Chống biến đổi khí hậu: Khoảng trống giữa cam kết và hành động

Người dân lấy nước uống để giải nhiệt trong ngày nắng nóng tại Rome, Italy. (Ảnh: THX/TTXVN)

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu để bảo vệ hành tinh xanh vẫn đầy cam go.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Hoàng gia London, biến đổi khí hậu do con người gây ra khiến khoảng 16.500 người thiệt mạng trong các đợt nắng nóng bất thường tại châu Âu trong mùa hè năm nay. Viện Y tế toàn cầu Barcelona (ISGlobal) cũng công bố báo cáo cho thấy, có tới 181.000 ca tử vong liên quan nắng nóng ở Lục địa già trong 3 mùa hè vừa qua.

Theo ISGlobal, chỉ riêng mùa hè 2024, mùa hè được đánh giá là “rực lửa” nhất ở Lục địa già từ trước đến nay, châu Âu chứng kiến tới 62.775 ca tử vong liên quan nắng nóng trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 9. Nghiên cứu từ 854 thành phố cho thấy, sự nóng lên toàn cầu đã làm nhiệt độ trung bình tăng thêm 2,2 độ C trong giai đoạn tháng 6-8/2025, và hậu quả khiến số người tử vong cao hơn so với mức tử vong bình thường là 24.400 người. Trong đó, gần 70% (tương đương 16.500 ca) được cho là trực tiếp liên quan đến biến đổi khí hậu, có nghĩa là số tử vong do nắng nóng tăng gấp ba lần so với điều kiện khí hậu bình thường.

Trước con số thống kê không mong muốn này, các nhà khoa học cảnh báo chỉ cần nhiệt độ tăng thêm 2-4 độ C nữa sẽ cướp thêm sinh mạng của hàng nghìn người. Trong khi đó, một số quốc gia trên thế giới vẫn thờ ơ trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Theo báo cáo “Khoảng cách sản xuất 2025” do hơn 50 nhà nghiên cứu quốc tế phối hợp thực hiện, nhiều quốc gia trên thế giới vẫn lên kế hoạch tăng hoạt động khai thác nhiên liệu hóa thạch, dù bản cam kết về ứng phó sự nóng lên toàn cầu mà họ ký kết còn chưa ráo mực.

Chuyên gia Derik Broekhoff thuộc Viện Môi trường Stockholm nhấn mạnh vẫn tồn tại khoảng trống giữa tham vọng khí hậu và hoạt động khai thác nhiên liệu hóa thạch. Theo Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, các quốc gia trên thế giới đưa ra cam kết hạn chế mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu xuống dưới 2 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp và hướng tới mục tiêu 1,5 độ C. Tuy nhiên, nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, nếu so với mức cho phép để đạt mục tiêu giữ nhiệt độ toàn cầu tăng 1,5 độ C, sản lượng than, dầu và khí đốt dự kiến vào năm 2030 sẽ cao hơn 120%, thậm chí ngay cả mục tiêu tăng 2 độ C cũng bị vượt quá 77%.

Theo báo cáo, có tới 17 trong số 20 quốc gia khai thác nhiên liệu hóa thạch lớn nhất thế giới, đang có kế hoạch tăng sản lượng từ nay đến năm 2030. Các bên tham gia Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu dự kiến phải đệ trình mục tiêu khí hậu cập nhật và kế hoạch chi tiết nhằm cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính trước khi diễn ra COP30 tại Brazil vào tháng 11 tới. Do đó, giới khoa học hối thúc các nước cần cam kết đảo ngược thực trạng hoạt động sản xuất nhiên liệu hóa thạch - tác nhân lớn gây ra tình trạng nóng lên toàn cầu - đang được đẩy mạnh.

Liên minh châu Âu (EU) là một trong số ít điểm sáng hiếm hoi trong nỗ lực đạt các mục tiêu về khí hậu. Bộ trưởng Môi trường các nước thành viên EU, trong cuộc họp mới đây tại Brussels, đã đưa ra cam kết giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ 66,25-72,5% so với mức của năm 1990, thể hiện vai trò đầu tàu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

EU hiện xếp sau Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ về lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, song là bên đưa ra cam kết mạnh mẽ nhất về hành động chống tình trạng nóng lên toàn cầu. Các chuyên gia môi trường mong mỏi rằng, ngoài EU, tất cả quốc gia trên thế giới đều thể hiện cam kết về khí hậu bằng hành động và trách nhiệm với hành tinh xanh.

YÊN LINH