Chuẩn bị bước vào La Nina, thời tiết sẽ cực đoan thế nào?

La Nina có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn

Dự báo cập nhật về La Nina ngày 11/12 của Tổ chức Khí tượng Thế giới cho hay, có 55% khả năng La Nina phát triển trong 3 tháng tới. Tuy nhiên, Tổ chức Khí tượng Thế giới lưu ý, khi xuất hiện, La Nina sẽ tương đối yếu và tồn tại trong thời gian ngắn.

Trong thông cáo gửi đi, Tổ chức Khí tượng Thế giới nhấn mạnh, các dự báo mới nhất từ Trung tâm Dự báo Tầm xa toàn cầu của WMO cho thấy, có 55% khả năng chuyển từ điều kiện trung hòa (cả El Nino và La Nina) sang điều kiện La Nina trong khoảng thời gian từ tháng 12/2024 đến tháng 2/2025. Con số này đã giảm so với dự báo 60% khả năng La Nina xuất hiện từ tháng 12/2024 đến tháng 2/2025 và được Tổ chức Khí tượng Thế giới công bố vào tháng 9.

Giai đoạn La Nina thường xảy ra hiện tượng thời tiết cực đoan.

La Nina liên quan đến nhiệt độ bề mặt đại dương được làm mát trên quy mô lớn ở khu vực xích đạo ở trung tâm và phía đông Thái Bình Dương, cùng với những thay đổi trong hoàn lưu khí quyển nhiệt đới, như gió, áp suất và lượng mưa. Nhìn chung, La Nina tạo ra những tác động khí hậu quy mô lớn ngược lại với El Nino, đặc biệt là ở các vùng nhiệt đới.

Khi xuất hiện, La Nina có thể chấm dứt đợt nhiệt độ cao dự kiến khiến năm 2024 trở thành năm nóng nhất thế giới kể từ khi bắt đầu ghi dữ liệu.

Tổng thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới Celeste Saulo cảnh báo: "Năm 2024 bắt đầu với El Nino và đang trên đà trở thành năm nóng kỷ lục. Ngay cả khi hiện tượng La Nina xuất hiện, tác động làm mát ngắn hạn của La Nina sẽ không đủ để cân bằng hiệu ứng nóng lên của các loại khí nhà kính giữ nhiệt đang ở mức kỷ lục trong khí quyển".

Ông Celeste Saulo lưu ý, kể từ tháng 5/2024, không có hiện tượng El Nino hoặc La Nina, một loạt hiện tượng thời tiết cực đoan bất thường, bao gồm mưa lớn kỷ lục và lũ lụt. Tính đến cuối tháng 11/2024, các quan sát đại dương và khí quyển tiếp tục phản ánh các điều kiện trung tính ENSO đã tồn tại từ tháng 5. Nhiệt độ bề mặt nước biển thấp hơn so với mức trung bình ở phần lớn vùng xích đạo từ trung tâm đến phía đông Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, quá trình làm mát này vẫn chưa đạt đến ngưỡng La Nina điển hình. Tổ chức Khí tượng Thế giới chỉ ra, việc La Nina chậm xuất hiện là do hiện tượng gió tây mạnh bất thường không có lợi cho La Nina xuất hiện đã được ghi nhận từ tháng 9 đến đầu tháng 11/2024.

Thời kỳ La Nina ghi nhận nhiều thiệt hại

Tại Việt Nam, ngay từ cuối năm 2024, các chuyên gia khí tượng thủy văn đã cảnh báo, nước ta chuẩn bị bước vào trạng thái ENSO và tiếp đến là La Nina.

Theo TS Nguyễn Đăng Mậu, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng nông nghiệp, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, La Nina mang theo một số đặc điểm chính như nhiệt độ nước biển giảm: Nhiệt độ mặt nước biển ở khu vực trung tâm và phía đông của Thái Bình Dương trở nên lạnh hơn bình thường, thường là dưới mức trung bình.

La Nina thường gây ra những thay đổi lớn đối với thời tiết toàn cầu. La Nina có thể làm gia tăng số lượng và cường độ của các cơn bão nhiệt đới ở khu vực Đại Tây Dương, đồng thời giảm bớt hoạt động bão ở Thái Bình Dương. Các khu vực bị ảnh hưởng bởi La Ninã thường phải đối mặt với các thách thức trong sản xuất nông nghiệp. Lũ lụt hoặc hạn hán, ảnh hưởng đến sản lượng mùa màng và an ninh lương thực.

TS Nguyễn Đăng Mậu cho biết thêm, trong thời kỳ La Nina, thường xảy ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan trong đó gây ra các trận mưa lớn, có tác động mạnh mẽ đến cả môi trường tự nhiên và hoạt động kinh tế-xã hội.

Thực tế ở miền Bắc nước ta, từ đầu mùa mưa tổng lượng mưa hầu hết đều cao hơn trung bình mọi năm từ 30-80%. Một số nơi còn cao hơn 80-100%. Đặc biệt tại Bắc Quang, Hà Giang và Quảng Hà, Quảng Ninh lượng mưa riêng trong tháng 6 đã lên tới 1105 – 1271mm, cao gấp đôi so với cùng kỳ.

Mưa lớn liên tục gây ra hàng loạt các vụ sạt lở đất, lũ quét nghiêm trọng. Đồng thời lũ cũng xảy ra nhiều hơn. Từ tháng 6 đến nay, trên các sông khu vực Bắc Bộ đã xuất hiện 3 đợt lũ vừa và lớn. Hàng loạt các sông suối đỉnh lũ đã lên báo động 2- báo động 3 như sông Gâm, sông Lô (tại Hà Giang), sông Nậm Pàn, sông Mã (Sơn La), sông Đáy (Phủ Lý), sông Nậm Mức (Điện Biên).

Đáng chú ý nhất là đợt lũ ngay trong các ngày 23-26/7 vừa qua do ảnh hưởng của cơn bão số 2, hàng loạt các hồ thủy điện lớn đã xả lũ liên tiếp. Hồ thủy điện Hòa Bình đã mở 4 cửa xả đáy, thủy điện Sơn La mở 1 cửa xả đáy và thủy điện Lai Châu mở 5 cửa xả mặt. Theo đó lũ ở đồng bằng Bắc Bộ lên cao, mực nước trên sông Hồng qua Hà Nội đã cao hơn cả đỉnh lũ lớn nhất năm ngoái. Sông Bùi qua Chương Mỹ, Hà Nội vấn đề thoát lũ, ngập lụt trên diện rộng kéo dài cả tuần.

Đưa ra cảnh báo tới các địa phương trong thời gian tới, ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: "Đối với các tỉnh vùng núi phía Bắc, chúng ta phải chủ động ứng phó với mưa lớn, sạt lở đất, lũ quét. Chúng ta cần phải có những biện pháp, đặc biệt cần nâng cao công tác tuyên truyền, kỹ năng hướng dẫn cho người dân cũng như các cấp chính quyền cơ sở; chủ động rà soát những khu vực dân ở, có nguy cơ rủi ro cao cần tổ chức di dời, khơi thông luồng lạch bị ách tắc... Khi có tình huống thiên tai xảy ra, các chính quyền địa phương cần túc trực, tăng cường lực lượng hướng dẫn, theo dõi, giám sát".

Cũng theo ông Nguyễn Văn Hải, đối với các tỉnh miền Trung và các khu vực khác nói chung, cần chủ động rà soát ngay phương án ứng phó với bão, lũ lớn, đặc biệt sự vào cuộc của tất cả người dân và chính quyền cơ sở đóng vai trò then chốt, đảm bảo an toàn, hiệu quả trong phòng, chống thiên tai hiện nay.

Tô Hội