Cho phép áp dụng hình thức cho thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước đối với CSGD tư thục

Thay mặt Bộ Chính trị, ngày 22/8, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Trong đó, Nghị quyết số 71-NQ/TW có nêu: Trong suốt quá trình phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục và đào tạo, cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu. Nhiều chủ trương, chính sách lớn đã được ban hành, thúc đẩy giáo dục và đào tạo đổi mới, phát triển mạnh mẽ, đạt được những kết quả quan trọng. Việt Nam thuộc nhóm 21 quốc gia sớm đạt mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc đến năm 2030 về giáo dục chất lượng.

Tuy nhiên, giáo dục và đào tạo vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế, chưa thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế trên được đề cập là do tư duy về quản lý và phát triển giáo dục chậm đổi mới, quan niệm về tự chủ và xã hội hóa giáo dục chưa phù hợp...

Từ tình hình trên, Bộ Chính trị yêu cầu tập trung quán triệt, thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả một số nội dung. Trong đó, một trong các quan điểm chỉ đạo nhấn mạnh:

Đột phá phát triển giáo dục và đào tạo phải bắt đầu từ đổi mới tư duy, nhận thức và thể chế. Tạo đột phá về nguồn lực, động lực và không gian mới cho phát triển giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng; bảo đảm Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, lấy đầu tư công dẫn dắt, thu hút nguồn lực xã hội cho hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục quốc dân.

Giáo dục công lập là trụ cột, giáo dục ngoài công lập là thành phần quan trọng cấu thành hệ thống giáo dục quốc dân; xây dựng nền giáo dục mở, liên thông, bảo đảm cơ hội học tập công bằng, bình đẳng cho mọi người, đáp ứng nhu cầu xã hội, thúc đẩy học tập suốt đời.

Nghị quyết cũng đề cập đến các nhóm nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, trong đó:

Về đổi mới mạnh mẽ thể chế, tạo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho phát triển giáo dục và đào tạo: Nâng chuẩn cơ sở giáo dục ở tất cả cấp học, quy định diện tích tối thiểu, quy chuẩn, tiêu chuẩn từng bước tiệm cận khu vực, quốc tế. Ưu tiên dành quỹ đất sạch, cho phép chuyển đổi linh hoạt mục đích sử dụng đất sang đất giáo dục; tập trung giải phóng mặt bằng, giao đất sạch cho các dự án giáo dục, đào tạo. Không thu tiền sử dụng đất, giảm tiền thuê đất, tiền thuế đất đối với các cơ sở giáo dục trong nước. Không áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp đối với cơ sở giáo dục công lập, cơ sở giáo dục tư thục hoạt động không vì lợi nhuận. Ưu tiên dành trụ sở cơ quan nhà nước dôi dư sau sắp xếp cho các cơ sở giáo dục; cho phép áp dụng hình thức cho thuê công trình thuộc sở hữu nhà nước đối với cơ sở giáo dục tư thục.

Xây dựng cơ chế, chính sách đủ mạnh khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp đầu tư phát triển giáo dục, đào tạo; đẩy mạnh hợp tác công tư; mở rộng hợp tác, liên kết giữa các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, cơ sở nghiên cứu, tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước; ưu tiên vốn tín dụng cho các dự án phát triển giáo dục và đào tạo. Xây dựng khung khổ pháp lý để hình thành quỹ tài trợ cho các cơ sở giáo dục huy động vốn cộng đồng.

Ảnh minh họa: Trường Mầm non Dong Sim (Bắc Ninh).

Trước đó, tại chương trình tiếp xúc cử tri tại Hà Nội, nhằm ghi nhận và giải đáp các ý kiến kiến nghị của cử tri gửi tới kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã quán triệt tinh thần không để lãng phí trụ sở hành chính dôi dư sau sáp nhập; cụ thể, Tổng Bí thư Tô Lâm định hướng ưu tiên sử dụng những nơi này làm trường học, cơ sở y tế và không gian công cộng cho người dân.

Từ tinh thần đó, trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, nhiều nhà đầu tư giáo dục cũng đã đề xuất tạo điều kiện cho khối giáo dục tư thục tiếp cận nguồn lực này.

Bởi lẽ, trên thực tế thì hệ thống giáo dục tư thục vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong việc mở rộng quỹ đất, giải phóng “mặt bằng sạch” để phát triển hệ thống trường lớp, trong khi đó thì hệ thống các trường công lập lại được quy hoạch sẵn mạng lưới, tiếp cận nguồn lực về đất đai dễ hơn.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Phong - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học FPT, Giám đốc Hệ thống phổ thông FPT (Tập đoàn FPT) đã cho biết: “Khó khăn lớn nhất của chúng tôi là việc không có đất và thủ tục phức tạp, kéo dài để xin đất đầu tư xây dựng trường. Với mong muốn phát triển mạng lưới trường FPT tại nhiều tỉnh thành, chúng tôi đã đề xuất đầu tư với các địa phương, tham gia đấu thầu thuê đất công phục vụ giáo dục theo đúng quy định của Nhà nước.

Hầu hết các tỉnh thành đều ủng hộ chủ trương và hoan nghênh FPT đầu tư vào giáo dục. Thế nhưng, từ chủ trương đến hiện thực có khoảng cách khá lớn - quá trình hoàn tất các thủ tục xin thuê đất, giải phóng mặt bằng, cấp phép xây dựng… thường kéo dài hơn dự kiến rất nhiều.

Chi phí đầu tư ban đầu tăng lên đáng kể, đặt ra thách thức trong việc duy trì mức học phí ổn định - điều mà nhà trường luôn nỗ lực thực hiện để hỗ trợ phụ huynh…”.

Về đề xuất sử dụng các trụ sở hành chính dôi dư sau sáp nhập đơn vị hành chính làm cơ sở cho giáo dục tư thục, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Phong cũng cho rằng đây là một hướng đi có lợi cho cả Nhà nước, nhà trường lẫn người dân.

Tuy nhiên, ngoài lợi thế về vị trí và diện tích, thiết kế công năng của các trụ sở dôi dư này chưa hoàn toàn phù hợp với hoạt động và nhu cầu của các trường phổ thông nên có thể sẽ mất rất nhiều nguồn lực để cải tạo.

Hơn thế nữa, việc định giá, chuyển giao tài sản của nhà nước là một việc rất phức tạp, liên quan đến nhiều thủ tục cần tháo gỡ ở các cấp.

Để triển khai hiệu quả, các địa phương cần có tiêu chí minh bạch trong việc cho thuê hoặc chuyển giao những trụ sở này - ưu tiên các đơn vị giáo dục uy tín, có năng lực tài chính và cam kết lâu dài.

Theo cô Hoàng Thị Kim Tuyến - Hiệu trưởng Trường Mầm non Phương Anh (Bắc Ninh), để thực hiện được điều này, cần phải có cơ chế rõ ràng.

Đặc biệt: “Mỗi địa phương có thể sẽ có những chính sách khác nhau, nên cần có sự thống nhất trong quan điểm chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương và cần công khai, minh bạch trong công tác đấu thầu. Đồng thời, cũng cần có cơ chế rõ ràng, trong việc cho phép các đơn vị tư nhân được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho phù hợp với nhu cầu giảng dạy và học tập…”.

Đây cũng là quan điểm của ông Bùi Gia Hiếu - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Tiểu học, Trung học cơ sở, Trung học phổ thông Tre Việt. Cụ thể, ông Hiếu cho biết: “Tôi đề xuất cần có một cơ chế rõ ràng, minh bạch và công bằng trong việc rà soát, công bố danh mục các trụ sở công dôi dư, đồng thời xây dựng quy trình đấu thầu hoặc hợp tác công tư (PPP) linh hoạt để các nhà đầu tư giáo dục có thể tiếp cận và sử dụng hiệu quả.

Chúng ta có thể biến điều này thành một “đòn bẩy vàng” cho giáo dục nếu kết hợp được ba yếu tố: quyết tâm chính trị - hành lang pháp lý rõ ràng – và sự đồng hành từ cộng đồng doanh nghiệp giáo dục”.

Tiến sĩ Hoàng Anh Đức Nghiên cứu viên tại Trường Đại học RMIT cũng gợi mở một số lưu ý để nếu được tạo điều kiện, nhà đầu tư giáo dục có thể tiếp cận dễ dàng nguồn lực đất đai.

Trước hết, cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng, minh bạch với các quy định cụ thể về điều kiện, tiêu chí và quy trình tiếp cận trụ sở dôi dư dành cho giáo dục tư thục. Các văn bản hướng dẫn cần được ban hành đồng bộ từ trung ương đến địa phương, tránh tình trạng mỗi nơi một kiểu, gây khó khăn cho nhà đầu tư. Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng từ trụ sở hành chính sang cơ sở giáo dục cũng cần được ưu tiên thực hiện, với quy trình “một cửa” rõ ràng.

Đặc biệt, theo Tiến sĩ Đức, cần có cơ chế ưu đãi về thời hạn thuê dài hạn (50 năm) với mức giá hợp lý, và có thể thanh toán tiền thuê từng năm, tạo điều kiện cho nhà đầu tư có thể hoạch định chiến lược phát triển dài hạn.

Bên cạnh đó, cần xây dựng bộ tiêu chí minh bạch để đánh giá, lựa chọn nhà đầu tư phù hợp, trong đó ưu tiên các dự án có cam kết về chất lượng giáo dục và đóng góp xã hội.

Cụ thể, có thể xem xét mức độ uy tín, kinh nghiệm và năng lực tài chính của nhà đầu tư; chất lượng đề án phát triển trường học; đóng góp cho sự phát triển giáo dục địa phương... Các dự án giáo dục đặc thù, đáp ứng nhu cầu xã hội như trường năng khiếu, trường dành cho trẻ có nhu cầu đặc biệt, nên được ưu tiên xem xét. Một vấn đề quan trọng cần được giải quyết là các quy định kỹ thuật về diện tích hay chiều cao tối thiểu của các loại hình lớp học…

Mộc Trà