Chủ tịch Quốc hội: Vấn đề hậu kiểm, chế tài xử lí cần phải quy định rõ trong luật

Sau khi được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ĐBQH cho ý kiến và cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với quan điểm mới trong xây dựng luật hiện nay là chỉ quy định trong luật những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn lại giao Chính phủ và các bộ, ngành quy định chi tiết để đảm bảo tính linh hoạt, thích ứng với nhanh với thực tế cuộc sống cũng như tính ổn định, lâu dài của Luật.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, vẫn còn 5 vấn đề cần cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính khả thi và an toàn: Rủi ro về chất lượng công trình trong cơ chế “hậu kiểm”; Phân cấp, phân quyền cần đi đôi với năng lực; Cơ chế xử lý công trình vi phạm; xử lý công trình để đi vào hoạt động khi gặp sự cố; Vấn đề miễn giấy phép xây dựng và quyền sở hữu tài sản trên đất theo Luật Đất đai; Về quy định chuyển tiếp; Áp lực lên hệ thống văn bản dưới Luật do có quá nhiều văn bản cần hướng dẫn thi hành.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu 8 điểm trọng tâm trong Luật xây dựng (sửa đổi). Liên quan đến việc bỏ giấy phép xây dựng hay không bỏ giấy phép xây dựng, theo Chủ tịch Quốc hội cần phải nghiên cứu hết sức thấu đáo tránh những hệ lụy không mong muốn. Bởi trên thực tế có đến 90% khiếu kiện liên quan đến lĩnh vực này.

Đồng tình với việc bãi bỏ thẩm định thiết kế là đúng hướng, tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần có cơ chế ràng buộc trong thẩm định; bên cạnh đó cần rà lại việc điều chỉnh tổng mức đầu tư; kiểm soát vật liệu xây dựng để không ảnh hưởng đến môi trường.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: "Vấn đề hậu kiểm, chế tài cần phải quy định rõ trong luật, vấn đề hậu kiểm là quan trọng. Nếu vi phạm thì phạt như thế nào để mang tính răn đe, xử lý cho nghiêm. Tôi băn khoăn nhất là vấn đề năng lực tổ chức ở địa phương, nhất là chính quyền hai cấp, chúng ta phải đào tạo, bồi dưỡng như thế nào để có đủ trình độ, nghiệp vụ, chuyên môn. Không phải là kỹ sư xây dựng nhưng cũng phải được cập nhật bồi dưỡng về kiến thức xây dựng để quản lý tại địa phương cho thật chặt chẽ".

Về dữ liệu xây dựng quốc gia, trong Luật Xây dựng (sửa đổi) cần đẩy mạnh chuyển đổi số, số hóa, ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI để tăng cường kiểm tra, kiểm soát dữ liệu. Nhấn mạnh, khối lượng thông tin số hóa rất lớn, đòi hỏi nguồn lực tài chính hạ tầng công nghệ, nhân lực phải tương xứng để xây dựng, duy trì, cập nhật dữ liệu thường xuyên, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong việc tích hợp, chia sẻ dữ liệu.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định băn khoăn về điều khoản áp dụng: "Điều 4, khoản 1 là hoạt động xây dựng trên lãnh thổ Việt Nam thực hiện theo quy định của Luật Xây dựng. Nhưng khoản 2, khoản 3, khoản 4, khoản 5 thì lại áp dụng luật khác. Có những chỗ bị trống. Ví dụ khoản 2, dự án vốn hỗ trợ phát triển chính thức thì theo luật này có pháp luật về ODA và pháp luật về ưu đãi của nhà tài trợ. Thế thì bây giờ cả luật này, cả ba cái kia mà ba cái khác nhau thì áp dụng cái nào? Đây là cái khoảng trống. Phải tính lại điều khoản áp dụng pháp luật, còn nếu không, trên thực tế sẽ vướng".

Đồng tình với chủ trương luật chỉ quy định khung, còn lại giao Chính phủ và các bộ, ngành quy định chi tiết, tuy nhiên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng lại mong muốn cần cụ thể hơn nữa: "Qua rà soát dự thảo luật, chúng tôi thấy có một số lượng rất lớn các nội dung mà giao Chính phủ quy định chi tiết. Phải rà soát lại với tinh thần đổi mới tư duy lập pháp. Trong những nội dung mà giao này, có những nội dung gì thuộc thẩm quyền Quốc hội cần phải xác định về nguyên tắc làm khung cho Chính phủ quy định chi tiết, thì phải có khung ở trong này, chứ không phải chúng ta giao các cơ quan ở dưới muốn quy định thế nào thì quy định. Như vậy không đúng về mặt nguyên tắc".

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra đã chủ động phối hợp tích cực trách nhiệm trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật; đánh giá cao Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường trong thời gian rất ngắn nhưng đã tổ chức thẩm tra dự án luật, đi khảo sát thực tế đúng theo quy định.

Dự thảo luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý có 8 chương, 98 điều, giảm 2 chương, 70 điều so với luật hiện hành, để đảm bảo chất lượng dự thảo luật trình Quốc hội xem xét thông qua. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị bảo đảm thể chế hóa cụ thể đầy đủ toàn diện các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật khác để không để khoảng trống pháp lý. Đảm bảo về tiến độ và chất lượng các văn bản hướng dẫn thi hành luật

Tiếp tục nghiên cứu, quán triệt thực hiện Quy định 178 về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật, đặc biệt là Phụ lục số 2 kèm theo Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trong quá trình xây dựng các nghị định, văn bản dưới luật, quá trình thực hiện các chính sách sau khi luật và các văn bản dưới luật có hiệu lực thi hành.

Lê Tuyết/VOV