Chó sói robot gắn súng có thể thay bộ binh?

Robot gắn súng trên lý thuyết có thể thay thế một người lính bộ

Theo truyền thông Trung Quốc, những robot 4 chân này có thể bắn chính xác và hoạt động được trên địa hình gồ ghề. Chúng được thiết kế để hỗ trợ trong các điều kiện chiến trường phức tạp, nguy hiểm, nhằm thay thế binh sĩ con người và giảm thương vong. Với trọng lượng khoảng 70kg, các robot này có thể bắn trúng mục tiêu cách xa tới 100 mét.

Trung tá Jahara Matisek, một chuyên gia quân sự Mỹ nhận xét: “Chúng phù hợp cho nhiệm vụ trinh sát đô thị, phá cửa, hoặc vũ khí điều khiển từ xa, nhưng lại hạn chế bởi dung lượng pin, hệ thống liên lạc dễ bị tấn công, và tải trọng nhỏ. Giá trị thực sự nằm ở cảm biến mạnh mẽ và mạng lưới an toàn, chứ không chỉ ở bản thân nền tảng”. Với những ưu điểm đã được khẳng định và khi giải quyết được các hạn chế, binh đoàn chó sói có thể thay thế bộ binh trong tương lai.

Bùng nổ phát triển robot nhờ AI

Khái niệm về robot di chuyển linh hoạt trên địa hình phức tạp không phải là mới. Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học đã nỗ lực tạo ra những cỗ máy có khả năng vượt qua các chướng ngại vật tự nhiên mà các robot bánh xe hay bánh xích thường gặp khó khăn. Tuy nhiên, phải đến những năm gần đây, nhờ vào sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ vật liệu, các robot bốn chân mới thực sự đạt được sự ổn định, linh hoạt và độ tin cậy cần thiết để được xem xét cho các ứng dụng thực tế.

Trong giai đoạn đầu, các công ty như Boston Dynamics (Mỹ) với những robot như "BigDog" hay sau này là "Spot" đã tạo ra tiếng vang lớn. Mặc dù ban đầu được phát triển với mục đích dân sự (kiểm tra công trường, giám sát nhà máy), những robot này nhanh chóng thu hút sự chú ý của quân đội. Điều này đã châm ngòi cho một cuộc chạy đua toàn cầu, với sự tham gia của hàng loạt quốc gia và doanh nghiệp. Ghost Robotics (Mỹ) với robot Vision 60 đã đi một bước xa hơn khi công khai quảng bá sản phẩm của họ như một nền tảng vũ khí di động.

Trong khi đó, các công ty Trung Quốc như Unitree Robotics lại theo đuổi chiến lược chi phí thấp, tạo ra những sản phẩm dễ tiếp cận hơn, làm dấy lên những lo ngại về việc phổ biến công nghệ này. Được biết, robot chó máy gắn súng do công ty Unitree Robotics (Trung Quốc) bán ra với giá chỉ 1.600 USD.

Ưu điểm vượt trội: không sợ chết

Việc sử dụng robot 4 chân trên chiến trường mang lại những lợi ích vượt trội, giải quyết nhiều vấn đề mà lực lượng bộ binh truyền thống phải đối mặt.

Giảm thiểu thương vong cho binh sĩ là ưu điểm lớn nhất và cũng là động lực chính thúc đẩy sự phát triển của công nghệ này. Robot có thể thay thế binh sĩ trong các nhiệm vụ trinh sát, tuần tra, hoặc đột kích vào các khu vực nguy hiểm, giảm thiểu rủi ro cho con người. Một robot có thể bị vô hiệu hóa, nhưng nó không thể bị thương, bị bắt làm tù binh, hay chịu những tổn thương tâm lý hậu chiến.

Khả năng cơ động và thích ứng cũng được đánh giá cao. Nhờ thiết kế mô phỏng động vật, những robot này có thể vượt qua các chướng ngại vật phức tạp như cầu thang, đống đổ nát, địa hình đồi núi, hoặc các con phố chật hẹp. Chúng có thể len lỏi vào những nơi mà xe thiết giáp không thể tiếp cận, mang lại lợi thế chiến thuật đáng kể trong tác chiến đô thị.

Robot 4 chân không chỉ được dùng làm nền tảng vũ khí. Chúng có thể được trang bị cảm biến tiên tiến để thu thập thông tin tình báo, hoặc mang theo trang bị, đạn dược, và lương thực để tiếp tế cho binh lính ở những vùng sâu, vùng xa. Điều này giúp giảm gánh nặng hậu cần cho bộ binh, cho phép họ tập trung hơn vào nhiệm vụ chiến đấu.

Trung Quốc giới thiệu về chó sói robot

Điều nhiều người tưởng tượng trong tương lai là chiến thuật "bầy đàn" trên mặt đất. Giống như UAV bầy đàn trên không, bầy sói robot mặt đất có thể được triển khai theo chiến thuật "bầy đàn" để áp đảo đối phương. Với số lượng lớn và chi phí thấp (đối với một số mẫu), chúng có thể vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ, làm rối loạn hàng ngũ và gây ra tổn thất đáng kể cho đối phương mà không cần phải mạo hiểm bất kỳ sinh mạng nào.

Những thách thức về công nghệ

Mặc dù vậy, hành trình để robot 4 chân trở thành một phần không thể thiếu của lực lượng bộ binh vẫn còn rất nhiều trở ngại, từ kỹ thuật đến đạo đức.

Pin vẫn là "gót chân Achilles" của loại robot này. Mặc dù pin đang được cải thiện nhưng thời gian hoạt động vẫn còn giới hạn. Việc tái nạp năng lượng hay thay thế pin trong một môi trường chiến đấu thực tế là một bài toán khác với việc sạc ô tô trong điều kiện lý tưởng. Tuy nhiên, giải pháp dùng "robot thay pin" hay "tiếp nhiên liệu" có thể là đáp án cho vấn đề này.

Về vấn đề liên lạc và an ninh mạng, robot phụ thuộc vào các tín hiệu điều khiển và truyền dữ liệu. Điều này khiến chúng dễ bị đối phương gây nhiễu, tấn công mạng, hoặc thậm chí là chiếm quyền điều khiển. Một robot bị chiếm quyền có thể trở thành mối đe dọa lớn đối với chính lực lượng của mình.

Các robot hiện nay chủ yếu hoạt động theo mô hình "điều khiển từ xa" hoặc "bán tự hành" (thực hiện nhiệm vụ đơn giản mà không cần can thiệp liên tục). Tuy nhiên, để thực sự thay thế bộ binh con người, chúng cần có khả năng ra quyết định độc lập trên chiến trường. Điều này dẫn đến câu hỏi lớn về mặt đạo đức: Liệu chúng ta có nên giao quyền quyết định sinh tử cho một cỗ máy?

Đây là vấn đề nhạy cảm và gây tranh cãi nhất. Khi một robot tự chủ gây ra thương vong cho dân thường hoặc các đối tượng được luật pháp quốc tế bảo vệ thì ai sẽ chịu trách nhiệm - nhà lập trình, người chỉ huy, hay chính cỗ máy?

Các nhà khoa học và nhà hoạt động xã hội trên khắp thế giới đang kêu gọi một lệnh cấm hoặc hạn chế nghiêm ngặt đối với việc phát triển "vũ khí sát thủ robot" (Lethal Autonomous Weapons Systems). Họ lo ngại rằng, việc vũ khí hóa AI có thể dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang mới, một "hộp Pandora" có thể mở ra những cuộc chiến tranh vượt ngoài tầm kiểm soát của con người, nơi các quyết định tàn khốc nhất được thực hiện bởi những thuật toán lạnh lùng, vô cảm. Khi đó, nỗi ám ảnh robot lật đổ con người có thể thành thực tế.

Viễn cảnh về robot trên chiến trường tương lai

Với tất cả những hứa hẹn và thách thức, viễn cảnh một "đạo quân robot" thay thế hoàn toàn bộ binh vẫn còn rất xa. Còn trong tương lai gần, điều khả thi và thực tế hơn là sự xuất hiện của một "đội hình lai" (hybrid force), nơi robot và binh sĩ con người làm việc cùng nhau. Robot sẽ đóng vai trò là "trợ thủ đắc lực", thực hiện các nhiệm vụ nguy hiểm nhất, thu thập dữ liệu và hỗ trợ hậu cần, trong khi con người vẫn giữ vai trò chỉ huy, đưa ra các quyết định chiến lược và đạo đức.

Thực tế này cho thấy, sự tiến bộ của công nghệ robot không phải là dấu chấm hết cho vai trò của con người trong chiến tranh, mà là sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới. Một kỷ nguyên đòi hỏi chúng ta phải không ngừng cân bằng giữa sự đổi mới công nghệ và những giá trị nhân văn cốt lõi, để đảm bảo rằng các cỗ máy luôn phục vụ cho lợi ích của con người, chứ không phải trở thành mối nguy đe dọa con người. Cuộc đua này không chỉ là cuộc chạy đua về công nghệ, mà còn là cuộc thử nghiệm về đạo đức và trí tuệ của chính loài người.

Bùi Tú