Chủ động kiểm soát chất lượng nông sản, đáp ứng tiêu chuẩn EU

Cán bộ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh hướng dẫn nông dân xã Mai Sơn chăm sóc vườn nho đảm bảo tiêu chuẩn.

Toàn tỉnh có trên 85.000 ha cây ăn quả, cây sơn tra, hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, tạo nguồn nguyên liệu lớn phục vụ tiêu thụ trong nước, xuất khẩu. Từ ngày 14/12/2019, Liên minh Châu Âu áp dụng Quy định (EU) 2019/1793 nhằm giảm thiểu rủi ro về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, độc tố nấm mốc, ô nhiễm vi sinh và các hoạt chất bị cấm trong thực phẩm. Nhiều nhóm hàng, như: Trái cây, rau, hạt, ngũ cốc, gia vị, trà, thảo mộc khô... từ các quốc gia rủi ro cao, trong đó có Việt Nam sẽ bị kiểm soát chặt hơn. Danh mục sản phẩm chịu kiểm soát được EU cập nhật 6 tháng/lần.

Yêu cầu bắt buộc đối với hàng xuất khẩu sang EU là doanh nghiệp, hợp tác xã có đầy đủ hồ sơ, giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật; sản xuất tại vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được cấp mã số; tuyệt đối tuân thủ mức dư lượng tối đa (MRL) và không sử dụng hoạt chất thuốc BVTV bị cấm. Các lô hàng trải qua kiểm tra danh tính, kiểm tra vật lý và lấy mẫu phân tích. Tần suất kiểm tra dao động 5% - 50% tùy loại hàng, mức rủi ro. Việc không tuân thủ, có thể dẫn đến bị giữ hàng, trả về hoặc cấm nhập khẩu tạm thời.

Trước yêu cầu đó, nhiều HTX chủ động triển khai giải pháp nâng cao chất lượng nông sản, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. HTX nông nghiệp Bảo Sam, xã Phiêng Pằn, có 18 thành viên sản xuất 30 ha chanh leo và liên kết gần 70 ha với các hộ lân cận. Anh Lò Văn Sam, Giám đốc HTX, cho biết: Năm 2023, sau khi được tuyên truyền về lợi ích của việc xây dựng mã số vùng trồng, HTX lập hồ sơ đăng ký cấp mã số vùng trồng cho cây chanh leo. Thời gian đầu thực hiện theo tiêu chuẩn còn khó, nhưng được cán bộ nông nghiệp huyện hướng dẫn cụ thể, nên chúng tôi yên tâm hơn. Nhờ có mã số vùng trồng, sản phẩm được nhiều đơn vị thu mua quan tâm, đầu ra ổn định, giá bán tốt hơn.

HTX Dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng, xã Sông Mã ghi chép nhật ký sản xuất theo tiêu chuẩn phục vụ xuất khẩu sang thị trường EU.

Cùng với việc tổ chức sản xuất an toàn, nhiều HTX còn chủ động ứng dụng chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả quản lý và đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc. Ông Dương Tự Thanh, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng, xã Sông Mã, cho biết: HTX có 17 thành viên đang canh tác 45 ha cây ăn quả các loại. Trong đó, gần 33 ha đạt tiêu chuẩn sản xuất VietGAP. HTX đã đo đạc, lập bản đồ số diện tích từng hộ xã viên; triển khai mã QR từng lô nhãn, xoài. Việc áp dụng công nghệ, giúp quy trình sản xuất minh bạch hơn, người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra nguồn gốc sản phẩm, còn HTX thuận lợi trong điều hành, kiểm soát chất lượng.

Ngành Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp các địa phương tăng cường giám sát vùng trồng; hướng dẫn nông dân canh tác an toàn; hỗ trợ thủ tục cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Đến nay, toàn tỉnh xây dựng 218 mã số vùng trồng, trong đó 202 mã số phục vụ xuất khẩu, 16 mã số phục vụ trồng trọt xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, Úc, Mỹ, New Zealand, EU và một số thị trường khác.

Bà Lưu Thanh Nga, Trưởng phòng Bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, cho biết: Hiệp định EVFTA tạo thuận lợi cho nông sản Sơn La tiếp cận thị trường EU, nhưng các hàng rào phi thuế quan ngày càng chặt chẽ. 100% nông sản nhập khẩu vào EU phải có thông tin định vị (GPS) bằng hệ thống giám sát viễn thám. Tỉnh đã giao nhiệm vụ cụ thể các sở, ngành, địa phương triển khai các giải pháp thích ứng; ban hành kế hoạch thiết lập, quản lý và giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói.

Thành viên HTX nông nghiệp Bảo Sam, xã Phiêng Pằn chăm sóc vườn chanh leo.

Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử; doanh nghiệp, HTX đầu tư dây chuyền sơ chế, đóng gói hiện đại, áp dụng VietGAP, GlobalGAP nhằm giảm thất thoát sau thu hoạch, đáp ứng yêu cầu các thị trường khó tính. Công tác tập huấn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hướng dẫn nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn triển khai thường xuyên, góp phần nâng cao nhận thức, kỹ năng cho người sản xuất; tăng cường tuyên truyền, vận động người dân sản xuất nông nghiệp an toàn; thường xuyên kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những tồn tại trong quá trình sản xuất.

Việc EU siết chặt kiểm soát nhập khẩu, đặt ra yêu cầu cao hơn cho sản xuất trong tỉnh, cũng là cơ hội để Sơn La hoàn thiện quy trình, nâng cao chất lượng, khẳng định thương hiệu nông sản trên thị trường quốc tế. Thích ứng bền vững, doanh nghiệp và HTX tiếp tục chủ động cập nhật các quy định mới; mở rộng diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn; đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến và tăng cường năng lực kiểm soát chất lượng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, HTX, cơ quan quản lý, góp phần hạn chế rủi ro, bảo đảm uy tín nông sản Sơn La trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nguyễn Yến