Chuyển dịch năng lượng là con đường tất yếu của Việt Nam

Sáng 29/7, Diễn đàn "Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới" đã được tổ chức nhằm tạo ra không gian đối thoại, chia sẻ và kết nối giữa các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và các bên liên quan để cùng nhau trao đổi, đánh giá thực trạng, nhận diện cơ hội, thách thức và đề xuất các giải pháp đột phá cho ngành năng lượng.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho rằng: "Cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, cùng với những thách thức toàn cầu như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và cạn kiệt tài nguyên, đòi hỏi một cuộc chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ. Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường".

Ông Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội.

Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao để phục vụ cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. Theo dự báo của Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng sẽ tăng trưởng khoảng 8-10%/năm trong những năm tới.

Các nguồn năng lượng sơ cấp như thủy điện, than đá và dầu khí đang dần cạn kiệt, khiến Việt Nam phải phụ thuộc vào nhập khẩu từ năm 2015. Trong khi đó, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3,2% GDP hàng năm.

Do đó, ông Tạ Đình Thi nhấn mạnh: "Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường".

Ông Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) chia sẻ: "Từ một quốc gia thiếu điện, đến nay, chúng ta đã xây dựng được một hệ thống năng lượng tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao, được bàn bè thế giới thán phục, đánh giá cao".

Ông Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA).

Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 55 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, Việt Nam đã có những bước tiến nhanh trong phát triển năng lượng tái tạo.

Chỉ trong một thời gian ngắn, Việt Nam đã trở thành một điểm sáng của khu vực Đông Nam Á về phát triển điện mặt trời và điện gió, đưa tỉ trọng nguồn năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện tăng lên một cách đáng kể. Đây là minh chứng rõ nét cho thấy sự đúng đắn trong chủ trương của Đảng và sự nỗ lực to lớn của cả hệ thống chính trị, của các doanh nghiệp và các nhà khoa học.

Tuy nhiên, ông Phan Xuân Dũng cũng chỉ ra bốn thách thức lớn của ngành năng lượng. Thứ nhất, an ninh năng lượng đối mặt rủi ro khi nguồn cung trong nước suy giảm, trong khi nhu cầu điện tiếp tục tăng mạnh. Thứ hai, quá trình chuyển dịch sang năng lượng sạch còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là tình trạng quá tải hệ thống truyền tải do phát triển ồ ạt năng lượng tái tạo.

Thứ ba, khung pháp lý và chính sách đầu tư chưa hoàn thiện, chưa đủ sức hút nhà đầu tư. Thứ tư, năng lực công nghệ trong nước còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào thiết bị và chuyên gia nước ngoài, tiềm ẩn rủi ro về chi phí và an ninh công nghệ.

"Những thách thức này đặt ra cho chúng ta bài toán lớn: Làm thế nào vừa bảo đảm an ninh năng lượng cho phát triển, vừa thực hiện thành công cam kết đưa mức phát thải ròng về không vào năm 2050 như Thủ tướng Chính phủ đã tuyên bố tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc COP26", ông Dũng đặt câu hỏi.

Từ đó, ông Dũng nhấn mạnh: "Vai trò của khoa học và công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đảng ta đã khẳng định: "Phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội".

Do đó, Việt Nam cần một tư duy mới, cách tiếp cận mới và cần một cuộc cách mạng thực sự trong lĩnh vực năng lượng. Đối với ngành năng lượng, khoa học công nghệ chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội.

Ông Phan Xuân Dũng khẳng định chuyển dịch năng lượng là một hành trình đầy thách thức, nhưng là xu thế không thể đảo ngược, là con đường tất yếu để Việt Nam hướng tới một tương lai thịnh vượng, bền vững. "Để thành công, chúng ta cần sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp và đặc biệt là sự đóng góp trí tuệ, sáng tạo của đội ngũ các nhà khoa học", ông Dũng nói.

Nguyễn Phương Anh