Chương trình không gian NASA gặp khó vì 'rạn nứt' liên minh Trump-Musk

Tàu vũ trụ Dragon-6 được ghép nối với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) ngày 3/3/2023. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Theo tờ Washington Post, tuần trước, trong cuộc “khẩu chiến” với ông chủ Nhà Trắng, tỷ phú Musk tuyên bố sẽ ngừng phóng tàu vũ trụ Dragon. Động thái này được cho là khiến SpaceX không thể đưa các phi hành gia đến Trạm Vũ trụ quốc tế (ISS) hỗ trợ các dự án không gian của NASA.

Mặc dù sau đó, ông Musk đã rút lại lời đe dọa song điều này đã khiến các quan chức tại NASA và tại Lầu Năm Góc lo ngại.

Phản ứng lo lắng tại cơ quan an ninh quốc gia và không gian đã làm nổi bật những rủi ro về sự phụ thuộc của chính phủ Mỹ vào SpaceX cho các nhiệm vụ quan trọng, bao gồm cả các nhiệm vụ tối mật. Với các hợp đồng với chính phủ trị giá hàng tỷ USD, SpaceX làm nhiệm vụ đưa người và hàng hóa lên ISS, phóng vệ tinh cho Lầu Năm Góc và phát triển các vệ tinh được các cơ quan tình báo sử dụng. Mối lo ngại càng gia tăng khi các đối thủ cạnh tranh khó bắt kịp, khiến sự thống trị của SpaceX hầu như không bị thách thức và chính phủ có ít lựa chọn.

Một quan chức của NASA cho biết màn đấu khẩu trên mạng xã hội giữa Tổng thống Trump và ông Elon Musk trong tuần trước chỉ mang tính “giải trí” nhưng khi ông Musk kêu gọi ngừng hoạt động Dragon, "lời cảnh báo đã trở nên thực sự đáng sợ". Vào thời điểm đó, một số quan chức Lầu Năm Góc cũng nhận ra tính nghiêm trọng của vấn đề.

Một cựu quan chức NASA ước tính nếu như lời đe dọa của ông Musk thành hiện thực, NASA sẽ thiệt hại khoảng 100 tỷ USD và con số này đã đi quá giới hạn.

Hiện SpaceX chưa trả lời khi được yêu cầu bình luận về phát ngôn của ông Musk.

Kể từ màn “đấu khẩu” ngày 5/6, các quan chức chính phủ đã liên hệ với ít nhất ba công ty vũ trụ thương mại bao gồm RocketLab, Stoke Space và Blue Origin của ông Jeff Bezos. Các quan chức tại Sierra Space – phụ trách phát triển tàu vũ trụ Dream Chaser vận chuyển hàng hóa lên trạm vũ trụ - đã có cuộc họp với các quan chức NASA cùng ngày khi cuộc đấu khẩu Trump-Musk đang diễn ra.

“Sierra Space luôn sẵn sàng đảm bảo hỗ trợ liên tục cho Trạm Vũ trụ quốc tế”, Fatih Ozmen, Tổng giám đốc điều hành của công ty, cho biết trong một tuyên bố với The Washington Post. Ông nói thêm rằng “NASA đã đề cập với chúng tôi rằng họ muốn có sự đa dạng và không muốn phụ thuộc vào một nhà cung cấp duy nhất”. “Dream Chaser đang trong giai đoạn thử nghiệm và tích hợp cuối cùng tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy. Chúng tôi đang hợp tác chặt chẽ với ban lãnh đạo NASA để đưa tàu vào hoạt động vào cuối năm nay”, ông Ozmen nói thêm công ty cũng đang nghiên cứu một biến thể của Dream Chaser để chở các phi hành gia.

Theo ông Todd Harrison - nhà phân tích quốc phòng tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, lời đe dọa của ông Musk về việc ngưng cung cấp Dragon cho NASA có thể gây tổn hại đến một công ty vốn là một trong những đối tác đáng tin cậy nhất của chính phủ.

Nhà phân tích Harrison cho biết lời đe dọa này gợi nhớ đến việc ông Musk từ chối kích hoạt hệ thống Internet Starlink để Ukraine có thể thực hiện một cuộc tấn công vào lực lượng Nga vào năm 2022. Quyết định đó cũng gây ra sự phản đối rằng hệ thống phòng thủ của quốc gia không nên nằm trong tay một cá nhân hoặc một công ty duy nhất.

Lầu Năm Góc gần đây đã nỗ lực mở rộng cơ sở công nghiệp quân sự và vũ trụ, cho phép cạnh tranh để giảm chi phí và tăng cường đổi mới. Năm ngoái, Lực lượng Không gian đã công bố một chiến lược cho biết lực lượng này sẽ tìm cách tránh "phụ thuộc quá mức vào bất kỳ nhà cung cấp hoặc giải pháp nào".

Để cho phép nhiều công ty hơn cạnh tranh giành các hợp đồng không gian béo bở, Lầu Năm Góc gần đây đã tạo ra hai nhóm thầu. Nhóm thứ nhất cho phép những người mới tham gia đấu thầu các hợp đồng riêng lẻ để phóng các vệ tinh nhỏ hơn và không quá quan trọng. Nhóm thứ 2 sẽ dành cho các tên lửa mạnh hơn và đã được chứng minh có thể nâng các vệ tinh quan trọng.

Tuy nhiên, cho tới nay, SpaceX vẫn tiếp tục thống trị đường đua. Tên lửa Falcon 9 của công ty này đã được phóng lên quỹ đạo với tần suất chưa từng có, trong khi các đối thủ cạnh tranh, bao gồm Vulcan của United Launch Alliance, New Glenn của Blue Origin và Neutron của RocketLab, vẫn chưa được chứng minh nhiều. New Glenn mới chỉ phóng một lần; Vulcan đã phóng hai lần còn Neutron thì chưa lần nào.

Bảo Hà/Báo Tin tức và Dân tộc