Chủ động giữ nguồn nước: Đồng bằng sông Cửu Long triển khai đồng bộ từ giám sát đến vận hành thủy lợi

Đồng bằng sông Cửu Long triển khai đồng bộ từ giám sát đến vận hành thủy lợi.

Hệ thống thủy lợi Quản Lộ-Phụng Hiệp, một trong những công trình chiến lược phục vụ sản xuất nông nghiệp và kiểm soát mặn cho khu vực bán đảo Cà Mau đang được chú trọng theo dõi và đánh giá toàn diện để bảo đảm an ninh nguồn nước cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Đợt giám sát lần thứ 9: Giám sát đầu mùa mưa nhiệm vụ Quản Lộ-Phụng Hiệp

Tháng 6/2025, Viện Kỹ thuật Biển, đơn vị trực thuộc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam đã tiến hành đợt khảo sát và kiểm tra chất lượng nước lần thứ 9 tại hệ thống kênh Quản Lộ-Phụng Hiệp. Tại điểm lấy mẫu chính là cống Cầu Sập, Quốc lộ 1A, kết quả ban đầu ghi nhận: nước có màu nâu bùn, hiện tượng lục bình phát triển dày và xuất hiện nhiều rác thải sinh hoạt.

Theo ông Lê Nhật Minh, nghiên cứu viên Viện Kỹ thuật Biển, các chỉ số như pH, DO, vi sinh và chất hữu cơ cho thấy dấu hiệu ô nhiễm nhẹ, đặc biệt là vào mùa mưa, khi nước từ đồng ruộng và khu dân cư dễ cuốn theo các chất thải xuống sông kênh.

Ông Phạm Văn Tùng, Viện trưởng Viện Kỹ thuật Biển cho biết: “Việc giám sát định kỳ không chỉ giúp đánh giá tác động của biến đổi khí hậu, mà còn là cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp công trình và phi công trình nhằm bảo vệ an toàn nguồn nước lâu dài cho Đồng bằng sông Cửu Long".

Kiểm soát hạn mặn năm 2024-2025: Thành công từ dự báo và phối hợp các đơn vị

Mùa khô năm 2024-2025 được đánh giá là năm nước trung bình, tình hình hạn hán và xâm nhập mặn ít gay gắt hơn so các năm 2015-2016 hay 2019-2020. Tuy nhiên, nhờ vào sự chủ động từ sớm, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác Thủy lợi miền nam đã kiểm soát tốt nguồn nước, phục vụ hiệu quả cho nông nghiệp, thủy sản và dân sinh.

Ông Trần Quang Hùng, Tổng Giám đốc Công ty Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác Thủy lợi miền nam chia sẻ: “Ngay từ tháng 11/2024, công ty đã ban hành kế hoạch vận hành công trình cho mùa khô, chủ động bảo trì hệ thống công trình và phối hợp chặt chẽ với các viện chuyên môn, đài khí tượng thủy văn để xây dựng kịch bản vận hành theo tình hình thực tế".

Công trình thủy lợi Cái Lớn-Cái Bé với vai trò điều tiết điều tiết nguồn nước, kiểm soát hạn mặn trong vùng dự án rộng lớn khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Hiện nay, trong bối cảnh mùa lũ đang diễn ra, công tác kiểm soát, điều tiết nguồn nước cũng được triển khai đồng bộ. Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác Thủy lợi miền nam đã hoàn tất kế hoạch phòng chống thiên tai, kiểm tra công trình sau mùa khô và bảo đảm vận hành sẵn sàng ứng phó với mưa lớn, triều cường và nước dâng.

Ông Hùng cũng cho biết: Việc phối hợp Viện Kỹ thuật Biển và các viện liên quan cũng như Đài Khí tượng thủy văn Trung ương, khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên giúp công tác dự báo, cảnh báo được thực hiện chính xác, cập nhật kịp thời.

Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn, đặc biệt là tác động của biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan và khó lường, ảnh hưởng tính chính xác của các dự báo trung và dài hạn. Ngoài ra, hoạt động thượng nguồn sông Mê-Kông thay đổi quy luật dòng chảy, trong khi hợp tác quốc tế tiểu vùng còn nhiều hạn chế, gây bất lợi cho việc lập kế hoạch kiểm soát nguồn nước.

Hướng tới mùa khô 2025-2026: Chủ động từ sớm, vận hành theo kịch bản dự báo

Chuẩn bị cho mùa khô năm 2025–2026, Ông Trần Quang Hùng, Tổng Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác Thủy lợi miền nam cho biết: Công ty đã sẵn sàng phương án ứng phó với các hoạt động bao gồm: xây dựng kế hoạch vận hành công trình ngay từ tháng 11 hằng năm; bảo trì toàn bộ hệ thống công trình, bảo đảm trạng thái sẵn sàng; tổ chức các đợt diễn tập vận hành theo kịch bản giả định phù hợp điều kiện thực tế và biến đổi khí hậu; phối hợp chặt chẽ với địa phương để chia sẻ thông tin về sản xuất, nguồn nước và chất lượng nước; đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền đến người dân để chủ động trong sản xuất.

Theo ông Phạm Văn Tùng, Viện trưởng Viện Kỹ thuật Biển, rất cần các giải pháp được thực hiện đồng bộ từ công trình tới phi công trình như: tăng cường tuyên truyền trong cộng đồng dân cư, kết hợp xây dựng nông thôn mới xanh, sạch; hướng dẫn nông dân ứng dụng kỹ thuật canh tác bền vững (3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm…); siết chặt kiểm tra, xử lý hành vi xả thải không đúng quy định của doanh nghiệp.

Ông Tùng cũng nhấn mạnh: Cần hoàn thiện hệ thống công trình nội đồng, nhất là các công trình phân ranh sinh thái ngọt-mặn-lợ; đầu tư xây dựng hệ thống giám sát chất lượng nước chuyên sâu, đồng bộ với quy trình vận hành hiện có; các địa phương cần nghiên cứu bố trí nguồn vốn phù hợp để triển khai các công trình kiểm soát ô nhiễm hiệu quả.

THU HÀ