Chuẩn FIFA và khoảng trống trong bài kiểm tra thể lực trọng tài

Các trọng tài Việt Nam tập huấn trước mùa giải. Ảnh: VFF.

Sự ra đi của trọng tài Trần Đình Thịnh ở tuổi 43 sau khi gặp sự cố về sức khỏe trong buổi kiểm tra thể lực sáng 3/8 khiến giới bóng đá Việt Nam bàng hoàng. Một người từng nhiều năm làm nhiệm vụ tại các giải chuyên nghiệp quốc gia đã không thể vượt qua được bài kiểm tra thể lực.

Những lỗ hổng

Theo quy định hiện hành, tất cả trọng tài và trợ lý trọng tài muốn được làm nhiệm vụ ở các giải chuyên nghiệp Việt Nam đều phải vượt qua các bài kiểm tra thể lực theo tiêu chuẩn FIFA. Những nội dung này vốn được thiết kế để đánh giá khả năng vận động ở mức cao, đòi hỏi sức bền, tốc độ và sự dẻo dai. Tuy nhiên, những yếu tố không phải lúc nào cũng giữ được ở lứa tuổi ngoài 40.

Với những trọng tài trẻ, khỏe mạnh, việc vượt qua các bài kiểm tra này là thách thức có thể chấp nhận. Tuy nhiên, với những người đã có tuổi, thậm chí là có tiền sử bệnh lý tim mạch, hô hấp, hay cao huyết áp, việc dồn sức để đáp ứng yêu cầu trong một khoảng thời gian ngắn dễ trở thành áp lực nguy hiểm. Đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng nóng, độ ẩm cao như mùa hè ở miền Bắc, rủi ro càng tăng cao dù có sự chuẩn bị y tế từ ban tổ chức.

Trước khi bước vào kiểm tra thể lực, trọng tài được yêu cầu nộp giấy khám sức khỏe theo Thông tư 32/2023/TT-BYT. Tuy nhiên, trên thực tế, không phải lúc nào các giấy tờ này cũng phản ánh đầy đủ và chính xác thể trạng người kiểm tra. Việc khám định kỳ thường không sát với thời điểm thực hiện bài test, hoặc không đánh giá được phản ứng tim mạch - hô hấp khi vận động gắng sức.

Trong trường hợp của trọng tài Trần Đình Thịnh, các thông tin ban đầu cho thấy ông hoàn tất đầy đủ thủ tục và bước vào kiểm tra đúng quy trình. Song việc không phát hiện hoặc không đánh giá đúng mức độ chịu đựng thể chất cho thấy còn khoảng trống trong công tác y tế dự phòng. Nếu không có những biện pháp kiểm tra chuyên sâu hoặc đánh giá lại định kỳ sát ngày thi, những tai nạn tương tự hoàn toàn có thể tái diễn.

Trọng tài Trần Đình Thịnh qua đời sau sự cố trong buổi kiểm tra thể lực.

Tới lúc thay đổi

Trong bối cảnh FIFA áp dụng một chuẩn kiểm tra chung cho tất cả trọng tài, câu hỏi đặt ra là liệu có nên điều chỉnh tiêu chuẩn phù hợp với từng độ tuổi hoặc điều kiện sức khỏe tại từng quốc gia? Đây là một vấn đề không đơn giản, bởi trọng tài làm nhiệm vụ trên sân cần bảo đảm đủ năng lực thể chất để theo kịp trận đấu, xử lý tình huống chính xác và duy trì sự công bằng.

Tuy nhiên, một số liên đoàn bóng đá khu vực và quốc gia bắt đầu thí điểm việc phân loại tiêu chuẩn kiểm tra thể lực. Chẳng hạn, Liên đoàn Bóng đá Mỹ cấp chứng nhận “Emeritus” cho trọng tài từ 45 tuổi trở lên và không bắt buộc họ tham gia các bài kiểm tra thể lực định kỳ. Trong khi đó, FIFA vẫn duy trì một chuẩn kiểm tra chung, nhưng cho phép yêu cầu kiểm tra y tế bổ sung với những trọng tài lớn tuổi.

Một số bài test có thể được chia theo nhóm tuổi, hoặc thay thế bằng các hình thức đánh giá mức độ phù hợp công việc dựa trên lịch sử hoạt động thực tế và dữ liệu theo dõi thể trạng. Việc làm này không chỉ giúp đảm bảo tính nhân văn trong đánh giá trọng tài mà còn giảm thiểu rủi ro tai nạn trong quá trình tập huấn.

Trọng tài là một trong những lực lượng quan trọng để duy trì tính công bằng và chất lượng chuyên môn của giải đấu. Để giữ được đội ngũ này, việc tập huấn, đánh giá là cần thiết.

Tuy nhiên, các nhà quản lý bóng đá cần xem xét lại cơ chế kiểm tra thể lực hiện hành, đặc biệt là với các trọng tài lớn tuổi. Những trọng này thường là những người có kinh nghiệm nhưng cần được đánh giá sức khỏe sát với thực tiễn hơn là theo quy chuẩn cứng nhắc.

Việc nâng cao chất lượng kiểm tra y tế, bổ sung đánh giá tim mạch gắng sức và phân loại độ tuổi không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn thể hiện sự tôn trọng và nhân văn với những người đã gắn bó hàng chục năm với bóng đá chuyên nghiệp. Sự ra đi của trọng tài Trần Đình Thịnh là lời nhắc nhở rằng, đôi khi, tính mạng con người quan trọng hơn cả một bài kiểm tra.

Hải My