Chuyển Cơ quan điều tra Bộ Công an về vi phạm của các doanh nghiệp vàng: Cần truy đến cùng

Tiến hành thanh tra một số doanh nghiệp kinh doanh vàng như: Công ty cổ phần Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI (Tập đoàn DOJI), Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu (BTMC), Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn - SJC, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phát hiện hàng loạt vi phạm, xử phạt hàng tỷ đồng.

Một điểm kinh doanh vàng Bảo Tín Minh Châu. Ảnh: X.N.

Tại Tập đoàn DOJI, ngoài việc phát hiện vi phạm về chứng từ, hóa đơn mua, bán vàng giữa Tập đoàn DOJI với TPBank và việc bán vàng nguyên liệu của một số cá nhân cho Tập Đoàn DOJI... Ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, Thanh tra NHNN đã có báo cáo một số vụ việc qua thanh tra hoạt động kinh doanh vàng tại Tập đoàn DOJI phát hiện có vi phạm pháp luật. Thống đốc NHNN đã phê duyệt và có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý. Thanh tra NHNN cũng quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Tập đoàn DOJI liên quan đến một số vi phạm quy định về hoạt động phòng, chống rửa tiền… với tổng số tiền phạt hơn 1,3 tỷ đồng.

Đối với Công ty BTMC, Thanh tra NHNN cũng phát hiện một số vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế… trong hoạt động kinh doanh vàng. NHNN đã có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý. Đồng thời, Thanh tra NHNN đã xử phạt đối với Công ty BTMC liên quan đến một số vi phạm quy định về hoạt động phòng, chống rửa tiền và chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng với tổng số tiền phạt hơn 2, 6 tỷ đồng.

Còn tại Công ty SJC, ngoài việc xử phạt hơn 2,1 tỷ đồng đối với Công ty SJC về các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng, chống rửa tiền… NHNN đã có văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại Công ty SJC sang Bộ Công an để điều tra, xử lý.

Dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (Đoàn luật sư TP Hà Nội) đánh giá, việc NHNN chuyển thông tin các vụ việc vi phạm của các doanh nghiệp kinh doanh vàng sang Bộ Công an điều tra, xử lý cho thấy bản chất vụ việc không còn dừng ở xử phạt hành chính, mà có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự.

Điều khiến dư luận bức xúc là các hành vi vi phạm như định giá tùy tiện, báo cáo không trung thực, bán vàng qua app chưa được cấp phép... không phải là chuyện mới, thậm chí đã tồn tại kéo dài. Câu hỏi đặt ra là tại sao những vi phạm đó lại chỉ được phát hiện khi dư luận, thị trường lên tiếng gay gắt? Trách nhiệm ở đây không chỉ thuộc về doanh nghiệp mà còn có thể nằm ở cơ quan quản lý, những người được giao quyền kiểm tra, giám sát nhưng đã chưa làm “đến nơi đến chốn”.

“Theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự 2015, cá nhân thuộc cơ quan nhà nước mà thiếu trách nhiệm, để xảy ra hậu quả nghiêm trọng có thể bị xem xét xử lý hình sự. Việc thanh tra chỉ phát hiện sai phạm khi dư luận đã sôi sục rõ ràng là biểu hiện của sự buông lỏng quản lý kéo dài, cần được điều tra một cách độc lập và khách quan, kể cả đối với người có thẩm quyền” - luật sư Tuấn nêu quan điểm.

Trước vấn đề, các doanh nghiệp bị xử phạt hành chính một vài tỷ đồng, trong khi họ là những đơn vị có doanh thu hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tỷ đồng, mức phạt liệu có đủ sức răn đe? Luật sư Tuấn cho rằng: Mức xử phạt hành chính hiện nay đối với một số hành vi vi phạm nghiêm trọng của doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh vàng, đặc biệt là trốn thuế, thao túng thị trường, hoặc bán hàng qua nền tảng số không phép... đang trở nên quá nhẹ, thậm chí có thể bị xem là “phí sai phạm”. Thực tế đã cho thấy, khi chi phí vi phạm thấp hơn lợi nhuận thu được, thì doanh nghiệp sẽ “không biết sợ” và sẽ tiếp tục vi phạm.

Theo quan điểm của luật sư Tuấn, với các dấu hiệu như vậy, cơ quan chức năng có thể xem xét trách nhiệm hình sự, không chỉ xử lý hành chính. Nếu phát hiện hành vi có tổ chức, có sự hợp thức hóa sổ sách, hoặc cố tình che giấu thông tin để trốn tránh nghĩa vụ thuế, có thể khởi tố theo các tội danh như: trốn thuế, lừa dối khách hàng, rửa tiền… tùy theo mức độ vi phạm. Quan trọng hơn, cần chuyển từ tư duy “phạt cho tồn tại” sang “xử lý để tái lập kỷ cương”. Không thể để những đơn vị từng lũng đoạn thị trường tiếp tục đóng vai trò chi phối sau khi vi phạm mà không chịu hệ quả gì nghiêm khắc.

Bàn về vấn đề làm sao để vừa xử nghiêm, vừa lập lại trật tự trên thị trường vàng, luật sư Tuấn cho rằng, đầu tiên, cần điều tra mở rộng không chỉ doanh nghiệp, mà cả quá trình giám sát, thanh tra trong nhiều năm qua. Nếu để xảy ra sai phạm kéo dài mà không bị phát hiện, cần làm rõ có hay không dấu hiệu dung túng, lợi ích nhóm hoặc thiếu trách nhiệm nghiêm trọng. Thứ hai, siết chặt quản lý vàng số, các hoạt động mua bán qua app, ví điện tử… đang có dấu hiệu bị buông lỏng. Đây là mảnh đất màu mỡ cho hành vi “rửa tiền” công nghệ cao, nếu không có hành lang pháp lý rõ ràng và công cụ giám sát hiệu quả. Thứ ba, nâng chế tài xử phạt với tổ chức, nếu vi phạm là có hệ thống, có tổ chức thì cần xử lý mạnh tay, bao gồm đình chỉ hoạt động, rút giấy phép, phong tỏa tài khoản hoặc khởi tố pháp nhân... Không thể chỉ xử lý cá nhân rồi thay người, để bộ máy từng có sai phạm vẫn hoạt động bình thường.

Đức Sơn