền mặt để thanh toán.

Nguyễn Thu Trang (sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) cho hay, cô thường mua cốm ở đường Xuân Thủy sau giờ học.

“Mỗi lần mua chỉ vài chục nghìn nhưng nhiều khi không có tiền lẻ, phải loay hoay đổi. Từ ngày nhìn thấy các cô bán hàng rong có mã QR, tôi mạnh dạn mua hàng hơn. Thời buổi bây giờ, ít ai cầm nhiều tiền mặt trong người, nhất là sinh viên. Việc người bán hàng có mã QR sẽ giúp quá trình mua bán vừa nhanh, vừa tiện, tôi trong vai trò khách hàng lại thấy vui vì hàng rong Hà Nội cũng đang thay đổi”, Trang nói.

Việc áp dụng mã QR cũng giúp tăng tính minh bạch và an toàn trong giao dịch. Với người bán, số tiền thu được sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản, giảm rủi ro. Với khách mua, đặc biệt là khách nước ngoài, họ cảm thấy yên tâm hơn khi có thể thanh toán dễ dàng bằng ứng dụng ngân hàng hoặc ví điện tử quen thuộc. Đây cũng là một hình thức quảng bá hình ảnh Hà Nội hiện đại, năng động nhưng vẫn giữ được nét truyền thống trong mắt bạn bè quốc tế.

Tất nhiên, quá trình này cũng không tránh khỏi khó khăn. Bà Ngà cho biết: "Ban đầu tôi phải làm quen với việc mở ứng dụng ngân hàng, kiểm tra tin nhắn báo tiền. Có lúc mạng chậm, giao dịch bị gián đoạn, tôi lo lắng không biết đã nhận tiền chưa. Nhưng rồi cũng quen dần, bây giờ tôi thấy mình tự tin hơn, cũng học được thêm cái mới".

Đối với nhiều người, việc quét một mã QR khi mua vài gói cốm hay vài quả trứng có thể chỉ là chi tiết nhỏ. Nhưng với những người bán rong, đó là sự thay đổi lớn trong cách họ tiếp cận khách hàng, là minh chứng rằng họ cũng đang đồng hành cùng thành phố trên con đường chuyển đổi số. Và hơn hết, đó là sự khẳng định rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình hiện đại hóa của Hà Nội, kể cả những gánh hàng rong giản dị, mộc mạc vốn đã trở thành biểu tượng của đời sống phố thị.

Minh Ngọc