Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa - lan tỏa lối sống xanh

Những con số không thể làm ngơ

Đã từ lâu, rác thải nhựa luôn là mối lo ngại tới sức khỏe con người lẫn môi trường. Điều nguy hiểm nhất của rác thải nhựa là tính chất khó phân hủy. Ngay cả khi được chôn lấp vào bùn đất, chúng vẫn tồn tại hàng trăm nghìn năm, làm thay đổi tính chất vật lý của đất, gây xói mòn đất, làm cho đất không giữ được nước và dinh dưỡng, ngăn cản oxy qua đất, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng, cản trở sự sinh trưởng và phát triển của các loài động, thực vật...

Mô hình “giảm thiểu rác thải nhựa tại nơi công cộng” của Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Tu Vũ góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho hội viên.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mỗi năm, Việt Nam xả khoảng 31,4 tỷ túi nilon ra môi trường; 83% số lượng này không được tái sử dụng hoặc tái chế mà đều bị thải bỏ sau khi dùng một lần; phần lớn còn lại bị chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây tổn hại nghiêm trọng tới môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Điều đáng lưu ý là việc phân loại, thu hồi và xử lý rác thải tại Việt Nam còn rất hạn chế. Lượng chất thải nhựa và túi nilon chiếm khoảng 8 - 12% chất thải rắn sinh hoạt, nhưng 10% số lượng chất thải nhựa và túi nilon không được tái sử dụng mà thải bỏ hoàn toàn ra môi trường. Lượng chất thải nhựa và túi nilon thải bỏ ở Việt Nam xấp xỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm. Đây là một gánh nặng cho môi trường, thậm chí có thể dẫn đến thảm họa “ô nhiễm trắng”.

Mặc dù chưa có số liệu thống kê cụ thể của tỉnh Phú Thọ mới, nhưng theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường 3 tỉnh trước khi sáp nhập, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh của 3 tỉnh cũ đều ở mức rất cao. Cụ thể, ở Phú Thọ (cũ), trung bình mỗi ngày phát sinh khoảng 900 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó thành phần nhựa chiếm từ 8 - 16%. Một nghiên cứu năm 2024, ước tính tổng chất thải nhựa phát sinh đạt khoảng 91,7 tấn/ngày, tương đương 33.471 tấn/năm, nhưng tỷ lệ được tái chế còn thấp, khoảng 20 - 25%. Ở Vĩnh Phúc (cũ), mỗi ngày phát sinh khoảng 1.060 tấn rác sinh hoạt, tỷ lệ rác nhựa chiếm gần 15%. Giai đoạn 2016 - 2022, tỉnh đã chi gần 1.870 tỷ đồng cho thu gom, xử lý rác, tuy nhiên, việc phân loại tại nguồn mới triển khai thí điểm ở một số địa phương, tỷ lệ thu gom rác nông thôn chỉ đạt 79,6%. Còn ở Hòa Bình (cũ), lượng rác thải sinh hoạt phát sinh khoảng 400 tấn/ngày, trong đó, rác thải nhựa khoảng 27 tấn/ngày. Ngoài ra, trong nông nghiệp, mỗi năm phát sinh 800 tấn bao bì, màng phủ, túi bầu từ phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, nhưng mới thu gom được khoảng 6,8%.

Như vậy, chỉ cần làm phép cộng cơ học lượng rác thải sinh hoạt của cả 3 tỉnh sau khi sáp nhập, tỉnh Phú Thọ mới phát sinh gần 2.400 tấn rác thải sinh hoạt/ngày, với khoảng 300 - 350 tấn rác thải nhựa. Đây là con số rất lớn, tạo sức ép cho hạ tầng thu gom, xử lý, đồng thời đòi hỏi thay đổi thói quen tiêu dùng của người dân.

Cần sự nỗ lực của chính quyền và cộng đồng

Trước thực trạng rác thải nhựa đang trở thành vấn đề nhức nhối toàn cầu, tỉnh Phú Thọ đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để chung tay giảm thiểu chất thải nhựa - lan tỏa lối sống xanh, góp phần xây dựng một môi trường sống trong lành, phát triển bền vững.

Bà Nguyễn Thu Hằng - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Thổ Tang cho biết: Hội đã triển khai có hiệu quả mô hình “biến rác thải thành tiền”, không chỉ góp phần nâng cao ý thức của người dân trong tham gia bảo vệ môi trường sống mà còn tạo thêm nguồn quỹ để chăm lo cho các hội viên, trẻ em, người dân có hoàn cảnh khó khăn. Thông qua mô hình, hàng tấn phế liệu được thu gom, phân loại, tái chế, giảm lượng rác thải ra môi trường, góp phần giữ đường làng, ngõ xóm xanh - sạch - đẹp.

Bà Khà Thị Luận - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh khẳng định: Thời gian tới, Hội sẽ tiếp tục chỉ đạo các cơ sở hội triển khai thực hiện các mô hình “Giảm thiểu rác thải nhựa tại nơi công cộng”, “ngôi nhà xanh”, “xách làn đi chợ”, “biến rác thành tiền”... Qua đó, góp phần giảm rác thải nhựa - lan tỏa lối sống xanh trong hội viên và Nhân dân.

Để chung tay giảm thiểu rác thải nhựa - lan tỏa lối sống xanh, đẩy mạnh phong trào chống rác thải nhựa trên phạm vi toàn tỉnh, đảm bảo sau năm 2025, toàn bộ các trung tâm thương mại, siêu thị, khu du lịch, khách sạn trên địa bàn tỉnh không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học, UBND tỉnh đã ban hành Văn bản số 3388/UBND-NNMT, ngày 28/8/2025 về việc tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu rác thải nhựa trên địa bàn tỉnh. Theo đó, các sở, ban, ngành, đơn vị có liên quan triển khai thực hiện nghiêm túc các nội dung được phân công; đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật liên quan đến giảm thiểu, tái chế và xử lý rác thải nhựa thành nguyên liệu, nhiên liệu; sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế túi nilon khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần. Tỉnh tiếp tục tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp sản xuất trong các cụm công nghiệp, trung tâm thương mại, siêu thị chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường và tham gia phong trào chống rác thải nhựa.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và cộng đồng, việc chung tay giảm thiểu rác thải nhựa sẽ góp phần lan tỏa lối sống xanh, tạo nền tảng quan trọng để toàn tỉnh từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững.

Lê Thương