Chuyện của... dứa thơm (Bài 1): Trên đất nông trường

Thu hoạch dứa ở Nông trường Thống Nhất.

Đời sống bà con đi lên cũng nhờ... dứa

Kỷ niệm về cây dứa, có nhiều, như ở Nông trường Thống Nhất này (Công ty TNHH MTV bò sữa Thống Nhất Thanh Hóa, xã Yên Phú), nếu được nói điều gì đó về cây dứa, thì người nông dân gói ghém trong 3 từ, rằng, đấy là “cây của trời”.

Mà đúng là “cây của trời” thật. Cây dứa được mùa cũng nhờ trời, thất bát cũng do trời. Cây dứa được mùa thì còn gì bằng như mang cả “một trời no ấm”.

Đất nông trường có hơn 1.000ha dứa với gần 900 hộ nhận khoán trồng dứa. Tất nhiên, ngoài cây dứa còn có mía, có ngô,... nhưng chủ yếu vẫn là dứa. 2 năm nay, người trồng dứa hớn hở, mừng vui bởi... “trúng mùa, được giá”. Trên đất nông trường, dứa cho năng suất khoảng 50 - 60 tấn/ha, lợi nhuận từ 200 - 300 triệu đồng/ha. Những con số biết nói, đủ để thấy hiệu quả kinh tế từ cây dứa. Nói như vậy, không có nghĩa là trước đó, cây dứa không đem lại giá trị. Ngược lại, dứa thơm đã mang lại thu nhập ổn định cho người nông dân. Nếu không, sao có thể gắn bó đến giờ? Tuy nhiên, vượt trội nhất phải kể đến niên vụ 2024 - 2025, dứa càng khẳng định giá trị.

Dứa về trên đất nông trường tự bao giờ? Trưởng phòng Kinh tế xã Yên Phú là ông Nguyễn Đình Toản, nhớ lại: “Từ khoảng thời gian 1979 – 1981. Trước đó, là cây cao su, cà phê, mía... Bởi đất cằn cỗi, nghèo dinh dưỡng nên chỉ có thể canh tác được những cây ưa khô hạn này”.

Tuy nhiên, trong số đó, “thọ” nhất vẫn là cây mía và cây dứa. Dù vậy, về sau này, cây dứa lại chiếm ưu thế hơn do bà con thấy được hiệu quả kinh tế từ cây dứa cao gấp nhiều lần so với cây mía. Khi cây dứa “bén duyên”, đời sống người nông dân cũng dần thay đổi mà đến giờ, một số bà con vẫn nói vui rằng, vì chuyển đổi sang cây dứa nên mới có xe máy mà đi...

Vui nhưng là thật, bởi nói đến cây dứa là nói đến sự ấm lòng. “Chúng tôi là thế hệ sau, lớn lên tiếp cận", anh Thiều Quang Hòa, một hộ nhận khoán trồng dứa nói. “Lúc đó, canh tác, giá cả khó khăn hơn bây giờ. Thất bại về cây dứa? Tất nhiên, dứa trồng có lúc mất mùa, mất giá thì cũng coi như thất bại nhưng cũng tùy từng thời điểm. Riêng bản thân tôi đã có hơn 20 năm gắn bó với cây dứa. Gia đình tôi sống được cũng nhờ dứa. Đời sống bà con đi lên cũng từ dứa”.

Anh Thiều Quang Hòa đồng thời là đội trưởng đội 3 của nông trường. Đội 3 cũng là đội có nhiều cái nhất: Đội có nhiều nhất số hộ nhận khoán trồng dứa với hơn 300 hộ và với diện tích cũng lớn nhất, gần 300ha.

Từ thực tế cho thấy, cây dứa đã và đang đứng vững ở mảnh đất khó này. Đây được xem là sự lựa chọn đúng đắn của người nông dân. Nếu làm bài toán so sánh, lấy mốc thời gian trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây thì việc dịch chuyển sang cây dứa với tốc độ khá nhanh. Thời điểm của năm 2014, dứa trên đất Nông trường Thống Nhất với diện tích là 610ha thì đến năm 2025 tăng lên 1.090ha, trong khi đó cây mía từ 400ha, giảm xuống chỉ còn 57ha. Về giá dứa bình quân cũng tăng dần trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây, có thời điểm thấp nhất là 2.500 đồng/kg thì hiện nay là 7.400 đồng/kg.

Dứa đạt sản lượng, không có gì ngạc nhiên

Lại nói thêm về cây mía, đã có khoảng thời gian, mía được coi là “cây cứu đói” cho nhiều hộ dân ở các huyện miền núi xứ Thanh, trong đó có huyện Thạch Thành (cũ), đặc biệt là khi Nhà máy mía đường Việt – Đài được xây dựng trên đất Thạch Thành vào năm 1996 thì lúc này giá trị của đất nông nghiệp mới thực sự phát huy hiệu quả. Cây mía về, người dân mới tiếp cận khoa học kỹ thuật, mới nghĩ đến tư duy về sản xuất hàng hóa. Từ năm 1996 – 2004, đây được xem là thời kỳ “hoàng kim” của cây mía còn cây dứa lúc này chỉ chiếm một diện tích nhỏ.

Chăm sóc dứa.

Tuy nhiên, từ năm 2006 trở lại đây, cây dứa đã “lên ngôi”. Tại Nông trường Vân Du, xã Vân Du (Công ty TNHH MTV cao su Thanh Hóa) hiện có hơn 600ha dứa với gần 500 hộ nhận khoán trồng dứa. Có thời điểm, cây dứa nông trường đã xuất khẩu sang Nga. Ông Lê Văn Dũng, cán bộ Văn phòng xã Vân Du, (nguyên là Chủ tịch UBND xã Thành Vân, huyện Thạch Thành (cũ) - PV), người đã từng gắn bó nhiều năm với cây dứa cho biết: “Với nông dân bây giờ, nói đến đạt sản lượng về dứa thì điều đó không có gì ngạc nhiên vì bà con đã áp dụng thành công tiến bộ khoa học kỹ thuật, đơn cử như cho cây dứa ra quả chính vụ, xử lý trái vụ để nâng cao giá trị kinh tế. Thực tế, cây dứa không bao giờ mất hẳn ở đất này, ngay cả khi giá dứa “xuống đáy” thì bà con vẫn đeo đẳng với cây dứa... Có điều đặc biệt, khoảng một vài năm trở lại đây, đã có một số hộ trồng dứa ở tỉnh ngoài cũng về trên đất Vân Du để... trồng dứa, phát triển kinh tế”.

Thanh Hóa là địa phương có diện tích trồng dứa lớn của cả nước với gần 4.000ha. Trong đó, có 1.300ha thuộc các nông, lâm trường và doanh nghiệp liên kết, còn lại là của các hộ dân. Trên đất nông trường, ở đấy bạt ngàn những cánh đồng dứa. Và cũng chẳng riêng gì đất nông trường mà “ở đâu có dứa ở đó có tình yêu”, là tình yêu của cây - đất - trời, cứ thế hòa quyện, mang “lộc” đến cho người...

Bài và ảnh: BẰNG AN