Chống ô nhiễm không khí ở Hà Nội: Phải quyết liệt và đồng bộ:Hành động ngay để 'giải cứu' môi trường không khí

Nhằm “giải cứu” môi trường không khí, các chuyên gia và nhà quản lý cho rằng, cần xác định rõ căn nguyên để triển khai các giải pháp trọng tâm, hướng tới kiểm soát chặt chẽ các nguồn phát thải...

Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Hoàng Văn Thức:
Tạo đột phá về thể chế, chính sách

Kiểm soát, khắc phục ô nhiễm không khí không phải là “cuộc chiến” của các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học, mà còn cần sự chung sức, đồng lòng của người dân, của cả hệ thống chính trị thành phố.

Do đó, thành phố Hà Nội cần xây dựng và áp dụng cách tiếp cận đột phá, đa ngành, đa cấp, đa địa phương dựa trên nền tảng số để cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ môi trường. Đặc biệt, cần tạo sự đột phá về mặt thể chế, chính sách liên quan đến lĩnh vực bảo vệ môi trường; tăng cường biện pháp cưỡng chế đối với các cơ sở gây ô nhiễm.

Bên cạnh đó, thành phố cần xây dựng và vận hành cơ chế phối hợp, các chương trình hành động với các tỉnh trong Vùng Thủ đô, với các bộ, ngành liên quan về bảo vệ, cải thiện chất lượng môi trường không khí.

Hà Nội cần tiếp tục hoàn thiện, phát triển hệ thống quan trắc tự động theo thời gian thực, dự báo chất lượng môi trường bằng công nghệ hiện đại, như: Công nghệ viễn thám, internet vạn vật, công nghệ số, công nghệ AI, Big Data...

Song song với đó, thành phố phát triển đội ngũ cán bộ, chuyên gia về quan trắc, đánh giá, dự báo, giải quyết các vấn đề môi trường. Trong đó, Hà Nội thí điểm các cơ chế phù hợp để huy động nhà khoa học tại các trường đại học, viện nghiên cứu trên địa bàn tham gia soạn thảo chính sách, đề xuất giải pháp cụ thể trong giải quyết ô nhiễm môi trường không khí, phù hợp với điều kiện thực tế.

Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) Nguyễn Hữu Tiến:
Phát triển giao thông xanh, giảm ô nhiễm

Đồng hành cùng thành phố Hà Nội để hạn chế nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí, thời gian qua, Bộ Xây dựng đã triển khai sớm việc kiểm soát ô nhiễm từ phương tiện giao thông. Trong đó, việc kiểm soát khí thải của phương tiện giao thông, lưu hành từ năm 2017 đến nay, đã nâng mức quy chuẩn lên 2 lần; thực hiện kiểm soát tại nguồn đối với phương tiện giao thông sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới. Những tiêu chuẩn này cao và đi trước các nước trong khu vực.

Bộ đã rà soát, tạo hành lang pháp lý để phương tiện giao thông xanh đủ điều kiện lưu thông trên đường; nghiên cứu các giải pháp thúc đẩy việc chuyển đổi phương tiện của người tham gia giao thông và các nhiệm vụ cụ thể khác.

Kết quả, cơ bản đã bảo đảm hành lang pháp lý để ô tô điện lưu hành thuận lợi như các phương tiện giao thông khác. Trong đó, Bộ Xây dựng đã ban hành quyết định về lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp trong nước; thông tư quy định phân loại phương tiện giao thông đường bộ và dấu hiệu nhận biết xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.

Ngoài ra, Bộ đề xuất chính sách hỗ trợ để khuyến khích đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa chuyển đổi sang sử dụng xe tải điện, xây dựng mô hình thí điểm vận tải giữa cảng và nhà máy cho các chuỗi cung ứng/thương hiệu quốc tế; nghiên cứu, đề xuất chính sách khuyến khích việc chuyển đổi phương tiện sang sử dụng điện đối với các tuyến vận tải hành khách bằng xe buýt liên tỉnh và các tuyến vận tải hành khách cố định.

Tuy nhiên, để thúc đẩy giao thông xanh, giảm thiểu ô nhiễm không khí, quan trọng nhất là người dân, doanh nghiệp sẵn sàng cho việc chuyển đổi phương tiện, vì mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường...

Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) Lưu Thị Thanh Chi:
Xác định rõ nguyên nhân để triển khai giải pháp căn cơ

Hiện ô nhiễm không khí ở thành phố Hà Nội chủ yếu do hàm lượng bụi mịn (PM2.5) trong không khí cao. Các nguyên nhân chính phát sinh bụi, khí thải gây ô nhiễm môi trường không khí là hoạt động giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp, đốt hở (đốt rác, đốt rơm rạ, đốt sinh khối), hoạt động dân sinh và sự thay đổi thời tiết.

Để giảm ô nhiễm không khí, thành phố Hà Nội đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đơn cử như trong "Kế hoạch quản lý chất lượng không khí Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035", Hà Nội xác định nhiệm vụ ưu tiên, như: Vận hành ổn định hệ thống quan trắc chất lượng không khí tự động; đôn đốc các địa phương xử lý triệt để tình trạng đốt rơm rạ và đốt rác thải; điều tiết, phân luồng giao thông tại nút giao thông thường xuyên ùn tắc...

Hà Nội đặt mục tiêu giảm tối đa ô nhiễm không khí, bảo đảm chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình theo chỉ số VN-AQI ít nhất 75% số ngày trong năm; giảm phát thải bụi mịn PM2.5 từ các nguồn thải chính, tổng phát thải bụi mịn PM2.5 giảm khoảng 20%, tương đương tổng lượng phát thải giảm 6.200 tấn PM2.5.

Bên cạnh đó, thành phố Hà Nội cũng đang chỉ đạo các sở, ngành triển khai thí điểm mô hình vùng phát thải thấp (LEZ) tại quận Hoàn Kiếm và quận Ba Đình, nhằm hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm không khí, khuyến khích các phương tiện giao thông xanh. Phấn đấu đến năm 2030, thành phố Hà Nội phân vùng hạn chế hoạt động, tiến tới dừng hoạt động của xe máy ở các quận; đồng thời có chính sách thay thế xe máy cũ, không bảo đảm an toàn giao thông và tiêu chuẩn về khí thải; quy định các khu vực cấm ô tô chạy dầu diesel, khu vực hạn chế xe máy, xe tải, taxi. Đến năm 2035, trên địa bàn thành phố Hà Nội đạt tỉ lệ 100% xe buýt sử dụng năng lượng điện và năng lượng xanh.

Nguyên Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường (quận Hoàn Kiếm) Trịnh Thị Minh Phương:
Khó khăn trong triển khai vùng phát thải thấp

Sau khi HĐND thành phố Hà Nội ban hành Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND về việc quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội, UBND quận Hoàn Kiếm ngay lập tức tổ chức các cuộc họp nhằm tìm ra những giải pháp hiệu quả nhất giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vùng phát thải thấp, quận Hoàn Kiếm còn gặp một số khó khăn, trong đó liên quan phần lớn đến ý thức của người dân.

Bên cạnh người dân ủng hộ chủ trương bằng cách đi xe điện để chung tay cải thiện chất lượng không khí, thì vẫn có nhiều trường hợp có các hành động gây ô nhiễm, như đổ trộm vật liệu xây dựng, rác thải... Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng giao thông tại quận chưa được kết nối đồng bộ, gây khó khăn cho quá trình thực hiện thí điểm vùng phát thải thấp.

Để thực hiện theo đúng tinh thần Nghị quyết số 47 của HĐND thành phố Hà Nội, UBND quận Hoàn Kiếm đề xuất được mở rộng phố đi bộ, có chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện giao thông cá nhân; mở rộng hệ thống xe điện, xe đạp chạy trong quận để góp phần cải thiện chất lượng không khí nội đô.

Hoàng Văn