Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam: Dễ bị mất người giỏi nếu để công chức tự viết đơn xin thôi việc

Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ. Ảnh tư liệu: Văn Điệp/TTXVN

Trao đổi với phóng viên TTXVN, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho rằng, mặc dù mới vận hành được 2 tháng, có không ít khó khăn, rào cản, nhưng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã vận hành đúng hướng, đúng với chủ trương của Đảng, phù hợp với Hiến pháp và pháp luật, có thể khẳng định đây là một mô hình tiến bộ, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước và xu thế của thời đại, được nhân dân và dư luận tin tưởng. Chính quyền địa phương 2 cấp không chỉ là chính quyền gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân, mà còn là chính quyền kiến tạo, thúc đẩy sự phát triển. Tuy nhiên, quá trình vận hành cho thấy vẫn còn có những vấn đề cần tiếp tục tháo gỡ và hoàn thiện.

Sử dụng công cụ đánh giá để xác định chính xác người làm việc hiệu quả

Thưa ông, sau sắp xếp, nguồn nhân lực ở cấp cơ sở vừa thừa, vừa thiếu, vừa hạn chế về chất lượng chuyên môn, kỹ năng công nghệ; nhiều địa phương cấp xã phản ánh cán bộ, công chức bị quá tải trong công việc. Giải pháp nào để đảm bảo về mặt con người và nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức ở cấp xã?

Tôi thấy thời gian qua, khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức ở xã, phường và đặc khu đã rất cố gắng, tận tụy và trách nhiệm, không nề hà công việc. Tuy nhiên, trong đó vẫn còn có bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ về năng lực, các kỹ năng hành chính để giải quyết công việc một cách thực sự nhanh chóng, hiệu quả.

Để khắc phục những vấn đề mà Nghị quyết 268 của Chính phủ đã nêu, tôi cho rằng chúng ta cần phải tiến hành ngay một số việc. Trước mắt, lãnh đạo chính quyền địa phương phải tiến hành đánh giá, phân loại đội ngũ cán bộ, công chức ở cấp xã theo 2 nhóm, đó là nhóm giữ lại làm việc (những người đáp ứng được yêu cầu công việc, làm việc tốt) và nhóm giải quyết chế độ chính sách, ví dụ như chính sách tinh giản biên chế. Đó là bước đầu tiên để củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Không nên để công chức tự viết đơn xin thôi việc, vì sẽ dễ bị mất những người giỏi và có năng lực.

Hiện nay Bộ Nội vụ đang dự thảo Nghị định về đánh giá phân loại chất lượng công chức. Để xác định được người làm việc tốt, hiệu quả, theo tôi phải đổi mới tư duy mạnh mẽ, có tính đột phá trong công tác đánh giá, phân loại. Cần thiết phải nghiên cứu để ứng dụng các công cụ bổ trợ cho đánh giá công chức như đánh giá phản hồi 360 độ, KPI, OKR đối với những nội dung định lượng được để bảo đảm tính khách quan, công bằng và chính xác.

Cùng với đó, phải đẩy mạnh việc tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý; bổ sung kỹ năng hành chính và thực thi công vụ cho các nhóm cán bộ, công chức ở xã, phường. Tôi được biết, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đang tổ chức bồi dưỡng trực tiếp tại trụ sở Học viện và trực tuyến toàn quốc đến 3.321 điểm cầu cho hơn 67.000 cán bộ, công chức chủ chốt ở cấp xã. Đây là một hoạt động rất hay, thiết thực, có ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay.

Còn về dài hạn, để căn cơ, Chính phủ cần tập trung xây dựng danh mục vị trí việc làm đối với các đơn vị thuộc chính quyền địa phương ở xã, phường, lấy đó làm căn cứ để xác định biên chế đầy đủ, phù hợp với phạm vi quản lý, khối lượng công việc, đặc điểm hoạt động của từng đơn vị hành chính xã, phường. Đồng thời, tiếp tục tuyển dụng công chức theo vị trí việc làm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bổ sung cho các đơn vị của chính quyền địa phương cấp xã.

Có tình trạng trụ sở dôi dư tương đối lớn, trong khi không ít địa phương trụ sở xuống cấp, cán bộ, công chức phải làm việc trong không gian chật hẹp, phân tán; trung tâm hành chính công xa, chưa thuận lợi cho người dân. Theo ông, chúng ta phải giải bài toán này thế nào?

Mọi cái mới khi ra đời bao giờ cũng gặp khó khăn, thách thức và chúng ta cần phải giải quyết. Chúng ta đều biết, chính quyền địa phương cấp xã vừa qua khi bước vào hoạt động đều có trụ sở và các phương tiện làm việc. Các trụ sở đều được sử dụng từ trụ sở của cấp huyện và cấp xã trước đây. Tất nhiên, nếu là trụ sở của cấp xã trước đây thì thực tế là chật hẹp, cần được quan tâm để mở rộng và trang bị đủ phương tiện làm việc. Từ 10.035 đơn vị hành chính cấp xã sáp nhập, giảm xuống 3.321 thì đương nhiên sau khi sử dụng để có trụ sở cho chính quyền địa phương mới sẽ còn dôi dư tương đối nhiều.

Vấn đề là số dôi dư này cần phải có phương án sử dụng, ưu tiên cho giáo dục, y tế, văn hóa, sau đó vẫn còn thì nên có phương án chuyển giao, hóa giá... để không bị lãng phí, kinh phí thu được để phục vụ cho các hoạt động phục vụ nhân dân. Còn Trung tâm hành chính công xa với khoảng cách địa lý với người dân thì cần đẩy mạnh phong trào Bình dân học vụ số và số hóa các hoạt động của chính quyền địa phương cấp xã để mọi người dân không nhất thiết phải đi đến Trung tâm hành chính công, dù ở nhà vẫn có thể kết nối được với các cơ quan hành chính xã, phường, thậm chí cấp tỉnh, để được phục vụ chu đáo.

Giữ người giỏi, tuyển dụng thêm người tài

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các bộ, ngành, cơ quan chức năng ở Trung ương đã và đang đồng hành cùng các địa phương tháo gỡ khó khăn trong vận hành bộ máy. Để mô hình mới hoạt động đạt mục tiêu hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, chúng ta cần tập trung vào những giải pháp nào, thưa ông?

Tôi cho rằng các bộ, ngành Trung ương vẫn phải tiếp tục đồng hành với chính quyền địa phương, đặc biệt là với chính quyền địa phương ở xã, phường, đặc khu. Việc đồng hành này vừa thể hiện trách nhiệm của Chính phủ, vừa thể hiện sự gắn bó, liên thông, kết nối trong toàn hệ thống hành chính nhà nước từ Trung ương đến cấp xã. Vừa qua, một số bộ, ngành đã có sáng kiến cử công chức về hỗ trợ địa phương tháo gỡ các khó khăn. Đây là một cách làm hay nhưng sẽ hay hơn, hiệu quả hơn nếu việc cử công chức này được căn cứ vào đề nghị của địa phương. Địa phương cần hỗ trợ ở lĩnh vực nào, ngành nào thì có văn bản gửi bộ quản lý ngành, lĩnh vực tương ứng đề nghị cử những công chức thạo việc, có kinh nghiệm. Các bộ, ngành sẽ căn cứ vào đó để lựa chọn cử công chức phù hợp về địa phương hỗ trợ.

Việc đồng hành cùng địa phương còn thể hiện ở chỗ, các bộ, ngành phải luôn theo dõi, rà soát các quy định để đề xuất với Chính phủ hoặc cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương. Nhất là liên quan đến phân định thẩm quyền, phân cấp trong quyết định các vấn đề của địa phương, các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và các điều kiện để thực hiện nhiệm vụ như tài chính - ngân sách và biên chế.

Ngoài ra, chúng ta cũng phải tiếp tục rà soát để hoàn thiện thể chế pháp luật, quy định rõ ràng, cụ thể hơn nữa nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền địa phương cấp xã; cần quy định cơ chế phối hợp, quan hệ công tác giữa xã và cơ quan chuyên môn cấp tỉnh; giữa Chính phủ với chính quyền địa phương. Tiếp tục thực hiện tư tưởng: việc của địa phương để địa phương quyết, làm và chịu trách nhiệm. Quyền hạn phải thực sự gắn trách nhiệm thực hiện.

Khẩn trương thực hiện đánh giá, phân loại cán bộ, công chức để nâng cao chất lượng đội ngũ thông qua việc giữ lại người giỏi, tuyển dụng người tài và giải quyết chính sách dôi dư. Quan tâm bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức cấp xã.

Việc xây dựng nền tảng về cơ sở hạ tầng cũng cần chú ý. Bên cạnh hạ tầng cứng như trụ sở, điều kiện, phương tiện để làm việc, cần chú ý hạ tầng mềm như xây dựng nền tảng dữ liệu quốc gia, các phần mềm đảm bảo tích hợp, liên thông, kết nối thống nhất; phát triển nhân lực số... Vừa qua, Nghị định 118 của Chính phủ có một điểm rất mới, có thể khắc phục được những vấn đề phát sinh khi địa bàn xa trung tâm hành chính, đó là Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh và cấp xã tiếp nhận thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh. Đây là quy định rất tiến bộ, phù hợp với bối cảnh mới, thuận lợi cho vận hành chính quyền địa phương 2 cấp thông suốt và hiệu quả.

Trong thời đại công nghệ hiện nay, việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo vào mọi hoạt động hành chính là yêu cầu bức thiết, để phục vụ nhân dân tốt hơn. Song, không phải chỉ có cán bộ, công chức cần nắm được kỹ năng, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của mình, mà cả mọi người dân đều cần tiếp cận, tránh “tụt hậu”. Do đó, chúng ta phải tiếp tục tổ chức Bình dân học vụ số, để tạo sự kết nối giữa người dân với chính quyền địa phương.

Trân trọng cảm ơn ông!

Chu Thanh Vân /TTXVN (thực hiện)