Chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch:Cần sớm có lộ trình, chính sách hỗ trợ

Cùng với đó, dư luận cũng mong muốn Nhà nước sớm công bố lộ trình, cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể trong việc chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch, thân thiện với môi trường.

Người tham gia giao thông sử dụng xe điện tại Hà Nội. Ảnh: Phạm Công

“Cuộc đua” xe điện

Đón bắt chủ trương chuyển đổi giao thông xanh của Chính phủ và thành phố Hà Nội, các hãng sản xuất ô tô, xe máy đã khẩn trương đầu tư, phát triển các mẫu xe điện thân thiện với môi trường. Đi đầu phải kể đến Vinfast với hàng loạt mẫu ô tô điện như VF3, VF5, VF6, VF7, VF8… và xe máy điện như Klara Neo, Vento Neo, EVO Neo, Evo Lite Neo… Hãng Honda cũng đã cho ra mắt thị trường hai dòng xe máy điện CUV e, ICON e. Hãng xe tư nhân Datbike cho ra mắt các dòng xe điện QUANTUM S1, QUANTUM S2, QUANTUM S3…

Một số đơn vị trên địa bàn Thủ đô cũng đã lên kế hoạch cung cấp loại hình xe máy điện công cộng. Trong đó Công ty cổ phần Vận tải số Trí Nam đã báo cáo thành phố song song với việc phát triển dịch vụ xe đạp công cộng, cho phép đơn vị sử dụng xe máy điện để dần thay thế xe đạp điện hiện tại.

“Loại hình xe đạp sẽ dùng phục vụ các chuyến đi dưới 500m để kết nối người dân từ điểm đặt trạm xe đạp đến khu vực trung tâm thương mại, điểm đỗ, nhà chờ xe buýt, ga đường sắt đô thị, khu vực đông dân cư. Loại hình xe máy điện để phục vụ các chuyến đi phạm vi 7-10km, giúp người dân có thể di chuyển tùy ý trong khu vực Vành đai 1. Số lượng xe máy điện nếu phát triển đủ lớn sẽ góp phần đáng kể thay thế xe máy cá nhân. Cùng với đó, Trí Nam đề xuất thí điểm triển khai mô hình trạm sạc đa năng kết hợp đổi pin phục vụ xe đạp điện, xe máy điện công cộng và xe máy điện cá nhân trên địa bàn thành phố”, đại diện Công ty cổ phần Vận tải số Trí Nam thông tin.

Công ty cổ phần Vận tải số Geleximco cũng đề xuất đầu tư xây dựng mạng lưới xe đạp điện dùng chung hiện đại, kết nối với giao thông công cộng nhằm phục vụ các chuyến đi có bán kính dưới 5km. Giai đoạn đầu sẽ triển khai trong khu vực Vành đai 1, các trường đại học, khu đô thị, sau đó mở rộng ra Vành đai 2, Vành đai 3. Về lộ trình triển khai, Geleximco đề xuất tháng 1-2026 đầu tư 1.000-2.000 xe đạp điện; đến tháng 7-2026 là 5.000 xe và đến tháng 12-2028 đạt quy mô 20.000-30.000 xe.

Mong chờ cơ chế

Khẳng định giao thông xanh, thông minh là xu hướng tất yếu, song không ít người dân vẫn bày tỏ băn khoăn về cơ chế, chính sách khuyến khích chuyển đổi phương tiện từ xe chạy xăng sang sử dụng năng lượng sạch. “Giá xe máy điện hiện vẫn khá cao, ví dụ như xe Honda ICON e cộng thêm tiền mua pin, tiền thuế, đăng ký biển số vào khoảng 40 triệu đồng/xe; các dòng xe máy điện của Vinfast phổ biến khoảng 20 triệu đồng/xe. Trong khi đó, xe máy tôi đang sử dụng mới mua khoảng 2 năm, còn rất mới. Nhà nước nên quy định lộ trình chuyển đổi, hạn chế phương tiện theo từng bước, giãn tiến độ thời gian và chỉ nên cấm hoặc hạn chế các phương tiện cũ, không đạt chuẩn khí thải”, anh Nguyễn Trung Thành (phường Vĩnh Tuy, Hà Nội) kiến nghị.

Giám đốc đối ngoại của Grab Việt Nam Đặng Thùy Trang cho biết, rất nhiều lái xe của Grab sẽ là đối tượng chịu tác động khi Nhà nước thực hiện chủ trương chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Grab đã thực hiện khảo sát với các lái xe, kết quả cho thấy có tới 60% lái xe lo ngại về vấn đề trạm sạc do phần lớn là người ngoại tỉnh, phải thuê trọ; 52% lái xe cho rằng mức giá xe điện hiện còn cao, thực sự là gánh nặng và 58% lái xe cho biết chỉ có thể trả góp mua xe ở mức 2 triệu đồng/tháng. Trường hợp thành phố Hà Nội có chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện cho người dân thì các tài xế của Grab là người ngoại tỉnh có được hưởng hay không?

Đại diện Công ty cổ phần Vận tải số Trí Nam cũng kiến nghị có cơ chế hỗ trợ về pháp lý và công nhận dịch vụ cũng như hỗ trợ chính sách triển khai đối với mô hình thí điểm trạm sạc đa năng kết hợp đổi pin mà đơn vị đang đề xuất.

Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long, Sở đã xây dựng dự thảo nghị quyết của HĐND thành phố về chính sách, biện pháp hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch và đang tổ chức lấy ý kiến các cơ quan, đơn vị, cá nhân liên quan. Một số chính sách nổi bật gồm: Hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho người dân có phương tiện xe máy chạy xăng hoặc diesel tại các vùng phát thải thấp khi chuyển đổi sang phương tiện xanh; đề xuất các mức hỗ trợ tài chính cho người dân chuyển đổi từ xe xăng, dầu sang xe "xanh", với các mức khác nhau tùy thuộc vào hộ cá nhân, cận nghèo và nghèo; hỗ trợ vay vốn ưu đãi với lãi suất 3-5%/năm, hạn mức 100% giá trị hợp đồng, thời gian vay tối đa 5 năm cho các đơn vị dịch vụ công ích... Cùng với đó là cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng, trạm sạc…

Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã yêu cầu UBND thành phố Hà Nội (cùng với thành phố Hồ Chí Minh) công bố sớm lộ trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh, kèm theo các chính sách hỗ trợ cụ thể, khả thi để người dân và doanh nghiệp đồng thuận, thực hiện; Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành các chính sách về thuế, phí, chính sách hỗ trợ để khuyến khích phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, hỗ trợ tài chính để người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh và sử dụng giao thông công cộng, hoàn thành trong quý IV-2025.

Tuấn Lương